Chung tay cùng đồng bào bị bão lũ

3 giờ trướcBài gốc

Những tấm lòng hướng về đồng bào vùng bão lũ

Sau hai cơn bão liên tiếp số 10 và 11, hàng chục tỉnh, thành miền Trung và miền Bắc đang oằn mình khắc phục hậu quả.

Bộ VHTTDL phát động ủng hộ đồng bào khắc phục hậu quả do bão số 10 gây ra

Theo Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đến 17h ngày 9.10.2025, tổng đăng ký ủng hộ qua tài khoản Ban Vận động cứu trợ Trung ương đạt gần 848 tỉ đồng, và đến 19h21 ngày 10.10.2025, con số này đã vượt 887 tỉ đồng (bao gồm tiền và hiện vật quy đổi).

Nhiều bộ, ngành, địa phương, đoàn thể cũng đồng loạt tổ chức phát động, chung tay hỗ trợ các vùng chịu ảnh hưởng nặng nề.

Tại Hà Nội, khi cơn bão số 10 gây thiệt hại cho đồng bào một số tỉnh miền Trung và miền Bắc, Bộ VHTTDL đã phát động chương trình ủng hộ đồng bào khắc phục hậu quả do bão số 10 gây ra. Hàng nghìn văn nghệ sĩ, vận động viên, người lao động trong ngành văn hóa, thể thao, du lịch cùng tham gia, thể hiện tinh thần sẻ chia với mất mát của đồng bào vùng bão lũ.

Trước đó, trong chương trình nghệ thuật Việt Nam trong tôi diễn ra vào tối ngày 26.8.2025 tại sân Bắc Trung tâm Triển lãm quốc gia, Bộ VHTTDL đã phát động và quyên góp được 4,2 tỉ đồng để ủng hộ đồng bào miền Trung bị thiệt hại do cơn bão số 5 gây ra.

Ở các tỉnh, đoàn công tác của Mặt trận, Hội Chữ thập đỏ, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an… cũng nhanh chóng về hiện trường, trực tiếp trao tiền, hàng hóa, thuốc men, nước sạch, chăn màn cho người dân vùng ngập.

Từ sau đại dịch COVID-19, các chiến dịch vận động qua mạng xã hội của các tổ chức chính thống như Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hay Hội Chữ thập đỏ Việt Nam được triển khai ngày càng hiệu quả. Các hình thức chuyển khoản trực tuyến, mã QR, ứng dụng ngân hàng giúp việc ủng hộ nhanh, minh bạch, tránh thất thoát. Bên cạnh đó, Mặt trận thường xuyên cập nhật số liệu, hình ảnh, địa điểm cứu trợ, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân với kênh quyên góp chính thức.

Bộ đội vận chuyển hàng hóa tới các địa phương đang ngập nặng, ngày 10.10.2025. Ảnh: Thăng Bảy

Song song với đó, hàng trăm tổ chức, câu lạc bộ, nhóm thiện nguyện tự phát cũng đang hoạt động sôi nổi. Ở nhiều địa phương, họ là lực lượng đầu tiên tiếp cận người dân vùng ngập, mang theo nhu yếu phẩm, nước sạch, thuốc men, quần áo… đến tận tay những hộ dân bị cô lập. Họ đi nhanh, linh hoạt, không vướng thủ tục, là “cánh tay nối dài” của tinh thần nhân đạo Việt Nam.

Ngăn chặn hành vi trục lợi từ thiện

Tuy nhiên, bên cạnh những tấm lòng nhân ái hướng về vùng lũ, vẫn xuất hiện tình trạng lợi dụng hoạt động kêu gọi quyên góp để trục lợi, gây ảnh hưởng tới niềm tin của cộng đồng.

Sau mỗi đợt thiên tai, mạng xã hội lại tràn ngập các bài đăng kêu gọi quyên góp. Chỉ cần một bức ảnh, vài dòng cảm động và số tài khoản ngân hàng, nhiều người sẵn sàng chuyển tiền mà không kiểm chứng được người nhận là ai, có thật sự đến vùng bị nạn hay không. Chính lỗ hổng này đã bị một số cá nhân lợi dụng.

Tháng 10.2025, Công an tỉnh Điện Biên khởi tố và bắt tạm giam Facebooker Nguyễn Mạnh Tuân – người tự xưng là “thầy giáo nhân ái” thường xuyên kêu gọi từ thiện giúp người nghèo vùng cao. Quá trình xác minh cho thấy, từ tháng 12.2016, Tuân đã sử dụng 3 tài khoản Facebook cùng nhiều số tài khoản ngân hàng cá nhân liên tục đăng tải hình ảnh, câu chuyện về những mảnh đời bất hạnh để khơi gợi lòng trắc ẩn, kêu gọi sự ủng hộ.

Sau khi nhận được tiền chuyển khoản, Tuân chỉ trao một phần nhỏ cho người khó khăn, còn lại chiếm giữ để sử dụng cho mục đích cá nhân. Từ tháng 2 - tháng 8.2025, đối tượng đã lợi dụng 7 trường hợp chiếm đoạt hơn 140 triệu đồng. Cùng bị khởi tố trong vụ án là Nông Thị Thu Thủy (SN 1994), người cộng tác, kêu gọi qua tài khoản khác để thu hút tiền ủng hộ. Hai bị can bị xử lý về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015.

Đối tượng Nguyễn Mạnh Tuân bị Công an tỉnh Điện Biên khởi tố, bắt tạm giam về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Ảnh: BCA

Đây không phải là vụ đầu tiên. Trước đó, một số trường hợp lợi dụng danh nghĩa “thiện nguyện vùng lũ” tại Nghệ An, Quảng Trị, Kon Tum… đã bị phát hiện nhận hàng cứu trợ rồi bán lại, hoặc thu tiền “vận chuyển”, “phí điều phối” trái quy định. Những hành vi này làm xói mòn lòng tin của công chúng, khiến các chiến dịch thiện nguyện chân chính bị nghi ngờ, giảm hiệu quả hỗ trợ thực tế.

Theo quy định tại Nghị định 93/2021/NĐ-CP của Chính phủ, việc vận động, tiếp nhận và phân phối tiền, hàng cứu trợ phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện – công khai – minh bạch, và chỉ các tổ chức, cá nhân đáp ứng điều kiện cụ thể mới được phép thành lập quỹ từ thiện. Người dân, tổ chức có thể tự kêu gọi hỗ trợ trong phạm vi hẹp, nhưng không được phép dùng danh nghĩa cứu trợ quy mô lớn hoặc thu tiền công khai mà không báo cáo cơ quan có thẩm quyền. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để ngăn ngừa tình trạng trục lợi từ lòng nhân ái.

Tuy nhiên, với mạng xã hội, ranh giới giữa thiện tâm và vi phạm pháp luật đôi khi rất mong manh. Các nhóm thiện nguyện tự phát thường hoạt động dựa trên niềm tin — tin vào người đứng ra kêu gọi, tin vào hình ảnh đăng tải. Nhưng trong môi trường trực tuyến, hình ảnh có thể bị cắt ghép, địa điểm có thể bị bịa đặt, và tài khoản ngân hàng chỉ cần vài phút để lập mới. Chính vì vậy, các cơ quan quản lý và truyền thông cần tăng cường cảnh báo, hướng dẫn cộng đồng nhận diện, xác minh các lời kêu gọi, đồng thời nâng cao trách nhiệm pháp lý đối với người đứng ra vận động.

Mặt khác, không thể phủ nhận vai trò tích cực của các nhóm thiện nguyện nhỏ lẻ. Trong nhiều trường hợp, họ có mặt tại hiện trường nhanh hơn các đoàn cứu trợ lớn, giúp người dân tiếp cận nước sạch, thức ăn, thuốc men kịp thời. Vì vậy, thay vì “đóng cửa” hoạt động này, cần xây dựng cơ chế phối hợp mềm dẻo — ví dụ: đăng ký thông tin kêu gọi qua cổng điện tử địa phương, công khai danh sách đóng góp, xác nhận bàn giao hàng hóa hoặc tiền mặt cho chính quyền sở tại. Cách làm này vừa khuyến khích lòng nhân ái, vừa bảo vệ niềm tin xã hội.

Nhóm thiện nguyện của chị Nguyễn Thị Yến (phường Tân Tiến, tỉnh Bắc Ninh) xếp hàng hóa đi ủng hộ bà con xã Đồng Kỳ

Trong các chỉ đạo gần đây, Chính phủ đề nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và yêu cầu các địa phương tiếp tục rà soát, thống nhất đầu mối tiếp nhận cứu trợ, tránh tình trạng chồng chéo, thất thoát. Bộ Công an được giao phối hợp với các nền tảng mạng xã hội để giám sát, xử lý các tài khoản kêu gọi quyên góp sai sự thật, có dấu hiệu lừa đảo. Đây là động thái quan trọng để lập lại trật tự, tạo hành lang minh bạch cho hoạt động nhân đạo.

Về phía người dân, việc lựa chọn kênh quyên góp cũng cần cẩn trọng hơn. Hãy ưu tiên các tổ chức, đơn vị được Nhà nước công nhận, hoặc nhóm có xác thực rõ ràng: công khai thông tin người đứng đầu, số tài khoản, danh sách đóng góp và hình ảnh bàn giao vật phẩm. Với các kênh cá nhân trên mạng xã hội, nên tìm hiểu kỹ, xác minh qua nhiều nguồn trước khi chuyển tiền.

Đợt bão lũ vừa qua cho thấy sức mạnh đoàn kết, tương thân tương ái của người Việt chưa bao giờ suy giảm. Chỉ trong vài ngày, hàng trăm tỉ đồng, hàng nghìn tấn hàng hóa đã được quyên góp, vận chuyển, cứu trợ khẩn cấp. Nhưng bên cạnh đó, cũng là phép thử cho ý thức và trách nhiệm — bởi thiện nguyện không thể chỉ dựa vào cảm xúc, mà cần sự chuyên nghiệp, minh bạch và niềm tin được bảo vệ bằng pháp luật.

HOÀNG HƯƠNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/chung-tay-cung-dong-bao-bi-bao-lu-173966.html