Chuyên gia: Giá xăng ở Việt Nam thấp so với thế giới, cần cân nhắc hậu quả kinh tế và môi trường

6 giờ trướcBài gốc

Trong kỳ điều chỉnh gần nhất vào ngày 13/3, giá xăng bán lẻ tại Việt Nam đã giảm lần thứ ba liên tiếp, xuống mức thấp nhất được ghi nhận kể từ tháng 6/2021. Theo đó, giá xăng E5RON92 không cao hơn 19.281 đồng/lít, giá xăng RON95-III không cao hơn 19.649 đồng/lít.

Quyết định chung của liên Bộ Tài chính - Bộ Công Thương nhằm bảo đảm biến động giá xăng dầu trong nước phù hợp với biến động trên thế giới, cũng như tiếp tục duy trì mức chênh lệch giá giữa xăng sinh học và xăng khoáng ở mức hợp lý để khuyến khích sử dụng nhiên liệu sinh học theo chủ trương của Chính phủ; bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường.

Việc sản lượng dầu tăng từ các nước thuộc OPEC+, sự bất ổn trong chính sách thuế của Mỹ đối với hàng hóa của các nước khác, xung đột giữa Nga và Ukraine vẫn tiếp diễn mặc dù đã có những bước đi tìm giải pháp cho hòa bình… là các yếu tố khiến giá xăng dầu thế giới trong những ngày vừa qua có biến động lên xuống tùy từng mặt hàng, nhưng xu hướng chung là giảm.

Theo các chuyên gia từ Đại học RMIT Việt Nam, với việc giá xăng dầu toàn cầu tăng trong vài ngày qua, các cơ quan quản lý tại Việt Nam có thể sẽ điều chỉnh tăng giá trong tuần này. Tuy nhiên, từ trước đến giờ, giá xăng của Việt Nam vẫn ở mức rất thấp so với trung bình toàn cầu.

Giá xăng ở Việt Nam có quá thấp?

Giá xăng Việt Nam thấp so với mức trung bình toàn cầu.

Theo số liệu ngày 10/3 của GlobalPetrolPrices.com, giá xăng ở Việt Nam chỉ tương đương 2/5 giá xăng ở Singapore – nơi có giá cao nhất ASEAN, bằng khoảng 3/4 giá xăng ở Trung Quốc và Ấn Độ, và thấp hơn giá xăng ở Mỹ 8 cent/lít.

Với mức giá khoảng 0,82 USD/lít vào ngày 10/3/2025, giá xăng ở Việt Nam chỉ bằng khoảng 2/3 giá xăng trung bình toàn cầu. Cụ thể, giá xăng tại từng quốc gia dao động từ mức 0,03 USD/lít ở Iran và Libya – nơi được hưởng trợ giá cao, đến 2,11 USD/lít ở Israel và 2,27 USD/lít ở Iceland – nơi chịu mức thuế nặng.

“Mặc dù người tiêu dùng và doanh nghiệp có thể hoan nghênh giá xăng thấp vì muốn cắt giảm chi phí trong ngắn hạn, nhưng hậu quả lâu dài của giá xăng rẻ tại Việt Nam là rất đáng lo ngại”, ông Bob Baulch, Giáo sư Kinh tế tại Đại học RMIT Việt Nam nhận định.

Chuyên gia phân tích, giá rẻ dẫn đến việc sử dụng quá mức nhiên liệu hóa thạch cho giao thông vận tải và phát điện dự phòng. Người tiêu dùng ít có động lực chuyển sang sử dụng xe điện và các loại phương tiện giao thông “xanh” khác.

Giá xăng thấp cũng khiến Quỹ bình ổn xăng dầu dư hơn 6.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 0,05% GDP của Việt Nam vào năm 2024.

Từ năm 2021, Chính phủ Việt Nam đã cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Các biện pháp đang được triển khai nhằm đến gần hơn mục tiêu đáng khen ngợi này là tăng cường sản xuất điện gió và điện mặt trời, loại bỏ dần các nhà máy điện than và thúc đẩy ngành xe điện. Tuy nhiên, Giáo sư Baulch cho rằng có rất ít thảo luận về giá xăng trong nước - một biến số quan trọng.

Kiến nghị giải pháp: Bài học thành công từ Indonesia và Ấn Độ

Ông Bob Baulch - Giáo sư Kinh tế và TS Đào Lê Trang Anh - Giảng viên ngành Tài chính.

Theo các chuyên gia, cải cách về trợ giá nhiên liệu hóa thạch là không dễ dàng vì sẽ dẫn đến giá cả tăng đối với hầu hết người tiêu dùng, gây ra tác động lan tỏa đến việc làm và sinh kế của người dân trên toàn nền kinh tế. Tuy nhiên, vẫn có cách để quản lý điều này.

“Giống như ở Indonesia và Ấn Độ, Chính phủ Việt Nam có thể dần dần loại bỏ trợ giá, đồng thời đầu tư vào các biện pháp bảo vệ người thu nhập thấp, các giải pháp thay thế tiết kiệm nhiên liệu và phương tiện giao thông công cộng với giá phải chăng, chẳng hạn như tàu điện ngầm và xe buýt nhanh”, TS Đào Lê Trang Anh, Giảng viên ngành Tài chính Đại học RMIT đề xuất.

Các chuyên gia dẫn nghiên cứu của The Policy Practice, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Vương quốc Anh cho thấy, những năm gần đây, các nước đang phát triển có sản xuất dầu mỏ (như Indonesia và Nigeria) cũng như các nước tiêu thụ lớn (như Đức, Ghana và Ấn Độ) đã có những bước đi táo bạo để cắt giảm trợ giá nhiên liệu hóa thạch. Động lực của họ thường là do hạn chế về ngân sách, nhưng họ vẫn bảo vệ những người tiêu dùng nghèo nhất thông qua các khoản trợ cấp tiền mặt cho người dân.

Đơn cử, vào cuối năm 2014, chính phủ Indonesia đã tăng giá xăng cùng lúc với việc giới thiệu thẻ y tế và thẻ giáo dục, cho phép người dân Indonesia có thu nhập thấp tiếp cận các dịch vụ y tế và giáo dục miễn phí cho con em của họ. Điều này đã giúp chính phủ Indonesia tiết kiệm được khoảng 15,6 tỷ USD và mở đường cho các cải cách sau đó về giá nhiên liệu.

Từ tháng 1/2013 đến tháng 10/2014, chính phủ Ấn Độ đã tăng giá dầu diesel 13 lần nhưng mỗi lần chỉ tăng 1 rupee (khoảng 300 đồng) trong khi vẫn giữ nguyên giá khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) và dầu hỏa (được người nghèo tiêu thụ nhiều hơn).

“Điều này đã tác động tích cực lên tình hình tài chính của chính phủ, đến mức ngay cả sau khi nội các Ấn Độ thay đổi vào năm 2014, các nhà cầm quyền của nước này vẫn tiếp tục tăng dần giá dầu diesel cho đến khi đạt mức ngang bằng với quốc tế”, Giáo sư Baulch nhận định.

Còn theo TS Đào Lê Trang Anh, việc hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng, giảm thuế và triển khai các chương trình đào tạo cũng có thể giúp doanh nghiệp và người lao động sẵn sàng sử dụng và thích nghi với năng lượng và công nghệ xanh hơn.

Bên cạnh đó, điều chỉnh thuế môi trường để khuyến khích sử dụng năng lượng xanh hơn trong khi vẫn duy trì doanh thu ổn định cho các dịch vụ công cũng rất quan trọng.

“Thuế môi trường cao hơn đối với nhiên liệu hóa thạch có thể phản ánh tác động thực sự lên xã hội và môi trường của các loại năng lượng này. Các khoản thu từ thuế có thể được tái đầu tư vào năng lượng tái tạo, giao thông công cộng và kiểm soát ô nhiễm, phù hợp với các mục tiêu dài hạn về năng lượng và môi trường của Việt Nam”, TS Trang Anh cho biết.

Kết luận lại, các chuyên gia cho rằng, vì lợi ích của cả hành tinh và ngân sách của Chính phủ, việc cải cách hệ thống định giá xăng dầu của Việt Nam cần nhận được sự quan tâm chính sách lớn hơn.

Đỗ Kiều

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn//thi-truong/chuyen-gia-gia-xang-o-viet-nam-thap-so-voi-the-gioi-can-can-nhac-hau-qua-kinh-te-va-moi-truong-1105527.html