Chuyển đổi xanh, ESG là 'giấy thông hành' để DN Việt ra biển lớn

2 giờ trướcBài gốc

ESG không còn là lựa chọn, mà là bắt buộc

ESG (môi trường – xã hội - quản trị) đang trở thành “giấy thông hành” đối với doanh nghiệp (DN) Việt Nam trong bối cảnh tiêu chuẩn toàn cầu ngày càng siết chặt.

Theo báo cáo khảo sát tiến trình thực hành ESG 2025 của Pwc, 89% doanh nghiệp tham gia khảo sát phản hồi đã hoặc đang có kế hoạch cam kết ESG trong vòng 2-4 năm tới - một bước tiến đáng kể so với mức 80% vào năm 2022. Tỷ lệ doanh nghiệp chưa có kế hoạch thực thi ESG gần như đã giảm một nửa kể từ năm 2022, chỉ còn 11%.

Tuy nhiên, tiến độ này không đồng đều. Việc áp dụng ESG đang diễn ra với nhiều tốc độ khác nhau tùy theo loại hình doanh nghiệp. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tiếp tục dẫn đầu, với 71% đã triển khai cam kết ESG; doanh nghiệp niêm yết đang bắt kịp nhanh chóng, với 57% đã triển khai kế hoạch ESG.

Doanh nghiệp vẫn gặp nhiều vướng mắc trong triển khai ESG

Còn doanh nghiệp tư nhân/gia đình có tiến bộ nhưng vẫn tụt hậu đáng kể. Chỉ 27% đã triển khai cam kết ESG, trong khi 23% vẫn chưa có kế hoạch, phản ánh những rào cản lớn hơn hoặc mức độ ưu tiên thấp hơn.

Đáng lo ngại, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chật vật với chi phí tuân thủ, thiếu nhân lực chuyên trách và hạn chế về dữ liệu - yếu tố “chìa khóa” của chuyển đổi ESG.

Nói với phóng viên Một Thế Giới, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng: ESG không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là yêu cầu chuyển đổi tất yếu cho doanh nghiệp. Điều này càng cấp thiết hơn khi Việt Nam thực hiện cam kết Net-zero vào năm 2050.

Cũng theo ông Thịnh, chuyển đổi xanh đang là “luật chơi mới” trên thế giới. Thực tế, nhiều nước châu Âu, Mỹ... đã có lộ trình áp dụng các tiêu chuẩn về c02, tái chế phế phẩm… đối với hàng hóa nhập khẩu. Nếu doanh nghiệp Việt không đáp ứng được thì sẽ rất khó tham gia được vào các thị trường này.

Ông Thịnh nhìn nhận, thực tế cho thấy những doanh nghiệp đáp ứng tốt chuẩn mực ESG lại gia tăng được độ tin cậy và tiếp cận vốn quốc tế thuận lợi hơn.

“Việc chuyển đổi xanh và tuân thủ ESG không còn là lựa chọn mà đã trở thành điều kiện tồn tại của doanh nghiệp Việt Nam. Dù vậy, nhiều doanh nghiệp vẫn nghĩ rằng lộ trình xanh hóa còn xa, nên chưa đầu tư đúng mức cho công nghệ sạch, hay báo cáo ESG”, ông Thịnh nói và cho rằng điều này có nhiều nguyên nhân, trong đó vấn đề lớn nhất là chi phí, nhân lực, công nghệ…

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính)

Có chung nhận định, tại một hội thảo về thực thi ESG bằng khoa học công nghệ vừa diễn ra, ông Mạc Quốc Anh - Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP.Hà Nội - cho rằng: “ESG đang trở thành một yêu cầu mang tính sống còn đối với doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn mới”.

Tuy nhiên, trong khi các tập đoàn lớn đã có điều kiện triển khai hệ thống ESG bài bản, thì phần lớn doanh nghiệp Việt Nam - đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) - lại đang đối mặt với những rào cản đáng kể về vốn, nhân lực và công nghệ.

Thực thi ESG và vai trò của AI

TS Hà Huy Ngọc - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách, chiến lược kinh tế địa phương và lãnh thổ (Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới) - dẫn khảo sát tại Bắc Ninh cho thấy phần lớn doanh nghiệp gặp khó khăn từ những yêu cầu cơ bản nhất của ESG.

Theo ông Ngọc, chi phí tuân thủ là rào cản đầu tiên và lớn nhất. Doanh nghiệp phải đầu tư hệ thống xử lý nước thải, lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, triển khai tiêu chuẩn ISO 14001 - 45001 và xây dựng báo cáo phát thải CO₂. Đây là những hạng mục mà nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa đủ nguồn lực để thực hiện.

Tiếp theo, thiếu nhân sự chuyên trách cũng là vấn đề phổ biến. Hầu như không có doanh nghiệp nhỏ và vừa nào có ESG Manager hay bộ phận Sustainability Office. Việc thiếu con người kéo theo thiếu quy trình, thiếu cơ chế vận hành ESG đúng chuẩn.

Đáng ngại hơn nữa là tình trạng thiếu dữ liệu. Nhiều doanh nghiệp không có phần mềm quản lý phát thải, không thể cung cấp dữ liệu phục vụ chuỗi cung ứng cho các tập đoàn lớn đang yêu cầu minh bạch hóa toàn bộ vòng đời sản phẩm…

“Một trong những yếu tố quan trọng nhất cho chuyển đổi ESG hiện nay là dữ liệu. Quan trọng nhất là dữ liệu đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất dùng chung. Nếu không có dữ liệu đầy đủ thì không thể làm gì cả”, ông Ngọc nói.

Ứng dụng AI để thúc đẩy ESG

Báo cáo của Pwc cũng cho hay việc đo lường và báo cáo ESG hiệu quả thường bị cản trở bởi dữ liệu phân tán và chất lượng thấp. Công nghệ số sẽ giúp doanh nghiệp tập trung hóa dữ liệu, tự động hóa quy trình và nâng cao năng lực phân tích.

Nhìn về tương lai, dự báo của PwC năm 2025 cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng và tạo ra những khoản tiết kiệm chi phí đáng kể, qua đó định vị doanh nghiệp như những nhà tiên phong trong đổi mới bền vững.

TS Đinh Viết Sang - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế về AI, Đại học Bách khoa - cho rằng: việc tuân thủ các tiêu chuẩn ESG đang dần trở thành cơ chế bắt buộc để tham gia sân chơi quốc tế, và AI chính là "siêu chủ thể" giúp hiện thực hóa mục tiêu này".

Theo đó, AI cung cấp khả năng tổng hợp và phân tích dữ liệu chưa từng có, cải thiện tốc độ và độ tin cậy của quản trị doanh nghiệp. Với sự hỗ trợ của AI, doanh nghiệp có thể tổng hợp thông tin và tạo báo cáo ESG tự động, thường xuyên (thậm chí hằng ngày), hỗ trợ ban quản trị đưa ra quyết định chiến lược với tần suất cao hơn.

Mặc dù vậy, theo TS Sang, việc triển khai nó cũng tiêu tốn tài nguyên với tốc độ đáng lo ngại. Huấn luyện một mô hình AI lớn có thể thải ra lượng carbon gấp 5 lần tổng vòng đời trung bình một chiếc ô tô; việc sử dụng dữ liệu cá nhân hoặc dữ liệu có bản quyền trong huấn luyện AI mà không được phép có thể dẫn đến rủi ro pháp lý...

Lam Thanh

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/chuyen-doi-xanh-esg-la-giay-thong-hanh-de-dn-viet-ra-bien-lon-241609.html