Chuyên gia lý giải thông tin 'lũ tần suất 5.000 năm mới có một lần' ở Nghệ An

10 giờ trướcBài gốc

Hồ Thủy điện Bản Vẽ. (Ảnh: TTXVN phát)

Liên quan đến thông tin lưu lượng nước về thượng lưu hồ thủy điện Bản Vẽ đạt 9.543m3/s, gần đạt lưu lượng đỉnh lũ kiểm tra là 10.500m3/s (tương đương “lũ tần suất 5.000 năm”), Tiến sỹ Lương Hữu Dũng - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thủy văn và Hải văn (Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng đây là một giá trị xác suất, chứ không phải gắn liền về mặt thời gian xảy ra.

Trước đó, tối 22/7, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An đã có thông báo khẩn số 604/TB-UBND, thông tin: Lúc 21 giờ ngày 22/7, lưu lượng về thượng lưu hồ thủy điện Bản Vẽ đạt 9.543m3/s, gần đạt lưu lượng đỉnh lũ kiểm tra là 10.500m3/s (tần suất 0,02%, tức là 5.000 năm mới xảy ra một lần).

Thông tin trên "vô hình" đã tạo nhiều thắc mắc - liệu có phải 5.000 năm mới xảy ra một trận lũ tương tự như trường hợp vừa xảy ra ở Nghệ An?

Chia sẻ thông tin trên với báo chí, Tiến sỹ Lương Hữu Dũng cho rằng thông tin trên là giá trị xảy ra vào tầm đêm ngày 22/7, khi lưu lượng nước về hồ thủy điện đạt 9.543 m3/s; sau đó vào lúc 2 giờ ngày 23/7/2025, lưu lượng đỉnh lũ đạt 12.800 m3/s, vượt 2.300m3/s so với đỉnh lũ kiểm tra với tần suất p=0,02 (ứng với chu kỳ lặp lại 5000 năm) là 10.500 m³/s.

“Nói như vậy để thấy rằng mức độ bất thường, đã xảy ra lũ cực hiếm trên thượng nguồn sông Cả, tiềm ẩn nguy hiểm đến công trình hồ chứa và dân cư, cơ sở hạ tầng," ông Dũng nhấn mạnh.

Phân tích thêm, ông Dũng cho hay thông tin "lũ 5.000 năm mới có một lần" phải hiểu đúng là trận lũ có độ lớn (quy mô) ứng với trận lũ có chu kỳ lặp 5.000 năm, không phải 5000 năm mới xảy ra 1 lần, và đây chỉ nói đến khả năng xảy ra chứ không gắn với thời gian. Vì lũ xảy ra mang tính ngẫu nhiên, vì thế hoàn toàn có thể xảy ra vào bất cứ thời gian nào.

Theo ông Dũng, với lũ có chu kỳ lặp 5.000 năm ứng với xác suất 0,02% có nghĩa khả năng xảy ra được lũ lớn hơn hoặc bằng lũ ở hồ Bản Vẽ (cụ thể là 10.500 m3/s) là rất hiếm. Nếu một trận lũ có chu kỳ lặp lại là 5.000 năm, điều đó có nghĩa là xác suất để nó xảy ra là 1/5.000, hay 0,02%. Đây là một giá trị xác suất (khả năng xảy ra), chứ không phải gắn liền về mặt thời gian xảy ra.

“Chúng ta nên hiểu rằng, nói ‘lũ 5.000 năm’ là cách các nhà chuyên môn nội suy theo thống kê dựa trên chuỗi số liệu mưa và lũ nhiều năm. Nó giống như cách nói ‘lũ lịch sử’ nhưng ở đây là có tính toán rõ xác suất,” ông Dũng nói.

Nhiều cơ quan, nhà dân ở xã Mường Xén, Nghệ An bị ngập nặng. (Ảnh: TTXVN phát)

Ông Dũng cũng lưu ý nếu số liệu thực đo về lượng mưa và lưu lượng lũ vẫn nằm trong ngưỡng thống kê tương tự như trận trước, thì vẫn có thể tiếp tục được đánh giá là tần suất 0,02% tương ứng với chu kỳ lặp lại 5.000 năm. Điều này không có gì mâu thuẫn, vì nó chỉ phản ánh xác suất thống kê.

"Vì thế, người dân và truyền thông không nên hiểu nhầm rằng đã có một trận rồi thì 5.000 năm nữa mới có trận tiếp theo hoặc lịch sử Việt Nam mới có 4.000 năm thì làm sao biết được lũ 5.000 năm. Điều cần lưu ý là đối với lũ tần suất càng nhỏ, thì mức độ hiếm gặp và cực đoan của hiện tượng càng lớn, nhưng không có nghĩa là không xảy ra tiếp," ông Dũng chia sẻ.

Điều quan trọng theo ông Dũng, là cơ quan truyền thông và cơ quan chuyên môn phải nói rõ rằng đây là tần suất lũ (hay là khả năng xảy ra lũ), chứ không phản ánh thời gian cụ thể, cố định có lũ xảy ra.

Việc đánh giá “lũ 100 năm,” “lũ 5.000 năm” là tính toán độ lớn đặc trưng mưa, mực nước, lưu lượng trong thiết kế đê điều, hồ chứa, quy hoạch phòng chống thiên tai, chứ không phải để dự báo thời điểm cụ thể xảy ra lũ.

“Hiểu sai về điều này có thể dẫn tới tâm lý chủ quan hoặc hoang mang không đáng có. Vì thế, tôi rất mong các cơ quan thông tin đại chúng khi truyền đạt phải kèm theo phần giải thích xác suất rõ ràng,” ông Dũng khuyến nghị./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/chuyen-gia-ly-giai-thong-tin-lu-tan-suat-5000-nam-moi-co-mot-lan-o-nghe-an-post1051315.vnp