Chuẩn hóa an toàn tài chính tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán

3 giờ trướcBài gốc

* PV: Ông đánh giá như thế nào về bối cảnh và mục tiêu chính sách khi Bộ Tài chính ban hành Thông tư 102/2025/TT-BTC, sửa đổi quy định về các chỉ tiêu an toàn tài chính đối với tổ chức kinh doanh chứng khoán?

Việc chuẩn hóa các chỉ tiêu an toàn tài chính sẽ giúp nâng cao uy tín của thị trường Việt Nam trong mắt các tổ chức quốc tế. Khi thị trường vốn trở nên an toàn và hiệu quả hơn, niềm tin của nhà đầu tư được củng cố, chi phí vốn giảm, và vai trò của thị trường chứng khoán với nền kinh tế sẽ được phát huy đúng mức

Ông Nguyễn Thế Minh

Ông Nguyễn Thế Minh: Bối cảnh ban hành Thông tư 102 có thể nói là đặc biệt, xuất phát từ những thay đổi sâu sắc trong cơ cấu hoạt động và quy mô vốn của các công ty chứng khoán sau giai đoạn bùng nổ thị trường 2021-2022.

Thứ nhất, quy mô vốn và tổng tài sản của khối công ty chứng khoán đã tăng lên rất mạnh. Sau các đợt tăng vốn để mở rộng hoạt động, tổng quy mô vốn chủ sở hữu của toàn ngành dịch vụ chứng khoán đã ở mức cao kỷ lục, dẫn đến yêu cầu phải tăng cường các tiêu chuẩn quản trị rủi ro và an toàn tài chính tương ứng.

Thứ hai, từ sau khủng hoảng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2022, nhiều rủi ro tiềm ẩn trong danh mục đầu tư của các công ty chứng khoán đã bộc lộ rõ. Cơ cấu tài sản đầu tư của khối này không chỉ dừng ở các tài sản an toàn mà còn mở rộng sang các tài sản có khẩu vị rủi ro cao hơn, đặc biệt là trái phiếu chưa được xếp hạng tín nhiệm. Do đó, việc sửa đổi là cần thiết để phản ánh đúng thực trạng và tăng sức đề kháng của hệ thống.

Bên cạnh đó, bối cảnh Việt Nam đã được FTSE Russell nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp và đang hướng tới khả năng được MSCI công nhận vào tháng 9/2026, cũng đòi hỏi chuẩn mực an toàn cao hơn cho các định chế trung gian. Có thể nói, Thông tư 102, có thể ví von các công ty chứng khoán gần như áp tiêu chuẩn Basel II. Mục đích của thông tư này là tăng tính an toàn cho bộ đệm vốn của công ty chứng khoán.

* PV: Thưa ông, những điểm thay đổi đáng chú ý nhất của Thông tư 102/2025/TT-BTC là gì, đặc biệt liên quan đến cách tính vốn khả dụng và hệ số rủi ro?

Ông Nguyễn Thế Minh: Về cơ bản, Thông tư 102 giữ nguyên tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu 180% giữa vốn khả dụng và tổng rủi ro. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nằm ở cách tính vốn khả dụng tức phần vốn thực sự có thể sử dụng để vận hành của công ty chứng khoán.

Chuẩn hóa an toàn tài chính tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán. Ảnh: T.L

Có ba thay đổi đáng chú ý: Thứ nhất, phần cổ phiếu quỹ sẽ bị loại trừ khi tính vốn khả dụng.

Thứ hai, các khoản đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp sẽ được điều chỉnh theo mức xếp hạng tín nhiệm. Đặc biệt, trái phiếu không có xếp hạng tín nhiệm sẽ bị áp dụng hệ số rủi ro 100%, tức bị loại trừ hoàn toàn khỏi phần vốn khả dụng.

Thứ ba, các tài sản rủi ro khác như đầu tư vào bất động sản cũng sẽ bị khấu trừ tương ứng.

Như vậy, Thông tư 102 hướng đến việc phản ánh thực chất hơn năng lực tài chính của các công ty chứng khoán, đồng thời hạn chế xu hướng đầu tư vào các tài sản tiềm ẩn rủi ro cao.

* PV: Việc tăng hệ số rủi ro với các khoản đầu tư tập trung và trái phiếu không có xếp hạng tín nhiệm sẽ ảnh hưởng thế nào đến hoạt động tự doanh và quản trị rủi ro của các công ty chứng khoán?

Ông Nguyễn Thế Minh: Hoạt động tự doanh và cho vay ký quỹ (margin) vốn là hai nguồn thu lớn nhất của khối công ty chứng khoán, mang lại tỷ suất sinh lời cao. Khi các khoản đầu tư trái phiếu không được xếp hạng bị tính hệ số rủi ro cao, vốn khả dụng của doanh nghiệp chắc chắn sẽ bị thu hẹp.

Điều này buộc các công ty chứng khoán phải điều chỉnh khẩu vị rủi ro, đặc biệt trong đầu tư tự doanh. Các khoản đầu tư vào trái phiếu “ba không” sẽ bị hạn chế. Thay vào đó các công ty sẽ phải hướng đến danh mục đầu tư thận trọng hơn, minh bạch hơn, và tăng cường kiểm soát rủi ro nội bộ.

Nhìn ở góc độ tích cực, đây chính là sự sàng lọc cần thiết, giúp thị trường chuyển từ tăng trưởng “nóng” sang tăng trưởng “chất lượng”.

* PV: Theo ông, các công ty chứng khoán cần chuẩn bị ra sao trong giai đoạn chuyển tiếp để đáp ứng chuẩn an toàn tài chính mới mà Thông tư 102 đặt ra?

Ông Nguyễn Thế Minh: Để tạo điều kiện cho các tổ chức kinh doanh chứng khoán từng bước tiếp cận các nội dung sửa đổi cũng như hạn chế ảnh hưởng của các mức điều chỉnh rủi ro mới tới chỉ tiêu an toàn tài chính trước đó, tổ chức kinh doanh chứng khoán có thời hạn 06 tháng để điều chỉnh các hoạt động nhằm đảm bảo tỷ lệ an toàn tài chính theo quy định. Có ba việc quan trọng cần thực hiện. Một là, đánh giá lại toàn bộ danh mục đầu tư tự doanh, đặc biệt là các khoản đầu tư vào trái phiếu và tài sản rủi ro, nhằm tránh ảnh hưởng đến vốn khả dụng.

Hai là, tăng quy mô vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu – tạo “bộ đệm vốn” đủ lớn để đáp ứng các chuẩn an toàn mới mà không bị giới hạn hoạt động. Việc tăng vốn cũng là xu thế tất yếu, gắn với mục tiêu chuyên nghiệp hóa và hội nhập quốc tế.

Ba là, thúc đẩy việc xếp hạng tín nhiệm cho các khoản đầu tư trái phiếu của mình, cũng như yêu cầu các tổ chức phát hành có xếp hạng rõ ràng. Điều này sẽ trở thành thông lệ bắt buộc trong quản trị tài chính của khối công ty chứng khoán.

Bên cạnh đó, Thông tư 102 sẽ góp phần khuyến khích các công ty chứng khoán chuyển dịch mô hình kinh doanh từ tập trung tự doanh sang đẩy mạnh các mảng dịch vụ như môi giới, tư vấn, quản lý tài sản, hướng đến mô hình bền vững hơn.

* PV: Ở góc độ thị trường, Thông tư 102 sẽ tác động như thế nào tới tính minh bạch, an toàn hệ thống và niềm tin của nhà đầu tư?

Ông Nguyễn Thế Minh: Về dài hạn, tác động chắc chắn là tích cực. Thông tư 102 giúp tăng độ an toàn hệ thống, chuẩn hóa quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế tương tự mô hình quản trị rủi ro của hệ thống ngân hàng theo chuẩn Basel II. Đây là điều kiện tiên quyết để Việt Nam nâng hạng thị trường chứng khoán, đồng thời cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia. Quan trọng hơn, việc siết chặt chuẩn an toàn tài chính sẽ củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Thông tư 102 không chỉ là văn bản kỹ thuật, mà còn là bước đi mang tính chiến lược. Nó góp phần định hình lại cấu trúc hoạt động của hệ thống công ty chứng khoán, tạo nền tảng cho một thị trường vốn an toàn, minh bạch và bền vững hơn. Việc chuẩn hóa các chỉ tiêu an toàn tài chính sẽ giúp nâng cao uy tín của thị trường Việt Nam trong mắt các tổ chức quốc tế. Khi thị trường vốn trở nên an toàn và hiệu quả hơn, niềm tin của nhà đầu tư được củng cố, chi phí vốn giảm, và vai trò của thị trường chứng khoán với nền kinh tế sẽ được phát huy đúng mức.

* PV:Xin cảm ơn ông!

Hồng Quyên (thực hiện)

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/chuan-hoa-an-toan-tai-chinh-tao-nen-tang-cho-su-phat-trien-ben-vung-cua-thi-truong-chung-khoan-186603.html