Chuyên gia nói về đề xuất tính khoản lỗ gần 45.000 tỉ đồng của EVN vào giá điện

3 giờ trướcBài gốc

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến cho dự thảo sửa đổi Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân. Sửa đổi Nghị định này, Bộ Công Thương đề xuất đưa tổng các chi phí khác chưa được tính vào giá điện, là các khoản chi phí được phép tính nhưng chưa tính đầy đủ vào giá điện - được tính phân bổ vào giá bán lẻ điện bình quân.

Khoản lỗ gần 45.000 tỉ đồng của EVN và đề xuất đưa vào giá điện

Các khoản chi phí này gồm chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây, được xác định theo kết quả hoạt động kinh doanh, giảm trừ lợi nhuận hoạt động khác (nếu có).

Các khoản chi phí còn bao gồm chênh lệch tỉ giá đánh giá lại chưa được phân bổ hoặc thanh toán theo hợp đồng mua bán điện với các nhà máy.

Tại tờ trình dự thảo Nghị định, Bộ Công Thương dẫn báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết giai đoạn 2022–2023, chi phí mua điện tăng cao do biến động địa chính trị toàn cầu, khiến tập đoàn lỗ lũy kế hơn 50.000 tỉ đồng. Đến cuối năm 2024, Công ty mẹ EVN vẫn còn lỗ khoảng 44.792 tỉ đồng.

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến cho dự thảo sửa đổi Nghị định 72/2025, trong đó đề xuất đưa khoản lỗ gần 45.000 tỉ đồng của EVN vào giá bán lẻ điện bình quân. Ảnh minh họa: EVN

EVN cho rằng tình trạng này làm giảm vốn đầu tư nhà nước tại tập đoàn, không bảo toàn được vốn. Nếu khoản lỗ không được tính toán để thu hồi qua giá điện, Nhà nước khó bù đắp kịp thời phần vốn đã hao hụt.

Do đó, EVN kiến nghị Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng cho phép đưa khoản lỗ lũy kế này vào chi phí hợp lệ, phân bổ dần vào giá bán lẻ điện bình quân.

Trước hết phải xem lại cách tính giá điện bình quân

Trước đề xuất này, Chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương), cho rằng điều quan trọng nhất hiện nay là phải xem xét lại cách tính giá bán lẻ điện bình quân.

Theo ông Lâm, công thức tính hiện hành đã bao gồm toàn bộ chi phí của hệ thống điện- từ phát điện, truyền tải, phân phối đến cả phần lợi nhuận hợp lý. “Nghĩa là giá bình quân đã phản ánh đầy đủ chi phí rồi”, ông nói.

Tuy nhiên, trong thực tế, giá điện sinh hoạt đang áp dụng theo bậc thang lũy tiến, dẫn đến bù trừ giữa người dùng ít và người dùng nhiều. Ông Lâm cho rằng cách làm này chưa thật sự phù hợp với cơ chế thị trường.

Vì vậy, trước khi đưa khoản lỗ hơn 44.000 tỉ đồng của EVN vào giá điện, cần tính toán lại cơ chế giá điện bình quân cho minh bạch, hợp lý. Nếu áp đặt ngay, người dân có thể phản ứng vì cảm giác độc quyền, áp giá một chiều.

“Việc quan trọng nhất là minh bạch lại giá điện bình quân, sau đó mới bàn đến cách xử lý khoản lỗ của EVN”, ông Lâm nhấn mạnh.

Nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng cũng lưu ý nếu phải đưa khoản lỗ vào giá thì cần theo lộ trình từng bước, tránh dồn một lần gây cú sốc cho người dân. Đồng thời, phải xem xét khả năng chịu đựng của hộ nghèo và hộ thu nhập trung bình, để tránh gây bức xúc xã hội.

Ngoài ra, ông đặt câu hỏi: “Khoản lỗ hơn 44.000 tỉ này thực chất đến từ đâu, khi trong nội bộ EVN vẫn có khâu báo lãi? Vậy ai đang chịu lỗ, ai hưởng lãi, và việc phân bổ như vậy đã hợp lý hay chưa?”.

Cần cải cách tổng thể thị trường điện

Ở góc nhìn khác, TS. Nguyễn Quốc Việt, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VERP), cho rằng xét về bối cảnh kinh tế vĩ mô, đây chưa phải là thời điểm thích hợp để tăng giá điện, đặc biệt là các khoản lỗ cũ vào giá.

Mặc dù nửa đầu năm có những tín hiệu kinh tế tích cực, nhưng nền kinh tế Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều rủi ro trong giai đoạn còn lại của năm 2025, đặc biệt là khi Mỹ áp dụng mức thuế đối ứng mới. Điều này sẽ làm tăng chi phí đầu vào cho doanh nghiệp và tạo sức ép lên tỷ giá, gây ảnh hưởng đến sự ổn định vĩ mô và việc kiểm soát lạm phát. Quan trọng hơn, mức sống và thu nhập của người lao động chưa thực sự phục hồi sau khó khăn.

“Việc tăng giá điện lúc này là một vấn đề rất nhạy cảm”, ông Việt nói.

Về đề xuất đưa khoản lỗ cũ của EVN vào giá điện, theo TS. Nguyễn Quốc Việt, khoản lỗ này phát sinh từ các năm trước, không nằm trong kế hoạch kinh doanh 2025, vì vậy không nên đơn giản chuyển toàn bộ khoản lỗ này vào giá điện mà cần cải cách tổng thể để EVN hoạt động ổn định và bền vững hơn, thay vì "cứ lỗ là tính vào giá".

Ông Việt đề xuất ba hướng lớn. Thứ nhất, cần cải cách triệt để thị trường điện, đặc biệt là thị trường bán lẻ, tiến tới xóa bỏ cơ chế bù chéo giữa giá điện sinh hoạt và giá điện sản xuất. Làm được điều này sớm sẽ giúp giải quyết nhiều vấn đề vĩ mô.

Thứ hai, cần tách bạch các dịch vụ, khoản phí mang tính độc quyền tự nhiên do EVN kiểm soát, như quản lý, vận hành, điều độ hệ thống truyền tải điện ra khỏi hoạt động kinh doanh điện. Khi đó, phần nào là chi phí cố định, duy trì hệ thống, phần nào là hoạt động kinh doanh tự chủ sẽ được làm rõ. Doanh nghiệp, dù nhà nước hay tư nhân, khi tham gia bán lẻ điện phải tự chịu trách nhiệm lỗ lãi trong kinh doanh.

Thứ ba, cần tiếp tục cải cách thị trường điện bán buôn, tiến tới phát triển thêm thị trường điện về công suất, tạo sự cân bằng giữa chi phí đầu tư nguồn điện, lưới điện và chi phí sản xuất kinh doanh.

“Tất cả những cải cách này cần được triển khai càng sớm càng tốt, trên nền tảng thể chế minh bạch, công bằng và cạnh tranh, có sự tham gia của nhiều bên. Những khâu mang tính độc quyền tự nhiên thì phải được kiểm soát, thanh tra thường xuyên. Chỉ khi đó, doanh nghiệp và người dân mới ủng hộ chính sách giá điện, vì nó hướng tới công bằng, minh bạch và cởi mở”, TS. Việt bày tỏ.

AN HIỀN

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/chuyen-gia-noi-ve-de-xuat-tinh-khoan-lo-gan-45000-ti-dong-cua-evn-vao-gia-dien-post866412.html