Chuẩn bị cho trách nhiệm pháp lý của chủ sở hữu hưởng lợi

12 giờ trướcBài gốc

Đây là bước đi quan trọng để tăng minh bạch sở hữu doanh nghiệp, phù hợp với xu hướng quản trị toàn cầu và các cam kết về phòng chống rửa tiền, phòng chống tài trợ khủng bố của Việt Nam, trong bối cảnh Việt Nam nằm trong “Danh sách xám” của Nhóm Đặc nhiệm Tài chính quốc tế (FATF) về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. Chính phủ sẽ ban hành hướng dẫn chi tiết và có thể điều chỉnh Nghị định 122/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư để bổ sung chế tài xử phạt mới.

Các doanh nghiệp được thành lập trước thời điểm Luật Doanh nghiệp sửa đổi có hiệu lực (ngày 1-7-2025) không bắt buộc phải kê khai ngay lập tức thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi. Tuy nhiên, nghĩa vụ này sẽ phát sinh khi doanh nghiệp thực hiện thủ tục thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp gần nhất sau thời điểm luật có hiệu lực.

Hoạt động sản xuất tại một doanh nghiệp. Ảnh: LH

Quy định mới cũng đặt ra những câu hỏi pháp lý đáng chú ý. Một trong những câu hỏi quan trọng là cách xác định phạm vi trách nhiệm giữa chủ sở hữu hưởng lợi và chủ sở hữu được ghi nhận trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp. Cụ thể, trong trường hợp doanh nghiệp hoặc người đứng tên pháp lý bị truy cứu trách nhiệm, liệu chủ sở hữu hưởng lợi - người có quyền chi phối thực tế nhưng không đứng tên - có phải chịu trách nhiệm liên đới hay không?

Nếu có, việc phân định trách nhiệm giữa các chủ thể này sẽ dựa trên cơ sở pháp lý nào, khi mà hệ thống pháp luật hiện hành vẫn chưa có quy định rõ ràng cho tình huống này. Điều đó cho thấy nhu cầu cấp thiết phải hoàn thiện khung pháp lý, nhằm bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong phân bổ trách nhiệm pháp lý giữa các bên có liên quan trong cấu trúc sở hữu doanh nghiệp.

Ngoài ra, liệu việc tăng cường nhận diện và xử lý trách nhiệm của chủ sở hữu hưởng lợi có làm lu mờ nguyên tắc tách biệt tư cách pháp nhân và cá nhân - vốn là nền tảng của pháp luật doanh nghiệp hiện đại?

Trong bối cảnh chưa có hướng dẫn chi tiết từ cơ quan quản lý, cơ chế xác định và kê khai chủ sở hữu hưởng lợi có thể làm gia tăng đáng kể rủi ro pháp lý đối với các cá nhân thực tế nắm quyền kiểm soát doanh nghiệp nhưng không đứng tên chính thức. Rủi ro này càng rõ nét với cá nhân là chủ sở hữu công ty mẹ - đặc biệt với mô hình sở hữu phức tạp như tập đoàn đa ngành hoặc doanh nghiệp có công ty con hoạt động độc lập.

Do đó, doanh nghiệp cần chủ động rà soát lại cấu trúc sở hữu, thiết lập hệ thống lưu trữ thông tin đầy đủ và chuẩn bị sẵn sàng cho nghĩa vụ kê khai. Việc không tuân thủ hoặc kê khai không chính xác có thể dẫn đến các chế tài xử phạt theo Nghị định 122, đồng thời phát sinh hệ lụy pháp lý trong tương lai. Doanh nghiệp phải củng cố toàn diện hệ thống quản trị, tăng cường kiểm soát tuân thủ và chủ động đánh giá rủi ro toàn hệ thống, nhằm hạn chế nguy cơ liên đới trách nhiệm khi xảy ra vi phạm tại bất kỳ đơn vị thành viên nào. Mặc dù Chính phủ vẫn đang trong quá trình ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết liên quan đến tiêu chí xác định và thủ tục kê khai thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi, tuy vậy, doanh nghiệp cần chuẩn bị một cách chủ động để tránh các rủi ro.

Theo khoản 35, điều 4 của Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2025, “chủ sở hữu hưởng lợi” của doanh nghiệp được định nghĩa là cá nhân có “quyền sở hữu trên thực tế vốn điều lệ” hoặc có “quyền chi phối đối với doanh nghiệp”. Từ ngày 1-7-2025, doanh nghiệp phải:

- Thu thập, cập nhật và lưu giữ thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi;

- Kê khai danh sách chủ sở hữu hưởng lợi trong hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp;

- Thông báo cho cơ quan đăng ký kinh doanh nếu có thay đổi thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi.

(*) Công ty Luật DIMAC

LS. Thân Trọng Lý - LS. Lê Thị Minh Châu (*)

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/chuan-bi-cho-trach-nhiem-phap-ly-cua-chu-so-huu-huong-loi/