Chuẩn hóa năng lực hành nghề y

6 giờ trướcBài gốc

Mỗi năm, nước ta có hơn 10.000 bác sĩ trẻ ra trường nhưng không ít người còn lúng túng giữa lý thuyết và thực hành, thiếu kỹ năng lâm sàng, gây lo ngại cho cả người bệnh lẫn xã hội. Việc tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề bác sĩ không chỉ nhằm chuẩn hóa chất lượng mà còn là phép thử toàn diện với hệ thống đào tạo và quản lý ngành y hiện nay.

Yêu cầu cấp thiết

Theo Bộ Y tế, đánh giá năng lực người hành nghề y là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế, đồng thời bảo đảm an toàn, hiệu quả trong khám chữa bệnh. "Đây cũng là xu hướng mà nhiều quốc gia đã thực hiện, như Hàn Quốc - bắt đầu triển khai từ năm 1952 và áp dụng trên toàn quốc từ năm 1992" - GS-TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội đồng Y khoa quốc gia - nhấn mạnh.

Theo ông Thuấn, hiện Việt Nam có tới 26 cơ sở đào tạo y dược với đầu vào, chương trình đào tạo và tiêu chí đầu ra khác nhau. Điều này đặt ra nhu cầu cấp thiết phải xây dựng một chuẩn chung cho toàn ngành, thông qua kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề y toàn quốc. Việc tổ chức kỳ thi đánh giá tầm quốc gia này không chỉ là một bước đi cần thiết mà còn là nhiệm vụ trọng tâm đã được quy định trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi.

Hàn Quốc là quốc gia được xem là hình mẫu trong tổ chức thi cấp phép hành nghề y, đã bắt đầu triển khai mô hình này từ hơn 70 năm trước và áp dụng hơn 30 năm qua. GS An Shinki, Giám đốc Nhóm công tác phát triển giáo dục y khoa toàn cầu - Đại học Yonsei (Hàn Quốc), người từng trực tiếp tham gia xây dựng kỳ thi quốc gia tại Hàn Quốc, nhận định Việt Nam triển khai kỳ thi là bước đi rất có ý nghĩa và cần thiết trong việc bảo đảm chất lượng đội ngũ bác sĩ và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Việt Nam hiện có số lượng sinh viên y tốt nghiệp mỗi năm cao gấp đôi Hàn Quốc. Ông cho rằng bài học quan trọng nhất mà Việt Nam có thể học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế là nguyên lý "đánh giá thúc đẩy học tập". "Khi Hàn Quốc đưa vào kỳ thi kỹ năng lâm sàng trong kỳ thi cấp phép, toàn bộ các trường y đều phải điều chỉnh chương trình đào tạo, đầu tư thêm vào mô hình thực hành và phòng kỹ năng. Nhờ vậy, chất lượng đào tạo y khoa đã được nâng cao rõ rệt" - GS An Shinki tiết lộ.

Sắp tới, sinh viên tốt nghiệp ngành y phải qua kỳ thi đánh giá năng lực trước khi hành nghề. Ảnh: HÙNG ANH

Hướng tới nền y tế hội nhập

Theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh, từ năm 2027, các chức danh y tế bắt buộc phải vượt qua kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề do Hội đồng Y khoa quốc gia tổ chức, trước khi được cấp phép. Đây là bước thay đổi mang tính hệ thống trong việc kiểm soát chất lượng nhân lực ngành y, tiến tới chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế. Không còn chỉ dựa vào văn bằng tốt nghiệp hay thủ tục hành chính, sinh viên y khoa trong đó có các bác sĩ tương lai sẽ phải trải qua một kỳ thi quốc gia đánh giá năng lực thực hành, kiến thức chuyên môn và phẩm chất đạo đức, thi trước khi hành nghề.

Theo đó, Hội đồng Y khoa quốc gia sẽ thực hiện nhiệm vụ kiểm tra đánh giá năng lực hành nghề khám bệnh, chữa bệnh đối với chức danh bác sĩ. Từ năm 2028, sẽ thi đánh giá năng lực hành nghề đối với các chức danh y sĩ, điều dưỡng, hộ sinh. Từ năm 2029 sẽ đến các chức danh kỹ thuật y, dinh dưỡng lâm sàng, cấp cứu viên ngoại viện và tâm lý lâm sàng. Điều này đặt ra yêu cầu mới cho các sinh viên y khoa tốt nghiệp không đồng nghĩa với việc được hành nghề. Việc hành nghề sẽ chỉ được phép khi vượt qua kỳ thi chuẩn hóa do Hội đồng Y khoa quốc gia tổ chức.

GS-TS Trần Văn Thuấn cho rằng tổ chức thi cấp phép hành nghề là bước đi chiến lược trong lộ trình nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực y tế. Đây không chỉ là yêu cầu của luật mới mà còn là điều kiện để ngành y Việt Nam hội nhập quốc tế. "Nhân lực y tế, đặc biệt là bác sĩ, là trụ cột quyết định chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân. Kỳ thi không chỉ đánh giá kỹ năng chuyên môn mà còn là thước đo đạo đức nghề nghiệp và khả năng ứng xử lâm sàng" - ông Thuấn nói.

Theo các chuyên gia, kỳ thi này được xem như "cửa ải cuối cùng" trước khi sinh viên ngành y chính thức bước vào nghề. GS-TS Trần Diệp Tuấn - Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH Y Dược TP HCM, thành viên Hội đồng Y khoa quốc gia - cho hay thời gian còn lại để chuẩn bị cho kỳ thi đầu tiên chỉ khoảng 1 năm rưỡi, đặt ra áp lực lớn. Không chỉ cần xây dựng ngân hàng đề thi, bộ công cụ đánh giá mà còn phải chuẩn bị phần mềm tổ chức thi và hệ thống ngân hàng câu hỏi và quy trình tổ chức đồng bộ.

Đội ngũ cán bộ y tế cần chuẩn hóa để hội nhập quốc tế. Trong ảnh: Chuyên gia châu Âu đến Việt Nam hướng dẫn về hồi sức sơ sinh. Ảnh: HẢI YẾN

Lộ trình minh bạch

Theo kế hoạch, kỳ thi đầu tiên sẽ được tổ chức vào năm 2027. Trong thời gian tới, Bộ Y tế phối hợp với Hội đồng Y khoa quốc gia tiến hành một loạt bước chuẩn bị bao gồm: Kiện toàn bộ máy tổ chức thi; thành lập các ban chuyên trách như ban xây dựng công cụ đánh giá, ngân hàng câu hỏi và ban tổ chức; tổ chức các kỳ thi thử tại một số địa điểm để rút kinh nghiệm; huy động chuyên gia trong nước, đồng thời tranh thủ hỗ trợ kỹ thuật từ Hàn Quốc và các nước có kinh nghiệm.

Dự kiến, ngân hàng đề thi sẽ bao gồm khoảng 900 câu hỏi trắc nghiệm, được chọn lọc kỹ từ 1.500 câu ban đầu. GS-TS Trần Diệp Tuấn cho biết nhiều giảng viên của trường đã tham gia xây dựng bộ công cụ đánh giá năng lực hành nghề. Đây là nhiệm vụ không của riêng một trường mà cả hệ thống đào tạo y khoa phải cùng vào cuộc để chuẩn hóa đầu ra. Giai đoạn đầu của kỳ thi sẽ tập trung đánh giá lý thuyết bằng hình thức trắc nghiệm. Đánh giá kỹ năng lâm sàng sẽ được triển khai sau, khi bảo đảm được cơ sở vật chất, nhân lực và quy trình tổ chức. "Ngay cả Hàn Quốc cũng mất hàng chục năm để chuyển từ thi lý thuyết sang đánh giá kỹ năng lâm sàng. Nước ta cần một lộ trình bài bản" - GS Tuấn nhấn mạnh.

Theo GS-TS Nguyễn Viết Tiến - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Y khoa quốc gia - kỳ thi sẽ sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm được chuẩn hóa, tổ chức thi tập trung, ứng dụng công nghệ kỹ thuật số để bảo đảm tính minh bạch và chính xác. Các câu hỏi sẽ được sắp xếp ngẫu nhiên với từng thí sinh nhằm ngăn chặn gian lận. Bên cạnh kiến thức chuyên môn, bài thi còn đánh giá năng lực xử lý tình huống, kỹ năng cấp cứu, quản lý và đạo đức nghề nghiệp. "Kết quả kỳ thi không chỉ là căn cứ để cấp phép hành nghề mà còn phản ánh chất lượng đào tạo của các cơ sở giáo dục y khoa. Trường nào có tỉ lệ sinh viên không đạt cao sẽ cần rà soát lại chương trình và phương pháp đào tạo..." - GS Tiến nói.

Dù được đào tạo ở đâu, nếu không vượt qua kỳ thi đánh giá năng lực quốc gia, ứng viên sẽ không được cấp phép hành nghề".

3 thách thức

Mới đây, Bộ Y tế công bố quyết định bổ nhiệm 33 ủy viên Hội đồng Y khoa quốc gia nhiệm kỳ 2025 - 2030. Các ủy viên vừa được bổ nhiệm đều là những người giàu kinh nghiệm, có uy tín trong ngành y - gồm đại diện cơ quan quản lý; cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe; cơ sở khám chữa bệnh, hội nghề nghiệp và chuyên gia ngành y tế. Hội đồng Y khoa quốc gia sẽ là cơ quan duy nhất chịu trách nhiệm tổ chức các kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề khám chữa bệnh đối với 8 chức danh y tế với mục tiêu xây dựng đội ngũ y tế tinh nhuệ, đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe người dân và hội nhập quốc tế.

Cũng theo chuyên gia Hàn Quốc, GS An Shinki, 3 thách thức lớn nhất mà Việt Nam sẽ phải đối mặt gồm: Nguồn tài chính để vận hành kỳ thi quy mô lớn; nhân lực có trình độ để xây dựng, vận hành, tổ chức và bảo đảm chất lượng kỳ thi; xây dựng mô hình riêng phù hợp với đặc thù Việt Nam, đồng thời tiếp thu bài học thành công từ các quốc gia tiên tiến. "Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo nhân lực cho Việt Nam vì mục tiêu chung là xây dựng đội ngũ thầy thuốc có năng lực"- chuyên gia khẳng định.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh việc thành lập Hội đồng Y khoa quốc gia là bước đi tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hóa. Hiện Việt Nam chưa có kỳ thi quốc gia cấp phép hành nghề y như nhiều quốc gia tiên tiến khiến việc công nhận chứng chỉ hành nghề giữa các nước còn gặp khó khăn.

"Việc chuẩn hóa kỳ thi quốc gia không chỉ giúp các bác sĩ Việt Nam có thể hành nghề ở nước ngoài mà còn ngăn tình trạng đào tạo ồ ạt thiếu kiểm soát trong nước. Chỉ những người đủ năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp mới được cấp phép hành nghề" - người đứng đầu ngành y tế nêu rõ.

HẢI YẾN - NGỌC DUNG

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/chuan-hoa-nang-luc-hanh-nghe-y-196250627214731186.htm