Chuyên gia dự báo lạm phát năm nay có thể vượt 5% nếu giá dầu và tỷ giá biến động mạnh

15 giờ trướcBài gốc

Mới đây, trong báo cáo Triển vọng vĩ mô tháng 7, Chứng khoán MBS dự báo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2025 sẽ tăng khoảng 3,5% so với cùng kỳ, thấp hơn đáng kể so với mục tiêu 4,5–5% mà Chính phủ đề ra.

Dự báo này dựa trên một số yếu tố tích cực. Trước hết, giá dầu thô được kỳ vọng duy trì quanh mức 70 USD/thùng trong năm 2025, thấp hơn so với khoảng 77–82 USD/thùng của năm trước.

Ngoài ra, áp lực từ giá lương thực dự kiến sẽ dịu lại nhờ nguồn cung toàn cầu cải thiện, đặc biệt sau khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo. Tuy vậy, tác động tích cực từ giá gạo có thể bị hạn chế phần nào do giá thịt lợn đang có xu hướng tăng mạnh trở lại.

Đồng thời, một yếu tố khác góp phần kiềm chế lạm phát là nhóm chỉ số giáo dục dự kiến sẽ giảm nhẹ nhờ chính sách miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến trung học phổ thông trên toàn quốc, bắt đầu từ năm học 2025–2026.

Nguồn: Chứng khoán MBS

Trước đó, Ngân hàng Standard Chartered cũng đã điều chỉnh giảm dự báo lạm phát của Việt Nam trong năm 2025 xuống còn 3,5%, thay vì 3,8% như trước, trong bối cảnh đà tăng giá tiêu dùng đã chững lại và lạm phát toàn phần duy trì dưới 4% suốt 11 tháng liên tiếp tính đến tháng 6.

Tương tự, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng hạ dự báo lạm phát của Việt Nam xuống còn 3,9% cho năm 2025 và 3,8% cho năm 2026, giảm so với mức 4% và 4,2% trong báo cáo công bố hồi tháng 4.

Không nên chủ quan

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, những tín hiệu tích cực này chưa đủ để chủ quan với lạm phát. TS. Vũ Thị Hồng Nhung, giảng viên Khoa Kinh doanh tại Đại học RMIT Việt Nam cảnh báo, dù giá dầu đã hạ nhiệt so với đỉnh gần đây, song chi phí năng lượng và logistics vẫn đang duy trì ở mức cao.

Đáng chú ý, căng thẳng địa chính trị hoàn toàn có thể bùng phát trở lại bất cứ lúc nào, đẩy giá dầu leo thang và tái kích hoạt vòng xoáy lạm phát toàn cầu, trong đó có Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, dù đã xuất khẩu một lượng dầu thô nhất định, nhưng do năng lực lọc dầu còn hạn chế và trữ lượng khiêm tốn trong nước khiến Việt Nam vẫn phải phụ thuộc không nhỏ vào việc nhập khẩu các sản phẩm dầu tinh chế. Chính sự phụ thuộc cơ cấu này khiến nền kinh tế rất nhạy cảm với biến động giá dầu thế giới.

Bà Nhung dẫn chứng khoảng 9,67% rổ CPI của Việt Nam thuộc nhóm giao thông bao gồm dịch vụ vận tải. Trong khi đó, thực phẩm và dịch vụ ăn uống chiếm khoảng 33,56% và cũng là nhóm mặt hàng tiêu tốn nhiều năng lượng, khiến giá của chúng rất nhạy với biến động chi phí nhiên liệu.

Ngoài ra, xăng và dầu diesel là những loại nhiên liệu được dùng phổ biến trong hệ thống vận tải nội địa, đồng thời được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như xay xát lúa gạo, tàu đánh cá và hệ thống tưới tiêu. Chi phí logistics chiếm 10-15% chi phí sản xuất ở nhiều ngành, giá phân bón cũng gắn chặt với giá dầu và khí đốt thế giới.

“Vì vậy, khi giá dầu toàn cầu tăng, chi phí nhiên liệu trong nước bị tác động nhanh chóng, lan qua các lĩnh vực vận tải, logistics, sản xuất và đến giá cả tiêu dùng cũng bị ảnh hưởng”, bà Nhung nhìn nhận.

TS. Vũ Thị Hồng Nhung, giảng viên Khoa Kinh doanh tại Đại học RMIT Việt Nam. (Nguồn: NVCC)

Còn theo TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính (Bộ Tài chính), trong nửa cuối năm, cần theo dõi sát sao hai biến số là tỷ giá và tín dụng, bởi đây là những “kênh truyền dẫn” tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với mặt bằng giá cả.

Cụ thể, về tỷ giá USD/VND, trong 6 tháng đầu năm đã tăng tương đối mạnh, bất chấp đồng USD có xu hướng giảm giá trên thị trường quốc tế. Điều này trái với quy luật thông thường, chẳng hạn như trong 6 tháng cuối năm 2024 chỉ số USD (DXY) và tỷ giá USD/VND biến động cùng chiều.

Nguyên nhân chính khiến tỷ giá USD/VND biến động ngược chiều với chỉ số DXY trong năm 2025 là do chính sách tăng thuế nhập khẩu của Mỹ dẫn đến lo ngại xuất khẩu của Việt Nam bị ảnh hưởng tiêu cực, khiến nguồn cung USD sụt giảm.

Ngoài ra, chính sách thuế quan mới của Mỹ được dự báo cũng khiến lạm phát tại nước này giảm chậm, do đó lãi suất tại Mỹ sẽ được duy trì ở mức cao trong một thời gian dài hơn.

Chênh lệch lãi suất giữa USD và VND cao sẽ tiếp tục tạo sức ép lên tỷ giá. Với việc chính sách thuế quan của Mỹ vẫn còn nhiều bất định, đồng thời mức thuế nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam cao hơn so với trước đây, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ sẽ gặp nhiều thách thức trong nửa cuối năm 2025 và gây sức ép lên tỷ giá và lạm phát.

Trong khi đó, với định hướng tăng trưởng tín dụng trong cả năm là 16%, đồng thời Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) duy trì mặt bằng lãi suất thấp để hỗ trợ tăng trưởng GDP đạt 8% năm 2025, nhiều khả năng cung tiền sẽ tiếp tục tăng nhanh hơn tốc độ tăng GDP danh nghĩa khá nhiều và gây sức ép lên giá cả thời gian tới.

Tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2015 - 2024 và định hướng năm 2025. (Nguồn: Cục Thống kê, Bộ Tài chính)

Ba kịch bản điều hành

Trên cơ sở đánh giá toàn diện cả các yếu tố hỗ trợ và rủi ro trong, ngoài nước, PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá (Bộ Tài chính) đã xây dựng ba kịch bản điều hành CPI từ tích cực đến bất lợi nhằm định hướng chính sách phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô.

Theo đó, kịch bản cơ sở đặt mục tiêu CPI bình quân dao động trong khoảng 4–4,5%, sát với chỉ tiêu Quốc hội đề ra, trong khi lạm phát cơ bản được giữ dưới ngưỡng 4%.

Kịch bản bất lợi được xây dựng trên giả định giá dầu thế giới tăng sốc và tỷ giá biến động mạnh, khi đó CPI có thể vượt 4,8–5,2%, đòi hỏi điều hành chính sách quyết liệt và linh hoạt hơn.

Ngược lại, kịch bản tích cực đặt trong bối cảnh giá nguyên vật liệu toàn cầu hạ nhiệt, tỷ giá ổn định, và các biện pháp kiểm soát giá dịch vụ công phát huy hiệu quả, CPI có thể duy trì trong vùng 3,8–4%.

PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá, Bộ Tài chính. (Nguồn: Báo Công Thương)

Để hiện thực hóa mục tiêu kiểm soát CPI, ông Long cho rằng cần đồng bộ các nhóm giải pháp. Đầu tiên là chính sách tiền tệ linh hoạt, hỗ trợ nhưng kiểm soát lạm phát. Theo đó, NHNN cần duy trì lãi suất ổn định, sẵn sàng điều chỉnh nếu USD tăng mạnh.

Tín dụng hướng tới các lĩnh vực thiết yếu như xuất khẩu, sản xuất để tránh gây áp lực giá. Tỷ giá được điều hành “thả nổi có kiểm soát”, dự trữ ngoại hối đảm bảo. NHNN cũng cần chủ động bơm/hút tiền trên thị trường mở để kiểm soát thanh khoản, ngăn lạm phát ngắn hạn.

Thứ hai, chính sách tài khóa về đầu tư công cần hỗ trợ có kiểm soát. Theo đó, Bộ Tài chính chưa điều chỉnh các sắc thuế lớn như giá trị gia tăng (VAT), thuế xăng dầu nhằm hạn chế chi phí đẩy.

Giải ngân đầu tư công đạt 36% nửa đầu năm, tập trung vào hạ tầng, tăng cung trung hạn, không gây cầu ngắn hạn. Các gói hỗ trợ xã hội - y tế - năng lượng chỉ tập trung vào nhóm yếu thế, tránh kích cầu đại trà.

Thứ ba, chính sách thương mại cần kiểm soát giá đầu vào, ổn định thị trường. Giá xăng dầu trong nước được giữ ổn định nhờ Quỹ Bình ổn, bất chấp biến động giá dầu thế giới (giá RON95 ở mức 22.000–24.000 đồng/lít).

Trong bối cảnh đó, NHNN và Bộ Tài chính cũng đã xây dựng sẵn các kịch bản đối phó nếu giá dầu quay lại mốc trên 90 USD/thùng. Trong khi đó, Chính phủ tăng cường phối hợp liên ngành, theo dõi chặt giá các mặt hàng chiến lược và dịch vụ công.

Ông Long cho rằng, các giải pháp điều hành trong 6 tháng cuối năm cần được chuẩn bị bài bản, không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn tạo dựng được niềm tin vững chắc với doanh nghiệp và người dân.

"Sự phối hợp giữa tiền tệ, tài khóa, thương mại và truyền thông chính sách minh bạch sẽ giúp kiểm soát tốt lạm phát dù có biến động từ giá dầu, tỷ giá và cầu cuối năm. Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn với chi phí hợp lý để thúc đẩy tăng trưởng. Duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần hoàn thành mục tiêu CPI cả năm ở mức 4% và tăng trưởng GDP 8%", ông Long nhấn mạnh.

Ngọc Bảo

Nguồn Doanh Nhân VN : https://doanhnhanvn.vn/chuyen-gia-du-bao-lam-phat-nam-nay-co-the-vuot-5-neu-gia-dau-va-ty-gia-bien-dong-manh.html