Chuẩn hóa quy trình để sầu riêng Đắk Lắk phát triển bền vững

6 giờ trướcBài gốc

Bức tranh nghịch lý

Năm 2024, ngành sầu riêng Việt Nam đã ghi dấu ấn ngoạn mục trên bản đồ nông sản thế giới với kim ngạch xuất khẩu kỷ lục 3,3 tỷ USD. Thế nhưng, sự thành công này cũng bộc lộ điểm yếu: sự phụ thuộc quá lớn vào một thị trường khi hơn 90% sản lượng hướng đến Trung Quốc, đặt ra bài toán về sự bền vững lâu dài.

Hơn 90 % sản lượng hướng đến thị trường Trung Quốc.

Trong bối cảnh đó, Đắk Lắk nổi lên như một trung tâm quyền lực của ngành hàng này. Với diện tích lên đến 38,8 nghìn ha, tập trung chủ yếu tại các huyện trọng điểm như Krông Pắc, Krông Năng, Ea H'leo và Cư Mgar… Tỉnh Đắk Lắk dự kiến sẽ cung cấp cho thị trường từ 380.000 đến 400.000 tấn sầu riêng trong năm 2025.

Tuy nhiên, trong nhiều năm, người nông dân Đắk Lắk đã phải đối mặt với nhiều thách thức. Tình trạng sản xuất tự phát, quy mô nhỏ lẻ đã cản trở việc hình thành các vùng nguyên liệu quy mô lớn, đồng nhất về chất lượng. Phương thức canh tác truyền thống, lạm dụng phân bón hóa học không chỉ đẩy chi phí lên cao, gây thoái hóa đất mà còn đe dọa trực tiếp đến độ an toàn của nông sản.

Những khó khăn này càng thêm chồng chất bởi tác động của biến đổi khí hậu và điệp khúc "được mùa, mất giá" do phụ thuộc vào thương lái. Khi hướng đến xuất khẩu, họ lại vấp phải những rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe về mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật…

Lấy chất lượng và chuẩn hóa làm gốc

Đứng trước thực tại đó, một cuộc cách mạng trong tư duy và hành động đã được tỉnh Đắk Lắk khởi xướng. Thay vì chạy theo số lượng, tỉnh đã xác định chất lượng và chuẩn hóa quy trình là con đường duy nhất để phát triển bền vững.

Giải pháp then chốt chính là việc chuẩn hóa vùng trồng. Đến nay, toàn tỉnh đã có 266 vùng trồng (gần 7.400 ha) được cấp mã số xuất khẩu chính ngạch. Cùng với đó, 39 cơ sở đóng gói sầu riêng tươi và 11 đơn vị đóng gói sầu riêng đông lạnhđã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc cấp phép. Đây được xem là những “tấm hộ chiếu” bắt buộc, không chỉ giúp sản phẩm đáp ứng yêu cầu của nhà nhập khẩu mà còn thúc đẩy nông dân tuân thủ quy trình canh tác nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP.

Để củng cố nền tảng này, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk đã chính thức phát động phong trào “Chung tay xây dựng chuỗi sầu riêng xuất khẩu luồng xanh – Vì nền sầu riêng Việt an toàn & bền vững”. Phong trào tập trung siết chặt kiểm soát hóa chất, kiên quyết nói không với chất cấm, hướng tới mục tiêu mỗi nhà vườn đều chủ động kiểm soát chất lượng trước khi thu hoạch.

Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk Lê Anh Trung, nhấn mạnh: “Để sầu riêng Việt Nam thực sự vươn tầm thế giới, không còn cách nào khác ngoài sự hợp lực – đồng lòng – kiểm soát toàn diện và minh bạch từ gốc đến ngọn”.

Song song đó, các mô hình canh tác tiên tiến như hệ thống tưới nhỏ giọt thông minh, nông nghiệp hữu cơ đang được nhân rộng, giúp tối ưu hóa hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường. Đặc biệt, các hợp tác xã (HTX) kiểu mới đang trở thành cầu nối vững chắc, đứng ra tổ chức sản xuất, giám sát quy trình và ký kết hợp đồng bao tiêu, phá vỡ thế phụ thuộc vào thương lái, hướng đến hợp tác với các DN xuất khẩu trực tiếp và đảm bảo lợi ích hài hòa cho toàn chuỗi giá trị.

Cần tầm nhìm chiến lược

Thành công bước đầu là động lực to lớn, nhưng tỉnh Đắk Lắk xác định không thể “ngủ quên trên chiến thắng”. Tỉnh Đắk Lắk đã vạch ra một tầm nhìn chiến lược dài hạn với các nhiệm vụ trọng tâm rõ ràng.

Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Hắc Hiển, cho biết: “Ngành Nông nghiệp sẽ sớm hoàn thiện và trình UBND tỉnh phê duyệt đề án phát triển ngành hàng sầu riêng và bơ giai đoạn 2025, tầm nhìn 2030. Chúng tôi sẽ tăng cường rà soát, khuyến cáo người dân sản xuất theo đúng quy hoạch, không mở rộng diện tích tự phát, đồng thời nâng cao năng lực quản lý cho các hợp tác xã và xây dựng các chuỗi liên kết bền vững”.

Chế biến sầu riêng đông lạnh được coi là một hướng đi mới đầy tiềm năng cho sầu riêng Đắk Lắk nói riêng và cả nước nói chung.

Theo đó, các định hướng chiến lược bao gồm:

Xây dựng thương hiệu quốc gia: đẩy mạnh quảng bá chỉ dẫn địa lý “Sầu riêng Krông Pắc - Đắk Lắk”, xây dựng câu chuyện thương hiệu hấp dẫn để nâng cao giá trị và độ nhận diện trên trường quốc tế.

Đầu tư vào chế biến sâu: khuyến khích các dự án nhà máy chế biến sầu riêng đông lạnh, sấy khô, bánh kẹo... nhằm đa dạng hóa sản phẩm, giảm áp lực tiêu thụ mùa vụ và tối đa hóa giá trị gia tăng.

Siết chặt quản lý, giữ vững uy tín: tăng cường giám sát việc tuân thủ quy trình tại các vùng trồng đã được cấp mã, xử lý nghiêm các trường hợp gian lận mã số hoặc trộn hàng kém chất lượng để bảo vệ uy tín đã dày công xây dựng.

Hành trình của sầu riêng Đắk Lắk là minh chứng sống động cho việc lấy chất lượng làm kim chỉ nam, lấy liên kết làm nền tảng để vượt qua thách thức. Với tiềm năng to lớn và những bước đi chiến lược, bài bản, sầu riêng Đắk Lắk hoàn toàn có thể trở thành “nữ hoàng” không chỉ ở thị trường nội địa mà còn tự tin chinh phục bản đồ nông sản thế giới.

Phương Đông

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/chuan-hoa-quy-trinh-de-sau-rieng-dak-lak-phat-trien-ben-vung.739423.html