Sự ảm đạm trong tháng 9, tích lũy trong tháng 10 thường là nền tảng hình thành nên diễn biến tăng mạnh của thị trường chứng khoán trong hai tháng cuối năm và những tháng đầu của năm kế tiếp. Ảnh: LÊ VŨ
Đợt điều chỉnh cần thiết?
Kết thúc tháng 8-2025, VN-Index đóng cửa tại mốc 1.682 điểm, tăng 180 điểm, tương đương tăng 12% so với cuối tháng 7-2025. Chỉ số này một lần nữa tiếp cận lại mốc 1.700 điểm trong những ngày cuối tháng 8, dù có đợt điều chỉnh ngắn bất ngờ trước đó. Nhưng các chỉ báo kỹ thuật lại phát tín hiệu tiêu cực, trong khi khối lượng giao dịch tăng mạnh trong các phiên giảm điểm và suy yếu trong các phiên tăng điểm càng cho thấy dòng tiền đã hụt hơi, nhà đầu tư đang trở nên thận trọng hơn trước đợt tăng nóng vừa qua.
Diễn biến không mấy tích cực có dấu hiệu lan rộng khắp các nhóm ngành, đặc biệt là những ngành đã tăng nóng như ngân hàng hay chứng khoán. Đây là nhóm trụ cột dẫn dắt đà tăng của thị trường trong thời gian qua, với vốn hóa chiếm tỷ trọng cao trong tổng vốn hóa của toàn thị trường, nên khi nhóm này chịu áp lực chốt lời, VN-Index đảo chiều cũng là điều tất yếu. Có thể thấy sau giai đoạn hào hứng trước thông tin Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nới room tín dụng cho các ngân hàng thương mại vào tháng 7, góp phần đẩy giá cổ phiếu ngân hàng tăng mạnh, hiện các nhà đầu tư đã cẩn trọng hơn.
Với chuỗi tăng mạnh vừa qua và khả năng đã tạo đỉnh ngắn hạn, VN-Index cần thêm thời gian để tích lũy hoặc lùi lại để củng cố, thu hút lực cầu quay trở lại cũng như dòng tiền mới tham gia trước khi hình thành một xu hướng tăng bền vững mới.
Thống kê cho thấy tỷ lệ cho vay ký quỹ (margin) trên vốn hóa của thị trường đã vượt mức 5% từ quí 2-2025 đến nay, cho thấy áp lực margin rất lớn. Thực tế không ít công ty chứng khoán đã rơi vào tình trạng đụng trần margin, do đó lực cầu từ dòng tiền này cũng không còn dồi dào như trước. Đặc biệt room margin trên nhóm cổ phiếu ngân hàng đã gần như cạn sau khi tăng mạnh một thời gian.
Việc tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng liên tục chịu áp lực trong thời gian gần đây thúc đẩy các nhà đầu tư nước ngoài bán ròng mạnh mẽ đã góp phần tác động tiêu cực đến thị trường. Trong tháng 8 vừa qua, khối ngoại đã bán ròng hơn 30.000 tỉ đồng trên cả ba sàn, đánh dấu một trong những tháng bán ròng mạnh nhất trong thời gian gần đây.
Dù vậy, nguồn cung từ khối ngoại đã được hấp thụ phần nào bởi lực mua ròng trở lại của nhóm tự doanh ở các công ty chứng khoán. Sau khi bán ròng gần 2.950 tỉ đồng trong gần nửa đầu tháng 8, nhóm tự doanh đã quay lại mua ròng liên tiếp trong chín phiên từ ngày 13-8 đến 25-8, với tổng giá trị mua ròng gần 6.200 tỉ đồng. Tuy nhiên, trong những ngày giao dịch cuối tháng 8, cả nhóm tự doanh cũng bán ròng trở lại khi tận dụng nhịp phục hồi của thị trường.
Hiện vùng hỗ trợ gần nhất của VN-Index nằm quanh mốc tâm lý 1.600 điểm. Nếu áp lực bán gia tăng, mốc 1.560 điểm là vùng đệm quan trọng tiếp theo. Các chuyên gia phân tích dự báo thị trường có thể bước vào giai đoạn biến động mạnh hơn trong tháng 9, trong khi dòng tiền có thể phân hóa sâu sắc hơn giữa các nhóm ngành. Với chuỗi tăng mạnh vừa qua và khả năng đã tạo đỉnh ngắn hạn, VN-Index cần thêm thời gian để tích lũy hoặc lùi lại để củng cố, thu hút lực cầu quay trở lại cũng như dòng tiền mới tham gia trước khi hình thành một xu hướng tăng bền vững mới.
Tháng 9 - đi về đâu?
Về mặt định giá, hệ số P/E (giá thị trường/thu nhập mỗi cổ phiếu) của VN-Index hiện khoảng 15 lần, chỉ nhỉnh hơn một chút so với trung bình 10 năm, nhưng đang ở mức cao nhất trong ba năm trở lại đây. Theo Công ty Chứng khoán MBS, mặc dù mức định giá hiện tại vẫn thấp hơn so với thời điểm 2021 khi VN-Index ở vùng 1.500 điểm, P/E trailing ở mức 20-21 lần, song định giá thị trường Việt Nam đang cao hơn so với một số nước trong khu vực như Singapore (14,6 lần), Malaysia (14,4 lần), Indonesia (12 lần).
Dù vậy, giới phân tích cũng cho rằng dòng tiền lớn đổ vào thị trường suốt thời gian qua không đơn thuần chờ P/E đạt 15 lần, mà họ kỳ vọng nhiều hơn vào tăng trưởng lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết. Ngoài ra, với triển vọng lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết sẽ tiếp tục tăng trưởng, định giá dài hạn của thị trường vẫn còn hấp dẫn. Bloomberg dự báo P/E forward 2025 ở mức 12,8 lần, tức EPS (thu nhập trên mỗi cổ phiếu) được kỳ vọng tăng 18-20% so với năm 2024.
Các nhà đầu tư cũng sẽ trông chờ tin tức từ cuộc họp của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vào tháng 9 này, với khả năng cao là Fed hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm sau giai đoạn trì hoãn từ cuối năm ngoái đến nay. Thông tin này có thể trở thành bệ đỡ quan trọng cho thị trường trong trường hợp VN-Index tiếp tục đi xuống trong nửa đầu tháng 9.
Fed hạ lãi suất có thể mở thêm dư địa nới lỏng chính sách tiền tệ cho Việt Nam, vốn đang muốn kích thích tăng trưởng trong giai đoạn mới. Mặt bằng lãi suất trong thời gian qua dù chịu không ít áp lực nhưng vẫn được giữ ổn định, nếu Fed giảm lãi suất có thể tạo điều kiện cho nhà điều hành lại kéo giảm lãi suất, kích thích nhu cầu vay vốn và mở rộng tăng trưởng tín dụng hơn nữa.
Ngoài ra, tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng trong nước cũng sẽ giảm bớt áp lực khi Fed hạ lãi suất. Đáng lưu ý là mới đây NHNN đã can thiệp tỷ giá bằng việc bán đô la Mỹ kỳ hạn 180 ngày ở mức chặn 26.550 đồng/đô la, nhằm giải tỏa sức ép cho thị trường ngoại hối. Với việc Fed giảm lãi suất và thị trường ngoại hối ổn định trở lại, cộng thêm cơ hội Việt Nam được nâng hạng thị trường trong kỳ đánh giá của FTSE Russel vào cuối tháng 9 đầu tháng 10, không loại trừ khả năng khối ngoại có thể quay lại mua ròng.
Nhìn lại quá khứ, diễn biến của thị trường chứng khoán trong tháng 9 không mấy tích cực. Thống kê giai đoạn 2000-2024, mức tăng trưởng bình quân của VN-Index trong tháng 9 là âm 0,7%, đánh dấu tháng có hiệu suất tệ nhất trong 12 tháng. Tuy nhiên, quá khứ cũng cho thấy sự ảm đạm trong tháng 9, tích lũy trong tháng 10 thường là nền tảng hình thành nên diễn biến tăng mạnh của thị trường trong hai tháng cuối năm và những tháng đầu của năm kế tiếp. Các nhà đầu tư có thể tận dụng giai đoạn này để tái cấu trúc lại danh mục phù hợp hơn.
Về các nhóm ngành, dòng tiền có thể tập trung vào nhóm cổ phiếu liên quan đến đầu tư công, xây dựng, hạ tầng, vì các doanh nghiệp trong khu vực này có thể hưởng lợi trong thời gian tới trước diễn biến hàng loạt công trình quốc gia trị giá hàng ngàn tỉ đồng được khởi công gần đây. Ngoài ra, trước triển vọng tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế, các ngành tài nguyên cơ bản; hàng và dịch vụ công nghiệp (thiết bị điện, cảng biển, vận tải biển); dịch vụ tài chính; bán lẻ; công nghệ thông tin đều có lợi thế tăng trưởng tốt hơn.
Triêu Dương