Chuyên gia nêu giải pháp xử lý rác thải thích hợp cho Việt Nam

4 giờ trướcBài gốc

Tiến sĩ Irfan Haider Shakri từ Đại học RMIT Việt Nam

Giữa lúc các giải pháp về hạ tầng kỹ thuật và công nghệ xử lý rác thải vẫn đang loay hoay tìm lời giải triệt để, một nghiên cứu toàn cầu đột phá do Tiến sĩ Irfan Haider Shakri từ Đại học RMIT Việt Nam dẫn dắt đã chỉ ra một hướng đi mới đầy triển vọng, tác động trực tiếp vào động lực của những người nắm quyền điều hành cao nhất.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí danh tiếng Journal of Environmental Management đã chứng minh một mối liên hệ mật thiết rằng khi thu nhập của lãnh đạo được gắn liền với các tiêu chí môi trường, xã hội và quản trị (ESG), lượng chất thải doanh nghiệp sẽ giảm xuống rõ rệt. Với dữ liệu phân tích đồ sộ từ hơn 17.000 doanh nghiệp tại 43 quốc gia trong gần hai thập kỷ, nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng chỉ cần mức lương gắn với ESG tăng một độ lệch chuẩn, tổng lượng chất thải sẽ giảm trung bình 1,07%.

Đây không chỉ là một con số thống kê đơn thuần, mà là minh chứng cho thấy khi lợi ích cá nhân của các CEO đồng hành cùng sức khỏe của hành tinh, những quyết định bền vững sẽ tự động trở thành ưu tiên hàng đầu trong chiến lược kinh doanh.

Gánh nặng rác thải và sự dịch chuyển động lực từ thượng tầng doanh nghiệp

Quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa thần tốc đã đưa Việt Nam trở thành một trong những trung tâm sản xuất quan trọng của châu Á, nhưng cái giá phải trả cho sự tăng trưởng kinh tế chính là một cuộc khủng hoảng rác thải ngày càng nghiêm trọng. Mỗi ngày, Việt Nam phát sinh hơn 60.000 tấn rác sinh hoạt, nhưng điều đáng lo ngại là chưa đến 20% trong số đó được tái chế đúng quy chuẩn. Phần lớn rác thải vẫn đang bị xử lý bằng phương pháp chôn lấp lộ thiên, dẫn đến việc phát thải khí methane và rò rỉ nước thải gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn đất và nước ngầm.

Tiến sĩ Shakri giải thích rằng khi rác thải công nghiệp gia tăng nhanh hơn khả năng đáp ứng của hạ tầng, sự thay đổi phải bắt đầu từ tư duy quản trị. Trong mô hình truyền thống, các CEO thường chịu áp lực tối đa hóa lợi nhuận ngắn hạn để làm hài lòng cổ đông, dẫn đến việc cắt giảm chi phí xử lý môi trường hoặc bỏ qua các quy trình tái chế tốn kém. Tuy nhiên, khi cơ chế lương thưởng được thiết kế lại để gắn chặt với các chỉ số ESG, một sự dịch chuyển về tâm lý điều hành sẽ diễn ra mạnh mẽ.

Việc đưa các chỉ số giảm thiểu rác thải vào hợp đồng lao động của lãnh đạo cấp cao giúp biến trách nhiệm môi trường từ một khái niệm đạo đức trừu tượng thành một mục tiêu cụ thể, có thể đo lường và gắn liền với quyền lợi sát sườn. Khi các lãnh đạo được tưởng thưởng cho tính bền vững, họ sẽ có xu hướng đưa ra những quyết định mang tính chiến lược dài hạn, có lợi cho cả môi trường lẫn hiệu quả vận hành của doanh nghiệp.

Thay vì xem việc xử lý chất thải là một gánh nặng chi phí, các vị giám đốc điều hành sẽ chủ động tìm kiếm những giải pháp đổi mới quy trình sản xuất, tối ưu hóa nguyên liệu đầu vào và thúc đẩy các mô hình kinh tế tuần hoàn để đạt được các chỉ số xanh đã cam kết. Thông điệp mà nghiên cứu này đưa ra rất đơn giản nhưng lại mang đầy sức nặng rằng nếu muốn thay đổi hành vi của một tổ chức, hãy bắt đầu bằng việc thay đổi cách thức chúng ta ghi nhận và tưởng thưởng cho những người dẫn đầu tổ chức đó.

Nội hóa tính bền vững và lộ trình chiến lược cho doanh nghiệp Việt Nam

Tại các thị trường mới nổi như Việt Nam, nơi hệ thống quy định pháp luật về môi trường vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và việc thực thi đôi khi còn chưa đồng bộ, cơ chế lương thưởng gắn với ESG đóng vai trò như một bộ khung tự điều chỉnh cực kỳ hiệu quả từ bên trong doanh nghiệp. Cách tiếp cận này giúp nội hóa tính bền vững, biến trách nhiệm với cộng đồng trở thành một phần tất yếu của định nghĩa về sự thành công thay vì chỉ là một lớp vỏ bọc quan hệ công chúng bên ngoài.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mối liên hệ này phát huy hiệu quả rõ rệt nhất ở các doanh nghiệp hoạt động trong những ngành nhạy cảm về môi trường như sản xuất, năng lượng và vật liệu, vốn là những lĩnh vực then chốt của nền kinh tế xuất khẩu Việt Nam hiện nay. Đặc biệt, các doanh nghiệp tại những quốc gia có hệ thống quản trị đang hoàn thiện sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ việc gắn lương thưởng lãnh đạo với các tiêu chuẩn ESG, giúp lấp đầy những khoảng trống trong chính sách môi trường quốc gia.

Để hiện thực hóa những tiềm năng này, các doanh nghiệp Việt Nam cần nhìn nhận việc gắn lương CEO với ESG như một lợi thế chiến lược để thu hút các dòng vốn đầu tư xanh quốc tế và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này không chỉ đơn thuần là tăng lương cho lãnh đạo mà là thay đổi cấu trúc thu nhập, gắn các khoản tiền thưởng vào những cải thiện cụ thể như giảm lượng rác thải phát sinh, tăng tỷ lệ vật liệu tái chế và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường xung quanh.

Đối với các nhà hoạch định chính sách, kết quả nghiên cứu này gợi mở những hướng hành động cụ thể nhằm khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện công bố thông tin minh bạch về cơ chế lương thưởng gắn với bền vững. Đồng thời, việc xây dựng các hướng dẫn khuyến khích theo từng ngành và lồng ghép các mục tiêu giảm rác thải vào lộ trình phát triển kinh tế tuần hoàn sẽ giúp gắn kết hiệu quả hoạt động của cá nhân lãnh đạo với các mục tiêu tăng trưởng xanh của quốc gia.

Sự thành công của ngành sản xuất Việt Nam trong nhiều thập kỷ qua đã phải đánh đổi không ít bằng sự suy giảm của chất lượng môi trường, nhưng đây cũng chính là thời điểm để tạo ra bước ngoặt thay đổi. Khi các cam kết quốc tế về môi trường ngày càng trở nên nghiêm ngặt, các hội đồng quản trị của doanh nghiệp Việt cần coi ESG là một thành tựu xứng đáng được tưởng thưởng thay vì chỉ là một đầu mục cần hoàn thành trong báo cáo thường niên.

Khi tính bền vững thực sự trở thành một phần trong thu nhập của người đứng đầu, nó sẽ thấm sâu vào văn hóa doanh nghiệp và lan tỏa đến từng mắt xích trong quy trình sản xuất. Đó chính là cách thức thực tế nhất để Việt Nam biến thách thức rác thải hiện nay thành một cơ hội vàng để đổi mới sáng tạo, khẳng định uy tín của thương hiệu quốc gia trên bản đồ kinh tế xanh toàn cầu.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/chuyen-gia-neu-giai-phap-xu-ly-rac-thai-thich-hop-cho-viet-nam-242558.html