Chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển - Gỡ khó hiện tại, khơi mở tương laiBài 1: Báo động đỏ

4 giờ trướcBài gốc

Cần lắm tầm nhìn và quyết tâm hành động để việc chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển thật sự tháo gỡ được khó khăn hiện tại và tạo nên một cú huých mạnh mẽ cho khát vọng tương lai làm giàu từ biển của tỉnh địa đầu cực Nam Tổ quốc.

Bài 1: Báo động đỏ

Trong quy hoạch và định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Cà Mau coi kinh tế biển là bệ đỡ, là điểm đột phá với mục tiêu gắn biển, hướng biển, làm giàu từ biển. Kỳ vọng là thế, nhưng thực tế, đời sống một bộ phận không nhỏ cư dân ven biển gặp nhiều khó khăn, nhất là khi sinh kế từ nghề biển ngày càng bấp bênh, quá nhiều rủi ro.

Ðồ họa: LÊ TUẤN

Cận cảnh cái cám

Chúng tôi đến Cái Cám, cửa biển thuộc xã Tân Hải, huyện Phú Tân, để hình dung rõ hơn thực tế đời sống cư dân ven biển của tỉnh Cà Mau qua một mô hình thu nhỏ sinh động. Nói vậy là bởi, ở cửa biển này có đầy đủ những câu chuyện liên quan đến nghề biển và cả những tâm tư, mong mỏi của chính quyền địa phương và người dân.

Một góc bờ Bắc khu tái định cư Cái Cám.

Ông Trịnh Chí Công, Chủ tịch UBND xã Tân Hải, thông tin: “Toàn xã có 216 tàu đánh bắt thì có đến 160 tàu không đủ điều kiện hoạt động theo quy định hiện nay. Riêng khu tái định cư Cái Cám có 151 hộ, thực tế là người dân chỉ an cư nhưng chưa thể lạc nghiệp”.

Ngư dân Trần Văn Hải, mấy chục năm bám cửa biển Cái Cám mưu sinh, chỉ vào chiếc vỏ lãi câu kiều đã kéo lên bờ, rầu rầu nói: “Tết tới giờ ra biển chỉ được mấy ngày, sóng gió quá đành kéo lên bờ chờ biển êm. Thu nhập không có nên lấy chút tiền để dành ra trang trải sinh hoạt, nhưng cứ nằm bờ ăn không như vầy thì chịu sao thấu. Chưa kể, đi biển giờ cũng hên xui lắm, nhiều bữa trắng tay”.

Câu kiều là một trong những mô hình thí điểm chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển được tỉnh Cà Mau triển khai thời gian qua. Tân Hải đã thành lập được hợp tác xã, 2 tổ hợp tác nghề nghiệp cho loại hình khai thác này. Thế nhưng, khi tìm hiểu kỹ, chúng tôi bất ngờ về thực tế tại đây.

“Nghề câu kiều thì đúng là không vi phạm các quy định khai thác, hiệu quả khá. Tuy nhiên, các phương tiện làm nghề này thì lại không đảm bảo quy định và điều kiện khai thác”, ông Nguyễn Hải Ðăng, Phó chủ tịch UBND xã Tân Hải, thông tin.

Tại cửa Cái Cám, có đến 90 hộ làm nghề câu kiều trong hơn 200 hộ làm nghề biển. Ông Hải cho biết: “Làm nghề này phải dùng vỏ lãi nhỏ, nếu nâng cấp phương tiện cho đúng thước tấc quy định thì không thể đánh bắt hiệu quả. Ngặt cái, vỏ lãi nhỏ là phương tiện thủy nội địa thì không được phép ra biển. Tức là hiện nay ngư dân tụi tui làm nghề này là đúng, nhưng cái vỏ lãi thì sai, cũng chưa biết tính như thế nào hết”.

Ngư dân Trần Văn Hải chia sẻ mấy ngày nay gió lớn biển động nên dàn câu thì xếp lại, phương tiện khai thác cũng kéo lên bờ vì sợ trôi dạt mất.

Khi được hỏi, việc đánh bắt thời gian qua của nghề câu kiều trong tình huống như thế thì bà con xoay xở ra sao, ông Hải cười gượng: “Thì mần đại, chớ không mần thì lấy gì sống hả mấy anh?”.

Ngó quanh khu tái định cư, ông Bông Văn Liêm, Trưởng ấp Cái Cám, cho biết: “Nghề biển khó quá, bà con cũng muốn chuyển đổi sang nghề khác làm ăn lắm chớ. Cái này khỏi cần Nhà nước kêu gọi thì tự thân người dân cũng thấm thía lắm, mong mỏi lắm, nhưng ở đây không mần nghề biển thì mần cái gì được bây giờ”.

Theo lời vị trưởng ấp, đi biển thu nhập ngày càng ít, kéo theo việc mua bán cũng dở. Một số bà con làm cá khô, làm mắm bán, nhưng quy mô nhỏ nên cũng không ăn thua. Một số hộ dân tái định cư đành khóa cửa nhà, bỏ nghề biển để đi làm công nhân ngoài tỉnh.

“Chắc dạo này khó khăn, nhiều bà con đi rồi trở về vì thất nghiệp. Kế sinh nhai càng lúc càng thắt ngặt. Cái này không giải quyết sớm thì không chỉ là vấn đề công ăn, việc làm đâu, mà còn nhiều hệ lụy tiêu cực khác kéo theo nữa ở khu vực Cái Cám này”, ông Liêm đau đáu.

Bỏ biển bám bờ

Chia tay những hộ dân ở khu tái định cư Cái Cám, chúng tôi tìm đến những hộ dân ở khu vực ven biển ấp Kinh Hòn Bắc, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời. Ðang là mùa thuận gió để các phương tiện ra khơi đánh bắt thủy sản, nhưng hiện tại, tại cửa Kinh Hòn, các phương tiện nằm bờ nối nhau đậu kín cả cửa sông.

Hướng mắt về các phương tiện đang neo đậu, ông Nguyễn Hùng Dương, Bí thư Chi bộ ấp Kinh Hòn Bắc, bộc bạch: “Ở đó có phương tiện "3 không" nằm ụ lâu ngày vì không đủ điều kiện ra khơi, có phương tiện thủy nội địa và phương tiện khai thác xa bờ vì ảnh hưởng của gió lớn mấy hôm nay cũng không ra khơi được”.

Nghề biển là vậy, có khi trúng đậm và phát lên làm giàu chỉ vài con nước, nhưng đó là câu chuyện của nhiều năm về trước, còn thực tế hiện nay nhiều hộ dân chọn bỏ nghề đã bao đời gắn bó để lên đất liền tìm kiếm nghề khác để mưu sinh. Hộ ông Nguyễn Minh Hùng, ấp Kinh Hòn Bắc, là một minh chứng.

Ông Hùng cả đời bám biển, nhưng cũng phải bỏ nghề vì không còn lựa chọn nào khác: “Biển giờ không còn hấp dẫn như xưa, phương tiện lớn, cả con nước lênh đênh trên biển, khi vào đất liền không đủ sở phí và chia phần trăm cho ngư phủ; phương tiện nhỏ thì không đủ điều kiện để ra khơi khai thác. Thôi thì, có mảnh vườn nhỏ giờ đào ao nuôi cá, lên liếp trồng rau sinh sống qua ngày”.

Trong căn nhà xập xệ nằm nép mình dưới chân đê biển Tây, anh Nguyễn Văn Ðất với đôi mắt đượm buồn kể về thời gian mình gắn bó với nghề biển suốt hơn 25 năm qua: “Từ Khánh An, huyện U Minh, tôi về Kinh Hòn Bắc làm nghề đóng đáy từ năm 1999. Sau đó thì chuyển qua đủ loại nghề đánh bắt khác và dựa vào duy nhất nghề biển để sinh sống. Còn bây giờ thì bó tay thật rồi. Chắc không bao lâu nữa tụi tôi phải tính toán để đi làm công nhân ở mấy tỉnh vùng trên thôi”.

Anh Nguyễn Văn Ðất bùi ngùi khi phải bán đi giàn đáy của mình.

Gia đình anh Ðất đã bán đi giàn đáy (14 miệng đáy lớn, nhỏ). Anh Ðất trăn trở: “Giờ làm không có ăn, thêm phương tiện không đủ điều kiện để ra khơi. Muốn vươn khơi phải đóng mới phương tiện. Phương tiện 15 m giá tầm 700-800 triệu đồng, tiền đâu mà đóng! Mà nếu có đóng mới, với nguồn lợi thủy sản cạn kiệt như hiện nay thì tiền đâu mà trả”.

Nguồn thu nhập chính của gia đình đã bán đi, giờ đây hằng ngày trên phương tiện thủy nội địa, anh Ðất cứ sáng ra biển thả câu cá chét, chiều lại vào, có hôm cũng có vài trăm ngàn, cũng có hôm thất thì lỗ luôn chi phí. Không riêng hoàn cảnh của anh Ðất, ngư dân ở các cửa biển trên địa bàn tỉnh đều có chung cảnh ngộ. Trong số đó, có nhiều hộ khai thác ngành nghề không nằm trong danh mục cấm nhưng cũng bỏ nghề vì nguồn lợi đã kiệt quệ.

“Khu vực này có khoảng 80 hộ đang trong diện chờ di dời, cuộc sống của người dân hết sức khó khăn cả về nơi an cư lẫn nghề nghiệp và sinh kế hằng ngày. Câu chuyện này địa phương cũng chưa có cách nào khả dĩ giúp đỡ bà con”, ông Dương chia sẻ. Ðó là chưa kể tình trạng biến đổi khí hậu, nước biển dâng, mỗi tháng người dân sống bên ngoài đê biển Tây ở khu vực Kinh Hòn Bắc cứ năm ba hôm lại bị nước biển dâng ngập lênh láng, đồ đạc trong nhà phải kê cao mới không bị hư hỏng./.

Kim Cương - Hải Nguyên

Bài 2: Gian nan tìm sinh kế mới

Nguồn Cà Mau : https://baocamau.vn/chuyen-doi-nganh-nghe-cho-cu-dan-ven-bien-go-kho-hien-tai-khoi-mo-tuong-lai-a37537.html