Chương trình PAK DA: Hy vọng cuối cùng của Nga sau tổn thất Tu-95 và Tu-22M3?

2 ngày trướcBài gốc

Mô hình khái niệm về mẫu máy bay ném bom tàng hình PAK DA mà Nga đang phát triển. Ảnh: MW

Các cuộc tấn công thành công của lực lượng vũ trang Ukraine nhằm vào các cơ sở chứa máy bay ném bom chiến lược trọng yếu trên khắp nước Nga vào ngày 1/6, trong chiến dịch có tên “Mạng nhện”, đã làm dấy lên mối quan ngại về tương lai của đội máy bay ném bom chiến lược Nga, vốn đang ở trong tình trạng hết sức bấp bênh.

Việc mất đi các máy bay ném bom tầm xa liên lục địa Tu-95MS, cùng với khả năng một số chiếc Tu-22M3 hạng nhẹ cũng bị phá hủy – cả hai loại đều đã ngừng sản xuất từ thập niên 1990 –có thể khiến Lực lượng Hàng không-Vũ trụ Nga (VKS) càng phụ thuộc vào chương trình Tu-160M. Chương trình này được khởi động từ năm 2015 nhằm đưa mẫu máy bay ném bom siêu thanh tầm xa của Liên Xô trở lại dây chuyền sản xuất.

Tuy các máy bay Tu-160 hiện đang được chế tạo tại Nhà máy Hàng không Kazan, tốc độ sản xuất tương đối chậm cùng với nhu cầu bù đắp tổn thất lớn trong phi đội Tu-95MS có thể buộc Bộ Quốc phòng Nga phải đẩy nhanh chương trình phát triển mẫu máy bay ném bom thế hệ mới PAK DA.

Trước đó, chính sự chậm trễ kéo dài của chương trình PAK DA là nguyên nhân chính khiến Bộ Quốc phòng Nga quyết định nối lại sản xuất Tu-160 như một giải pháp tình thế. Hiện nay, máy bay PAK DA dự kiến chỉ có thể đưa vào biên chế vào cuối những năm 2030. Tuy nhiên, nếu chương trình được ưu tiên cao, thời điểm này có thể được rút ngắn về giữa thập niên 2030.

Máy bay ném bom Tu-22M3 tại căn cứ không quân Belaya bị nhắm mục tiêu trong Chiến dịch "Mạng nhện" của Ukraine. Ảnh: MW

PAK DA: Bước nhảy thế hệ bắt buộc trong cuộc cạnh tranh toàn cầu

Tổn thất của Tu-95MS có thể chỉ là một trong nhiều yếu tố dẫn đến việc Bộ Quốc phòng Nga phải dành sự quan tâm lớn hơn cho chương trình PAK DA.

Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị với NATO gia tăng, cùng với việc Mỹ đầu tư mạnh vào chương trình “Vòm Vàng” (Golden Dome) để bảo vệ lãnh thổ trước các đòn tấn công bằng tên lửa, sự cần thiết của các máy bay ném bom tầm xa thế hệ mới – được trang bị khả năng tàng hình và vũ khí hiện đại – ngày càng trở nên rõ ràng.

Động thái của Mỹ và Trung Quốc với việc lần lượt đưa vào biên chế B-21 và H-20 – những mẫu máy bay ném bom tàng hình thế hệ mới – đang đặt đội máy bay của Nga trước nguy cơ bị tụt hậu nếu tiếp tục chỉ dựa vào Tu-160M.

Dù Tu-160M hiện được xem là một trong những loại máy bay ném bom chiến lược mạnh nhất thế giới, sự phát triển của các hệ thống tên lửa phòng không tầm xa hiện đại có khả năng tiêu diệt những mục tiêu không tàng hình sẽ khiến mẫu máy bay này ngày càng dễ tổn thương.

Không chỉ về mặt chiến thuật, PAK DA còn được kỳ vọng có chi phí vận hành thấp hơn đáng kể, qua đó trở thành tài sản hiệu quả hơn về mặt kinh tế trong dài hạn.

Nguyên mẫu máy bay ném bom tàng hình thế hệ tiếp theo B-21. Ảnh: MW.

Thiết kế đã hoàn tất, động cơ thế hệ mới đang thử nghiệm

Thiết kế của PAK DA được cho là đã hoàn tất vào năm 2019, sau đó một loại động cơ thế hệ mới phát triển theo chương trình Izdeliye RF bắt đầu thử nghiệm trên băng ghế động cơ vào năm 2022.

Vào tháng 6/2021, các nguồn tin trong ngành công nghiệp quốc phòng Nga tiết lộ rằng “một hệ thống phòng vệ hàng không hoàn toàn mới đang được phát triển dành riêng cho PAK DA, có thể bảo vệ khỏi mọi loại vũ khí – từ radar đến cảm biến quang học”. Máy bay này cũng sẽ được trang bị năng lực tác chiến điện tử mạnh để chống lại các đòn tấn công bằng tên lửa từ mặt đất và trên không.

Đến tháng 12/2023, Bộ Quốc phòng Nga đã chính thức đặt hàng xây dựng một cơ sở chuyên biệt phục vụ cho phát triển và thử nghiệm dòng máy bay mới này.

Mặc dù ban đầu các nguồn tin Nga kỳ vọng PAK DA có thể đi vào hoạt động từ năm 2027, điều này hiện được xem là khó có thể xảy ra. Tuy vậy, nhiều công nghệ tiên tiến được phát triển cho PAK DA hoàn toàn có khả năng được tích hợp vào các biến thể nâng cấp của Tu-160M trước khi mẫu máy bay tàng hình mới chính thức hoàn thiện.

Máy bay ném bom chiến lược Tu-160M. Ảnh: MW.

Những chậm trễ mang tính hệ thống

Việc PAK DA bị trì hoãn nghiêm trọng phản ánh xu hướng rộng lớn hơn trong lĩnh vực hàng không quân sự của Nga kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Ví dụ điển hình là tiêm kích tàng hình Su-57, được phát triển theo chương trình PAK FA, ban đầu dự kiến ra mắt vào năm 2010. Sau nhiều lần trì hoãn, thời điểm đưa vào biên chế bị lùi đến năm 2015, với mục tiêu đạt 200 chiếc vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, đến nay Nga mới chỉ có khoảng 40 chiếc Su-57 trong biên chế, và chiếc đầu tiên chỉ được bàn giao vào năm 2020.

Chương trình phát triển máy bay đánh chặn thế hệ mới PAK DP cũng bị chậm tiến độ nghiêm trọng, khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu nó có thể tiến đến giai đoạn thử nghiệm bay hay không. Thậm chí, có khả năng Nga sẽ phát triển một phiên bản đánh chặn dựa trên khung thân Su-57 để tiết kiệm chi phí, nhất là cho nhiệm vụ bảo vệ vùng Bắc Cực và Viễn Đông.

Dù vẫn còn khả năng chương trình PAK DA sẽ bị kéo dài sang những năm 2040, tình hình an ninh hiện tại có thể khiến Nga buộc phải đẩy nhanh tiến độ. Trong một thế giới nơi ưu thế công nghệ quyết định khả năng răn đe và sinh tồn, PAK DA không chỉ là một mẫu máy bay mới, mà là câu trả lời cho cả một thế hệ thách thức chiến lược mới.

Huyền Chi

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/chuong-trinh-pak-da-hy-vong-cuoi-cung-cua-nga-sau-ton-that-tu-95-va-tu-22m3-post186223.html