Việc hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ đồng ý ngồi vào bàn đàm phán chấm dứt xung đột tại Ukraine đã là một thắng lợi chính trị ban đầu cho Điện Kremlin. (Nguồn: Shutterstock)
Cuộc hội đàm giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump sẽ khai mạc vào hôm nay (15/8) tại Alaska. Trong bối cảnh xung đột quân sự tại Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, thông tin về cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ nhằm tìm kiếm thỏa thuận ngừng bắn đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng quốc tế.
Chiến thắng lớn cho Tổng thống Putin
Nhiều nhà quan sát nhận định, việc hai nhà lãnh đạo đồng ý ngồi vào bàn đàm phán chấm dứt xung đột tại Ukraine đã là một thắng lợi chính trị ban đầu cho Điện Kremlin, đồng thời mang lại thông tin tích cực cho kinh tế Nga và “mang làn gió tươi mới” đến thị trường tài chính toàn cầu.
“Chỉ riêng việc diễn ra sự kiện đã là một chiến thắng lớn cho Tổng thống Putin – khi ông được mời gặp một Tổng thống Mỹ lần đầu tiên kể từ năm 2007 trên đất Mỹ. Theo quan điểm của ông ấy, đây là một thành tựu tuyệt vời, không kèm theo bất kỳ điều kiện nào và không có sự hiện diện của Ukraine, không có bất kỳ đại diện nào của châu Âu. Đây đã là một chiến thắng”, GS. Richard Portes, Trưởng khoa Kinh tế tại Trường Kinh doanh London chia sẻ quan điểm với CNBC đầu tuần này.
Dư luận lo ngại, Kievcó thể bị buộc phải nhượng lại các vùng lãnh thổ do phía Nga kiểm soát, trong bối cảnh “giờ G” sắp điểm mà các quan chức Ukraine, bao gồm cả Tổng thống Volodymyr Zelenskyy chưa có thông tin được mời tham dự các cuộc đàm phán.
Kiev lên tiếng khẳng định, sẽ không có bất kỳ thỏa thuận nào liên quan đến tương lai của mình được ký kết nếu nước này vắng mặt, trong khi các nhà lãnh đạo châu Âu đang tích cực thúc đẩy sự có mặt của Ukraine.
Trong khi đó, theo NBC News, Mỹ đã trấn an các đồng minh - trong cuộc hội đàm trực tuyến với một số nhà lãnh đạo châu Âu trong ngày 13/8, Tổng thống Donald Trum đã khẳng định mục tiêu đạt được thỏa thuận ngừng bắn tại Hội nghị thượng đỉnh với người đồng cấp Nga ở Alaska. Và nếu mọi việc diễn ra thuận lợi, ông muốn tổ chức ngay một Hội nghị thượng đỉnh ba bên Mỹ-Nga và Ukraine.
Theo các nguồn tin ngoại giao, Moscow bước vào bàn đàm phán với ưu thế nhất định trên chiến trường, đặc biệt họ vừa có thêm lợi thế tại các mặt trận phía Nam và Đông Ukraine.
Về mặt kinh tế, giới phân tích nhận định, trong bối cảnh chưa có thỏa thuận ngừng bắn, đây đã là một thắng lợi đối với ông Putin và nền kinh tế thời chiến của Nga - vốn đang gặp khó khăn dưới sức ép trừng phạt quốc tế và tình trạng lạm phát cao dai dẳng, ở mức 9,4% trong tháng 6.
“Tổng thống Putin bắt đầu từ một vị thế tương đối mạnh trên chiến trường. Họ đang tiến lên... Tuy nhiên, xét về khía cạnh kinh tế, ông ấy lại xuất phát từ một vị thế yếu. Nền kinh tế Nga hiện không ở trạng thái tốt, họ đang đối mặt với thâm hụt ngân sách đáng kể, một phần do nguồn thu từ dầu mỏ sụt giảm mạnh, trong đó, trần giá dầu cũng bị hạ thấp do lệnh trừng phạt từ phương Tây. Và... đây là một nền kinh tế đang gặp khó khăn”, GS. Portes phân tích trong chương trình “Europe Early Edition” của CNBC.
Bởi vậy, bước vào các cuộc đàm phán với vị thế vững chắc trên chiến trường, Nga có thể muốn được nới lỏng trừng phạt ngay lập tức như một phần của bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào, cũng như các nhượng bộ về lãnh thổ của Ukraine.
Điện Kremlin đã nhận thấy sự xích lại gần hơn với Washington là cơ hội để khởi động lại quá trình phục hồi kinh tế và thu hút đầu tư. Trợ lý Tổng thống Nga Yuri Ushakov mới đây còn nhấn mạnh rằng, “lợi ích kinh tế của hai nước giao nhau ở Alaska và Bắc Cực, với tiềm năng triển khai các dự án quy mô lớn, đôi bên cùng có lợi”.
Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo cán cân quyền lực có thể thay đổi nếu Mỹ điều chỉnh chiến lược trừng phạt. GS. Richard Portes nhận định, “nếu ông Trump có đủ kiên nhẫn và quyết tâm áp dụng trừng phạt một cách nghiêm ngặt, việc trì hoãn đàm phán sẽ khiến tình thế chuyển biến rõ rệt”.
Hiện tại, Tổng thống Trump mới chỉ dừng ở mức cân nhắc tăng cường trừng phạt với Nga, chưa thực hiện bước đi cụ thể. Thay vào đó, Washington đang gây sức ép với các đối tác thương mại còn lại và quan trọng đối với Moscow, như Ấn Độ, bằng cách đe dọa áp dụng “trừng phạt thứ cấp” và tăng thuế đối với những quốc gia tiếp tục mua dầu Nga — nguồn thu chủ lực tài trợ cho chiến dịch quân sự của Điện Kremlin.
Khi được hỏi liệu ông Trump có thể tiến hành thêm các biện pháp trừng phạt mạnh tay hơn để gây sức ép buộc ông Putin hướng tới một thỏa thuận hòa bình hay không, GS. Portes trả lời bằng một câu hỏi: “Có ai có thể dự đoán được Tổng thống Trump sẽ làm gì? Điều đó rất khó”.
“Khả năng gia tăng áp lực trừng phạt là đáng kể, nhưng… với mong muốn giành giải Nobel của ông Trump, khả năng chủ nhân Nhà Trắng tăng trừng phạt ở giai đoạn này dường như không cao. Tuy nhiên, ông ấy hoàn toàn có thể thay đổi ý định vào ngày mai”, GS. Richard Portes nói thêm.
Trong khi đó, các chuyên gia kinh tế cảnh báo, ngay cả khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn, triển vọng phục hồi của nền kinh tế Nga vẫn ảm đạm do gánh nặng thâm hụt ngân sách, doanh thu dầu khí suy giảm và lạm phát cao. Dù vậy, nếu thỏa thuận mang lại lợi ích kinh tế và chính trị, nó sẽ giúp Tổng thống Putin củng cố vị thế cả trong và ngoài nước.
Đôi bên cùng có lợi”… cho cổ phiếu quốc phòng
Thị trường tài chính toàn cầu đã phản ứng tích cực trước thông báo rằng, các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt xung đột Nga-Ukraine sẽ diễn ra trong thời gian tới. Các sàn chứng khoán ở châu Âu và Mỹ đồng loạt tăng điểm. Tuy nhiên, cổ phiếu quốc phòng tại châu Âu lại giảm, do giới giao dịch dường như đặt cược rằng, hòa bình có thể khiến các khoản đầu tư bổ sung do các đồng minh NATO cam kết bị chững lại.
Ngay trong ngày xuất hiện thông tin về cuộc gặp của hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ, giá vàng giao ngay — vốn được coi là tài sản trú ẩn an toàn trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và biến động thị trường tài chính — giảm 1%, xuống còn 3.364 USD/ounce.
Các cổ phiếu quốc phòng ở châu Âu đồng loạt giảm. Cổ phiếu Rheinmetall (Đức) giảm gần 4%, Hensoldt giảm 1,5% và Renk mất 3,3% trong các giao dịch đầu giờ. Tại Italy, Leonardo giảm 1,9% và Thales (Pháp) giảm 1,7%. Trong khi đó, BAE Systems và Babcock niêm yết tại London cũng xóa sạch mức tăng trước đó trong ngày, lần lượt giảm 1,1% và 1,3%.
Tuy nhiên, CEO Christopher Granville tại TS Lombard lại nhận định - các cuộc đàm phán rốt cuộc có thể trở thành “đòn bẩy đôi bên cùng có lợi” cho cổ phiếu quốc phòng châu Âu, đồng thời khuyến nghị các nhà đầu tư “mua vào khi thị trường suy yếu”.
CEO Granville lý giải, nếu tiến trình hòa bình thất bại, Mỹ và châu Âu vẫn sẽ cần bổ sung kho vũ khí đã cạn kiệt, điều này “sẽ rất có lợi cho đơn hàng và hoạt động mua sắm của Rheinmetall cũng như tất cả các cổ phiếu quốc phòng châu Âu khác”.
“Hoặc nếu đạt được một thỏa thuận hòa bình, thì sao? Chúng ta sẽ thấy một lực lượng quân sự Nga rất mạnh — dù các từ ‘chiến thắng’ và ‘thất bại’ sẽ được bàn luận nhiều và có lẽ không nên sử dụng — nhưng ở một mức độ nào đó, họ đã giành ưu thế.
Thực tế này sẽ buộc các chính phủ châu Âu tiếp tục gia tăng mua sắm quốc phòng và điều này cũng tốt cho cổ phiếu quốc phòng châu Âu. Như vậy, dù theo kịch bản nào, đây cũng là bên thắng cuộc”, CEO Granville phân tích trên chương trình Squawk Box Europe của CNBC.
Minh Anh