Chuyện gì đang xảy ra ở Syria?

9 giờ trướcBài gốc

Ngày 6/3, đụng độ giữa các nhóm vũ trang trung thành với cựu Tổng thống Bashar al-Assad và lực lượng theo chính phủ Syria lâm thời đã nhanh chóng leo thang thành bạo lực đẫm máu.

CNN cho biết lần giao tranh này đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 779 người.

Tại sao bạo lực bùng phát trở lại?

Alawite là Hồi giáo dòng Shiite thiểu số, trong khi Syria có chủ yếu người Hồi giáo theo dòng Sunni. Gia đình ông Assad là người Alawite, đứng đầu Syria trong hơn nửa thế kỷ cho đến khi bị lật đổ vào tháng 12/2024.

Tổng thống lâm thời Ahmad al-Sharaa, người từng lãnh đạo nhóm có liên hệ với al-Qaeda, từng cam kết sẽ tôn trọng các nhóm dân tộc và tôn giáo đa dạng tại Syria. Tuy nhiên, sự mong manh của một Syria mới đã bị phơi bày trong hàng loạt diễn biến gần đây.

Hôm 6/3, hãng thông tấn SANA đưa tin về các cuộc đụng độ chết người giữa lực lượng chính phủ Syria và các nhóm ủng hộ ông Assad ở tỉnh Latakia. Theo lời SANA, "tàn dư của các nhóm dân quân Assad" tấn công các trạm kiểm soát và tuần tra của chính phủ, giết chết và làm bị thương nhiều người.

Tới cuối tuần, chiến dịch kiểm soát nhóm trung thành với ông Assad đã chuyển sang bạo lực đẫm máu. Theo nhân chứng, nhóm theo chính phủ mới đã "hành quyết" ngay tại hiện trường để "thanh lọc" đất nước.

Mạng lưới Nhân quyền Syria (SNHR) cho biết tính tới 10/3, trong số 779 người thiệt mạng, "các nhóm vũ trang phi nhà nước" trung thành với ông Assad chịu trách nhiệm về cái chết của 383 người, gồm 172 thành viên của lực lượng an ninh và 211 thường dân. Lực lượng chính phủ và các nhóm liên kết khiến ít nhất 396 người thiệt mạng, gồm "thường dân và phiến quân bị tước vũ khí".

Chính phủ lâm thời phản ứng ra sao?

Ông Sharaa cho rằng nhóm trung thành với ông Assad đang cố gắng kích động xung đột giáo phái. Hôm 9/3, ông cho biết chính phủ sẽ truy cứu trách nhiệm mọi cá nhân liên quan đến cái chết của dân thường. Trước đó, ông Sharaa mô tả vụ bạo lực là "những thách thức đã được lường trước".

Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa. Ảnh: Reuters.

Chính phủ lâm thời Syria tuyên bố sẽ thành lập ủy ban độc lập để "điều tra và xác minh sự thật" và đệ trình báo cáo lên phủ tổng thống trong vòng 30 ngày.

Ủy ban sẽ "làm sáng tỏ lý do, hoàn cảnh và điều kiện dẫn đến những sự kiện này", đồng thời "điều tra các hành vi vi phạm với dân thường, tổ chức công, lực lượng an ninh và quân đội, xác định người chịu trách nhiệm". Những người bị kết tội sẽ bị chuyển đến cơ quan tư pháp, tuyên bố cho biết thêm.

Ông Sharaa khẳng định "Syria là nhà nước pháp quyền" và "luật pháp sẽ áp dụng cho mọi đối tượng".

Cộng đồng quốc tế phản ứng thế nào?

Những diễn biến mới đe dọa nỗ lực của chính phủ lâm thời nhằm chấm dứt tình trạng cô lập của Syria, tái xây dựng quan hệ ngoại giao với hy vọng nới lỏng lệnh trừng phạt nặng nề. Ông Sharaa nhiều lần khẳng định sẽ phát triển một Syria bao trùm, không ai bị bỏ lại phía sau, ngăn chặn các vụ giết người trả thù và bạo lực đảng phái.

Một số quốc gia lên án bạo lực bằng những lời lẽ mạnh mẽ nhất.

Hôm 9/3, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Washington ủng hộ các nhóm tôn giáo và dân tộc thiểu số ở Syria, nhấn mạnh “chính quyền lâm thời phải buộc những kẻ cầm đầu" chịu trách nhiệm.

Trong khi đó, Liên minh châu Âu - vừa dỡ bỏ một số hạn chế với Syria hồi tháng 2 nhằm "ủng hộ quá trình chuyển đổi chính trị toàn diện" - cũng chỉ trích tình trạng bạo lực gần đây. Khối cho rằng "dân thường phải được bảo vệ trong mọi trường hợp theo luật nhân đạo quốc tế" và "tất cả bên cần tôn trọng hoàn toàn chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Syria".

Có nước đổ lỗi cho nhau trước những diễn biến mới nhất. Thổ Nhĩ Kỳ trước đó cảnh báo Iran về những nỗ lực gây bất ổn cho Syria, khiến Tehran phải triệu tập đại sứ Thổ Nhĩ Kỳ, Reuters đưa tin.

Một số người dường như đang tìm kiếm sự bảo vệ từ Nga. Hình ảnh vệ tinh chụp vào ngày 10/3 được Maxar Technologies chia sẻ cho thấy đám đông chen chúc ở lối vào Căn cứ Không quân Khmeimim do Nga điều hành, cách trung tâm Latakia chưa đầy 20 km.

Hình ảnh vệ tinh của Maxar Technologies ghi cảnh đám đông tại lối vào Căn cứ Không quân Khmeimim của Nga gần Latakia hôm 10/3. Ảnh: Maxar Technologies.

Điều gì xảy ra tiếp theo?

Các chuyên gia nhận định hệ quả từ xung đột gần đây khó biến mất, đặc biệt khi những tác nhân gây bạo lực đã ăn sâu vào quá khứ của Syria. Do đó, nếu chính phủ không giải quyết được vấn đề cốt lõi - như tính bao trùm, bình đẳng chính trị và điều kiện sống không đồng đều trên khắp cả nước - Syria sẽ khó phục hồi.

“Syria đã trải qua hơn 13 năm xung đột khủng khiếp, làm suy yếu đất nước, tạo ra những rạn nứt xã hội, sự giận dữ, khát khao trả thù. Những điều này sẽ không dập tắt trong ngắn hạn", Charles Lister - thành viên cấp cao tại Viện Trung Đông - nói, cho rằng các sự kiện gần đây xoáy sâu hoài nghi của Mỹ với chính phủ mới, khi phương Tây mong muốn chính phủ lâm thời ổn định đất nước.

Haid Haid - thành viên tư vấn của chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức Chatham House - cho biết hướng đi của Syria phụ thuộc vào việc ông Sharaa có buộc tất cả người liên quan phải chịu trách nhiệm không.

“Việc giải quyết tận gốc rễ vấn đề sẽ rất quan trọng”, trong đó đảm bảo cộng đồng Alawite không bị thiệt thòi, ông Haid nói. "Chỉ giải quyết những gì đang xảy ra bằng biện pháp an ninh là không đủ, ngay cả khi họ ngăn chặn được bạo lực trong tương lai gần. Nguyên nhân gốc rễ vẫn còn đó".

Trí Ân

Nguồn Znews : https://znews.vn/chuyen-gi-dang-xay-ra-o-syria-post1537301.html