Chuyển đổi nhà tái định cư thành nhà ở xã hội: giải pháp tránh lãng phí

một giờ trướcBài gốc

Dự án nhà ở sinh viên Pháp Vân - Tứ Hiệp được hồi sinh thành NƠXH sau hơn chục năm bỏ hoang. Ảnh T.A

Người dân phấn khởi

Sau hơn một thập kỷ bị “bỏ hoang” gây lãng phí, khu nhà ở sinh viên Pháp Vân - Tứ Hiệp (phường Yên Sở, Hà Nội) đang được triển khai các thủ tục chuyển đổi thành NƠXH. Đây là chủ trương đúng đắn và kịp thời của TP Hà Nội, được dư luận đánh giá cao trong bối cảnh nguồn cung nhà ở giá rẻ còn hạn chế, trong khi nhu cầu an cư của người thu nhập thấp ngày càng lớn.

Với hơn 10 năm phải sống trong cảnh thuê trọ, anh Phạm Vũ Phong (phường Yên Sở, Hà Nội) thấy rõ sự lãng phí khi khu nhà ở học sinh, sinh viên Pháp Vân - Tứ Hiệp bị bỏ hoang suốt nhiều năm. Đến nay, dự án được khởi động lại để chuyển đổi thành NƠXH, đáp ứng nhu cầu an cư của người thu nhập thấp, anh Phong không giấu được niềm vui và hy vọng sớm có chỗ ở ổn định sau nhiều năm chờ đợi. “Chúng tôi rất mong Nhà nước có chính sách cải tạo những tòa nhà bỏ hoang để làm NƠXH. Nếu được mua nhà ở ổn định, người lao động như chúng tôi sẽ yên tâm làm việc và chăm lo cho gia đình”, anh Phạm Vũ Phong chia sẻ. Cùng chung quan điểm, bà Bùi Thị Viên (phường Thanh Liệt, Hà Nội) bày tỏ: “Người thu nhập thấp như chúng tôi rất mừng khi các tòa nhà bỏ hoang được cải tạo thành NƠXH, giúp nhiều gia đình có cơ hội an cư”.

Dự án khu nhà ở học sinh, sinh viên Pháp Vân - Tứ Hiệp được khởi công năm 2009, trên diện tích 40.000m² với tổng vốn đầu tư 1.900 tỷ đồng, gồm 6 tòa nhà cao 19 tầng, hơn 1.400 phòng, phục vụ khoảng 22.000 sinh viên. Tuy nhiên, chỉ 3 tòa A1, A5 và A6 được đưa vào sử dụng, nhưng lượng người ở thưa thớt, gây lãng phí lớn. Đến tháng 5/2025, sau gần một thập kỷ không phát huy hiệu quả, TP Hà Nội quyết định đầu tư gần 1.100 tỷ đồng để cải tạo, chuyển đổi các tòa A2, A3 và xây mới A4 thành NƠXH. Đồng thời hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật phục vụ nhu cầu nhà ở của người dân.

Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng TP Hà Nội - chủ đầu tư dự án cho biết, việc cải tạo nhà A2, A3 dự kiến sẽ xong trong năm 2026. Nhà A4 sẽ hoàn thiện trong năm 2027. Các tòa nhà cao trung bình 19 tầng có tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 150.000m², cung cấp 1.176 căn hộ với quy mô dân số khoảng gần 3.000 người.

Việc chuyển đổi khu nhà ở học sinh, sinh viên Pháp Vân - Tứ Hiệp thành NƠXH không chỉ giải quyết bài toán lãng phí mà còn mở ra hướng đi hiệu quả trong quản lý, sử dụng quỹ nhà công. Sau khi hoàn thành dự án này, Hà Nội sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu chuyển đổi các khu tái định cư bỏ hoang hoặc sử dụng kém hiệu quả trên địa bàn. Khi đó, hàng chục nghìn căn NƠXH mới sẽ được đưa vào sử dụng, phục vụ nhu cầu an cư của người thu nhập thấp. Chủ trương này được đánh giá là “mũi tên trúng hai đích” - vừa khắc phục tình trạng lãng phí tài sản công, vừa gia tăng nguồn cung NƠXH, góp phần chỉnh trang đô thị và bảo đảm an sinh xã hội bền vững.

Cởi bỏ nhiều nút thắt

Theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, quỹ nhà tái định cư trên địa bàn Hà Nội hiện có 201 tòa với 19.016 căn hộ do hai đơn vị quản lý, vận hành và tổ chức ký hợp đồng bán, cho thuê là Công ty TNHH MTV Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội và Trung tâm Quản lý nhà TP Hà Nội. Đến nay, TP đã bố trí 16.510 căn để phục vụ nhu cầu tái định cư. Ngoài ra, có 2.052 căn đã được cân đối cho các dự án để phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư; 289 căn chưa phân bổ.

Theo các chuyên gia, việc chuyển đổi công năng nhà tái định cư sang NƠXH không chỉ mang lại lợi ích xã hội, mà còn là lời giải hợp lý cho bài toán sử dụng hiệu quả tài sản công. Trưởng phòng Quản lý nhà và thị trường Bất động sản, Sở Xây dựng Hà Nội Trần Ngọc Minh cho rằng, nhìn qua có thể thấy số lượng nhiều nhưng gần như đã được cân đối, phân bổ hết cho các dự án để hỗ trợ tái định cư. Về định hướng nguồn cung, Hà Nội không tiếp tục đầu tư nhà tái định cư bằng vốn ngân sách, mà đang xây dựng đề án mua lại một phần nhà ở thương mại và NƠXH để sử dụng làm nhà tái định cư. “Nhu cầu giai đoạn tới cần khoảng 5.000 căn. Chúng tôi ưu tiên cơ chế linh hoạt, tận dụng nguồn nhà sẵn có”, ông Trần Ngọc Minh cho biết.

Đưa ra quan điểm đánh giá về vấn đề này, TS Đặng Việt Dũng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam nhấn mạnh: “Chuyển đổi nhà tái định cư sang NƠXH là hướng đi đúng, nhưng phải được thực hiện trên cơ sở khoa học và quản trị minh bạch”. Theo TS Đặng Việt Dũng, cần rà soát kỹ mức độ xuống cấp, công năng và vị trí của từng công trình. Nếu tương đồng về kết cấu và hạ tầng, có thể chuyển đổi nhanh; ngược lại, cần cải tạo hoặc chỉ nên khai thác tạm thời.

TS Đặng Việt Dũng cho rằng, phương án cho thuê là hợp lý nhất, giúp Nhà nước giữ quyền quản lý, tránh thất thoát tài sản công mà vẫn đáp ứng nhu cầu an cư của người dân thu nhập thấp. “NƠXH nên cho thuê là tốt nhất, Nhà nước có thể tổ chức đấu thầu công khai lựa chọn đơn vị thực hiện, bảo đảm minh bạch và hiệu quả”, TS Đặng Việt Dũng đề xuất. Từ góc nhìn quy hoạch, KTS Trần Huy Ánh cho rằng, muốn giải quyết tận gốc, cần coi nhà tái định cư là tài sản có thể định giá, giao dịch và giám sát bằng thị trường. “Tài sản công cần được đưa lên sàn giao dịch với thông tin công khai: vị trí, tình trạng, giá trị, chất lượng. Khi đó, các DN hoặc hiệp hội đủ năng lực có thể tham gia đấu thầu khai thác, cho thuê hoặc cải tạo theo chuẩn mực rõ ràng”, KTS Trần Huy Ánh phân tích.

Việc chuyển đổi nhà tái định cư chậm tiến độ thành NƠXH không thể diễn ra trong một sớm một chiều. Nhưng với sự vào cuộc quyết liệt từ chính quyền, sự đồng thuận từ người dân và cộng đồng DN, mô hình chuyển đổi này hoàn toàn có thể nhân rộng. Bởi chủ trương này cho thấy một tư duy mới trong cách nhìn nhận và sử dụng tài sản công, không để lãng phí khi xã hội, TP còn nhiều gia đình vẫn chưa có nổi một chỗ an cư ổn định.

Những cơ chế, chính sách mới đã tháo gỡ nhiều vướng mắc, trong đó vướng mắc về chuyển đổi nhà tái định cư sang NƠXH. Bên cạnh những điểm đạt được, còn một số nội dung cần khắc phục là định giá tài sản, vì đây là tài sản công chuyển sang tài sản tư nên cần cơ chế xác định tài sản sao cho phù hợp.

Luật sư Nguyễn Hồng Thái, Giám đốc Công ty Luật TNHH Quốc tế Hồng Thái và Đồng nghiệp

Thái An

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/chuyen-doi-nha-tai-dinh-cu-thanh-nha-o-xa-hoi-giai-phap-tranh-lang-phi-437631.html