Chùa Hang ở Vĩnh Long - nơi sư sãi Khmer gìn giữ nghề mộc truyền thống

3 giờ trướcBài gốc

Chùa Hang, hay còn gọi là chùa Kompong Chrây (Kamponnigrodha), tọa lạc tại xã Châu Thành, tỉnh Vĩnh Long; trước đây thuộc thị trấn Châu Thành, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh. Ngôi chùa có tuổi đời hàng trăm năm, mang đậm kiến trúc cổ kính của đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long.

Chùa Hang có diện tích khoảng 2 ha, với nhiều công trình kiến trúc cổ kính cùng hàng trăm cây cổ thụ trên trăm năm tuổi bao bọc xung quanh.

Phía trước chùa là cổng chính được xây dựng với lối đi vào tựa như một hang động dài khoảng 20 mét. Chính nét độc đáo này đã khiến người dân địa phương quen gọi nơi đây là chùa Hang.

Cổng chùa có hình dạng như một hang động dài khoảng 20 mét.

Ngôi chùa nằm trong khuôn viên rộng khoảng 2 ha, mang đậm kiến trúc Phật giáo Nam tông Khmer. Bao quanh chùa là hàng trăm cây sao, cây dầu cổ thụ tuổi đời hơn trăm năm tỏa bóng mát quanh năm, tạo nên không gian xanh mát, yên bình và là nơi cư trú của nhiều loài chim như cò, vạc… Chính những nét đặc trưng ấy đã khiến nơi đây trở thành điểm đến du lịch tâm linh – văn hóa hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách thập phương khi đến tham quan Vĩnh Long.

Nghệ thuật khắc gỗ của các sư sãi Khmer

Ngôi chùa không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo, nơi đây còn lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào Khmer, nổi bật nhất là nghề điêu khắc gỗ thủ công được gìn giữ và phát triển bền bỉ suốt nhiều thế kỷ.

Mỗi ngày, tại chùa Hang có hơn 10 vị sư sãi miệt mài nghiên cứu, chế tác những tác phẩm điêu khắc từ những gốc cây. Qua bàn tay khéo léo cùng sự sáng tạo, các khúc gỗ vô tri được “hồi sinh”, trở thành những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo mang dáng dấp Long, Lân, Quy, Phụng, các loài chim thú… đậm nét văn hóa Khmer Nam Bộ.

Tác phẩm “Đại bàng xoải cánh” được các sư sãi miệt mài điêu khắc trong suốt 3 tháng.

Những tác phẩm điêu khắc tinh xảo được các sư sãi trong chùa phác họa và chế tác.

Điều đặc biệt ở nơi đây là toàn bộ quá trình sáng tác, đo đạc và phác thảo đều do chính các sư sãi đảm nhiệm. Đến nay, chùa đã cho ra đời hơn 1.000 tác phẩm điêu khắc, trong đó nhiều sản phẩm được khách trong và ngoài nước yêu thích, đặt mua.

Với hơn 1.000 tác phẩm điêu khắc, chùa Hang đã trở thành điểm đến thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Trao đổi với phóng viên, sư cả Thạch Suông, trụ trì chùa Hang cho biết, do một số cây cổ thụ trong khuôn viên chùa bị đổ ngã, nhà chùa đã nảy ra ý tưởng tận dụng nguồn gỗ để tạo tác tượng, vừa gây quỹ xây dựng chùa, vừa tạo ra những sản phẩm mang giá trị nghệ thuật. Dần dần, nghề điêu khắc được truyền dạy cho các sư sãi trẻ, phát triển thành nét đặc trưng riêng của chùa như ngày nay.

“Các sư học nghề để sau này có thể tự lo cho cuộc sống, đồng thời cũng góp phần gìn giữ nghề truyền thống của dân tộc. Nhiều nghệ nhân trưởng thành từ đây hiện đang làm việc tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước”, sư Thạch Suông nói thêm.

Sư sãi Thạch Chanh Thia đang chăm chú hoàn thiện tác phẩm.

Với sư sãi Thạch Chanh Thia (14 tuổi), hiện đang tu học tại chùa, chia sẻ: “Ngoài thời gian tu học, sư còn được các sư lớn tuổi trong chùa tận tình chỉ dạy nghề điêu khắc gỗ. Đến nay, sư đã hoàn thành khoảng 10 tác phẩm điêu khắc. Dù chưa đạt đến độ tinh xảo như các sư có thâm niên, nhưng công việc này đã tiếp thêm động lực để sư tiếp tục rèn luyện, gắn bó với nghề điêu khắc gỗ truyền thống”.

Ông Sơn Sóc (50 tuổi, ngụ phường. Trà Vinh) là người đã gắn bó với nghề điêu khắc gỗ tại chùa Hang hơn 20 năm qua. Không chỉ miệt mài sáng tác, ông còn là người trực tiếp truyền nghề cho nhiều thế hệ sư sãi trong chùa, góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị của nghề thủ công này.

Nhắc đến tác phẩm “Nhất Long Giang” vừa được xác lập kỷ lục châu Á, ông Sóc không giấu được niềm tự hào. Ông xem đây là tác phẩm để đời của mình. Để hoàn thiện tác phẩm, ông cùng bốn vị sư lành nghề đã miệt mài chế tác suốt gần hai năm trên một thân cây dầu cổ thụ hơn 300 năm tuổi, nặng khoảng 8,7 tấn.

Tác phẩm “Nhất Long Giang” xác lập kỷ lục châu Á

Phần mặt trước của tác phẩm được chạm khắc tinh xảo với hình ảnh 12 con giáp, bao quanh là 12 chú chim bồ câu biểu tượng của hòa bình, thịnh vượng và tự do. Ở trung tâm là chiếc đồng hồ lớn, lồng ghép hình ảnh bản đồ Việt Nam với đầy đủ quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, cùng biểu tượng Quảng trường Ba Đình và cổng chào Trà Vinh. Bao quanh mặt đồng hồ là hình ảnh 12 con chim lạc, gợi nhắc chiều sâu văn hóa và cội nguồn dân tộc Việt.

Mặt sau của tác phẩm tiếp tục gây ấn tượng với hình ảnh 70 loài động vật sinh sống ở ba môi trường: trên cạn, dưới nước và trên không, tượng trưng cho sự phong phú, hài hòa của thế giới tự nhiên.

Nhiều tác phẩm điêu khắc từ gốc, rễ, thân cây sao, cây dầu được trưng bày trong các phòng trưng bày của chùa, tạo nên không gian nghệ thuật độc đáo, hài hòa giữa tín ngưỡng, thiên nhiên và bàn tay con người. Chính những điều đó đã làm nên dấu ấn riêng “đặc biệt” của chùa Hang.

Tác phẩm điêu khắc thu hút du khách thập phương

Từ những nét đạo đáo như cổng chùa hình dạng “Hang” đến những lối kiến trúc xưa củ nơi cư ngụ của hàng loài chim cò về cư ngụ nơi đây đã tạo nên nét riêng của chùa, cùng với hàng ngàn tác phẩm điêu khắc độc đáo và đa dạng.

Anh Nguyễn Văn Tuấn (ngụ TP.HCM) chia sẻ, lần đầu đến chùa Hang, anh thật sự ấn tượng trước không gian xanh mát và những tác phẩm gỗ được chế tác công phu: “Điều khiến tôi bất ngờ nhất là những tác phẩm tinh xảo này đều do các sư trong chùa thực hiện. Mỗi tác phẩm đều có hồn, có chiều sâu văn hóa, khiến tôi muốn lưu lại khoảnh khắc này bằng những bức ảnh”.

Chùa Hang nơi được xem là “lò đào tạo” nghề truyền thống, nơi hun đúc đam mê cho những nhà sư trẻ.

Không chỉ là nơi tham quan, chùa Hang còn là “lò đào tạo” nghề truyền thống. Huỳnh Văn Lợi (18 tuổi), một nhà sư trẻ tại chùa, cho biết đã theo học nghề điêu khắc hơn 3 năm. Ban đầu còn nhiều bỡ ngỡ, nhưng nhờ sự chỉ dẫn tận tình của các sư lớn, đến nay anh đã có thể tạo hình những tác phẩm phức tạp. “Ở đây, tôi vừa được học nghề miễn phí, vừa có thu nhập từ việc làm ra sản phẩm. Sau này, tôi mong có thể gắn bó lâu dài với chùa và tiếp tục giữ nghề” - nhà sư chia sẻ.

Ngôi chùa đón hàng trăm lượt du khách và phật tử từ nhiều nơi đến tham quan, chiêm bái và tu học mỗi ngày.

Nhiều Phật tử và thanh niên trong vùng cũng tìm đến chùa để học nghề. Chị Nguyễn Thị My (TP. Cần Thơ) cho biết, chị thường xuyên về chùa vào những ngày rằm, mùng một. “Chùa Hang nổi tiếng với nghề điêu khắc gỗ. Ai muốn xem tận mắt quá trình chế tác đều có thể vào xưởng phía sau chùa để chiêm ngưỡng”, chị nói.

Ngày nay, giữa nhịp sống hiện đại đang cuốn đi nhiều giá trị truyền thống, chùa Hang vẫn lặng lẽ giữ cho mình một không gian tĩnh lặng, nơi con người tìm về cội nguồn văn hóa và sự an yên trong tâm hồn. Ở đó, mỗi thân gỗ, mỗi nét chạm không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là câu chuyện về đức tin, về sự kiên trì gìn giữ nghề truyền thống của bao thế hệ sư sãi Khmer.

Chùa Hang hôm nay không chỉ là điểm đến tâm linh, mà còn là nơi gìn giữ ký ức văn hóa Khmer, nơi tinh hoa nghề thủ công được trao truyền lặng lẽ qua từng thế hệ. Và trong dòng chảy thời gian, ngôi chùa ấy vẫn đứng đó, khiêm nhường mà vững chãi, như một minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa bản địa giữa lòng miền Tây Nam Bộ.

CTV Trí Trần/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/van-hoa/chua-hang-o-vinh-long-noi-su-sai-khmer-gin-giu-nghe-moc-truyen-thong-post1257691.vov