Chuyên gia pháp lý nói về vụ dùng CGI thay hình hoa hậu Thùy Tiên trong phim Chốt Đơn

17 giờ trướcBài gốc

Mới đây, đạo diễn cùng nhà sản xuất của bộ phim Chốt Đơn đã tổ chức suất chiếu sớm phim này dành cho báo chí và truyền thông tại TP.HCM.

Tại sự kiện, hai đạo diễn cùng nhà sản xuất xác nhận đã sử dụng công nghệ CGI (hình ảnh được tạo ra bằng máy tính) để thay đổi khuôn mặt nhân vật nữ chính do Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên đảm nhận, thay vì thay thế diễn viên như thông tin trước đó.

Phía đại diện pháp lý của đoàn phim cho rằng trước khi quyết định dùng công nghệ CGI thay thế hình ảnh của Thùy Tiên đã tính đến yếu tố pháp lý, trong đó có hợp đồng mà nhà sản xuất ký với Thùy Tiên.

Nhà sản xuất cho rằng theo Luật Điện ảnh, họ có quyền sử dụng một phần, toàn bộ hay không sử dụng hình ảnh của Thùy Tiên, trong bất kỳ trường hợp nào…

Poster mới phim Chốt Đơn được công bố hôm 29-7. Ảnh: NSX

Theo pháp luật Việt Nam hiện hành, quyền đối với hình ảnh, giọng nói và diện mạo cá nhân là quyền nhân thân được bảo vệ bởi Điều 32 BLDS 2015, và cũng được xem là dữ liệu cá nhân cơ bản theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP. Việc sử dụng, tái tạo, hay mô phỏng những yếu tố này, kể cả bằng AI phải có sự đồng ý rõ ràng của cá nhân liên quan.

Tuy nhiên, trong thực tế, cần đánh giá trên nội dung hợp đồng đã ký giữa diễn viên và nhà sản xuất. Nếu hợp đồng có điều khoản cho phép chỉnh sửa, xử lý hoặc tái tạo hình ảnh bằng công nghệ, thì điều đó có thể là căn cứ hợp pháp. Nếu không, việc tái tạo nhân dạng có thể dẫn đến rủi ro pháp lý về quyền nhân thân, quyền dữ liệu cá nhân và thậm chí là vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Khi bộ phim đã được quảng bá với sự tham gia của một diễn viên nổi tiếng như hoa hậu Thùy Tiên thì người xem có quyền kỳ vọng rằng nội dung thực tế sẽ tương ứng với quảng bá. Nếu việc thay thế bằng AI không được công bố minh bạch, điều này có thể vi phạm nghĩa vụ thông tin trung thực theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023.

Khán giả trong trường hợp này có thể yêu cầu nhà sản xuất làm rõ về thông tin sản phẩm, khiếu nại về quảng cáo gây nhầm lẫn. Và trong những tình huống cụ thể, yêu cầu đòi bồi thường nếu thấy quyền lợi bị ảnh hưởng.

Tiến sĩ Nguyễn Thái Cường, Giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM.

Hiện Việt Nam chưa có đạo luật riêng về AI hoặc deepfake mà chỉ điều chỉnh gián tiếp qua các luật như Bộ luật Dân sự, Luật An ninh mạng, Nghị định 13/2023 về dữ liệu cá nhân và một phần trong Luật Sở hữu trí tuệ.

Điều này dẫn đến khoảng trống pháp lý đáng lưu ý là chưa có định nghĩa pháp lý về “nhân dạng số”, chưa rõ ràng về quyền sở hữu dữ liệu sinh trắc học mô phỏng, chưa có chế tài đặc thù với hành vi dùng AI gây nhầm lẫn, tổn hại danh dự.

Chúng ta có thể tham khảo với pháp luật châu Âu và Hoa Kỳ. Cụ thể, Châu Âu đang dẫn đầu trong việc điều chỉnh lĩnh vực này. Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) xem hình ảnh, giọng nói, nhận dạng khuôn mặt là dữ liệu cá nhân sinh trắc học và mọi hành vi xử lý đều phải có sự đồng ý rõ ràng.

Ngoài ra, AI Act là đạo luật đang được hoàn thiện phân loại việc dùng AI tạo hình người thật như rủi ro cao (high-risk), bắt buộc phải có cảnh báo, kiểm soát chặt chẽ và minh bạch thuật toán.

Hay hoa Kỳ, mặc dù chưa có luật liên bang toàn diện, nhiều bang như California, Illinois, Texas đã có luật bảo vệ quyền nhân dạng (right of publicity), nghiêm cấm việc sử dụng hình ảnh hoặc giọng nói của cá nhân mà không có sự cho phép, kể cả khi tái hiện bằng công nghệ. Các vụ kiện liên quan đến deepfake hoặc nhân vật AI mô phỏng người nổi tiếng đã được tòa án thụ lý và bảo vệ quyền cá nhân khá nghiêm ngặt…

Tiến sĩ NGUYỄN THÁI CƯỜNG, Trường ĐH Luật TP.HCM

Nguồn PLO : https://plo.vn/dung-cgi-thay-hinh-anh-hoa-hau-thuy-tien-trong-phim-chot-don-dung-va-sai-post864058.html