Chuyên gia pháp y cảnh báo: Tử vong do sốc ma túy tăng lên đáng kể

3 giờ trướcBài gốc

Vì sao sốc ma túy lại cướp mạng sống nhanh đến vậy?

Tháng 3/2025, Trung tâm Pháp y Hà Nội (TTPYHN) nhận được quyết định trưng cầu giám định của cơ quan điều tra về vụ việc phát hiện hai nạn nhân tử vong chưa rõ nguyên nhân trong khu lán ngủ tại bãi cát một công ty. Việc có hai nạn nhân cùng tử vong chưa rõ nguyên nhân tại cùng một chỗ đề ra nhiều nghi vấn, liệu có phải do ngộ độc, đột tử hay bị sát hại, đầu độc…

Ngay khi nhận được quyết định trưng cầu, giám định viên của TTPYHN đã lập tức có mặt thực hiện giám định tử thi, giám định mô bệnh học, giám định nồng độ cồn, ma túy trong máu nạn nhân, kết quả khám sơ bộ ban đầu cho thấy cả hai nạn nhân đều không có thương tích do ngoại lực tác động, vùng mặt trước cẳng tay trên đường đi của tĩnh mạch có vết thủng da dạng dấu vết kim tiêm nặn còn ra máu.

Kết luận giám định sau đó cho thấy nạn nhân tử vong do thiếu máu cơ tim đa ổ, phù phổi dẫn đến suy hô hấp, suy tuần hoàn cấp không hồi phục trên nạn nhân có bệnh lý viêm gan, viêm phổi. Mẫu máu của nạn nhân có Ethanol nồng độ 104,92mg/100ml, dương tính với Morphine.

Thuật ngữ “sốc ma túy” đã xuất hiện trong y học nói chung và trong pháp y học nước ta những năm gần đây.

Nguyên nhân gây sốc nói chung có nhiều như: do chấn thương, mất máu, nhiễm trùng, nhiễm độc, rối loạn nước, điện giải và thăng bằng kiềm, toan... Từ nguyên nhân này có thể thấy, sốc do ma túy là một loại sốc do nhiễm độc, mà chất độc ở đây là một vài loại ma túy, đặc biệt là các chất thuộc nhóm Opiates (phiện, á phiện). Quá trình bệnh lý thường diễn ra rất ngắn và nhanh chóng đưa nạn nhân đến tử vong.

Theo giám định viên Đào Công Giang, các chất ma túy nhóm Opiates là những chất độc, vì thế nguyên nhân gây sốc hàng đầu là do con nghiện dùng liều cao, mặc dù khả năng chịu đựng loại độc chất này của người nghiện cao hơn người bình thường cả chục lần. Nhưng trong nhiều trường hợp, nhiều khi với liều không cao lắm vẫn có thể gây sốc, thường xảy ra sau khi đói thuốc nhiều ngày ở những người nghiện vừa ra trại hay cơ sở cai nghiện nhưng cai không có hiệu quả.

Nguyên nhân gây ngộ độc, tử vong kế đến là các chất tiêm không tinh khiết lẫn tạp chất, chẳng hạn những loại heroin điều chế (từ morphine) bằng phương pháp thủ công thường có lẫn các chất có trong nhựa thuốc phiện như: O-6aAcetylmorphine, acetylCodein, narcotin, papaverin hay thebain… mà khi chiết xuất morphine từ nhựa thuốc phiện đã không làm tinh khiết được. Nhiều năm gần đây người nghiện thường trộn thêm “phụ gia” để tăng độ “phê” như novocain, procain, lydocain, dolargan hay pipolphen...

Bên cạnh đó, việc xuất hiện ngày càng nhiều loại ma túy mới, thậm chí chưa có trong danh mục kiểm soát của Chính phủ được mua bán, sử dụng trái phép cũng là nguyên nhân. Chỉ trong năm 2024, toàn quốc phát hiện 5 chất ma túy mới (cần sa tổng hợp) chưa có trong danh mục các chất và tiền chất quy định tại Nghị định 57/2022/NĐ-CP ngày 25/8/2022 của Chính phủ.

Giám định viên Đào Công Giang.

Không cho phép có những kết luận giám định vội vàng

Ít người biết, trong công tác giám định pháp y kết luận nguyên nhân tử vong liên quan đến sốc ma túy có một điều đặc biệt. Đó là trong nhiều trường hợp, người nghiện có thể tiêm chích ngay tại nhà đối tượng buôn bán ma túy. Nhưng nếu có tai biến chết người, các đối tượng này tìm mọi cách chuyển nạn nhân ra khỏi nhà mình.

Vì thế trên nhiều tử thi, các giám định viên thấy các đầu ngón chân nạn nhân bị mòn vẹt, chảy máu, do bị kéo trên đường di chuyển, thường là bằng xe máy. Mục đích của việc này ai cũng rõ, ngoài vấn đề tâm linh, tránh để người chết trong nhà, đây còn là hành vi xóa hiện trường thật và dấu vết của việc con nghiện tiêm chích ma túy mà chết, để dễ chối cãi khi bị điều tra. Nhận diện được các dấu vết này, phần nào giúp được các cơ quan tiến hành tố tụng có được những chứng cứ buộc tội trực tiếp kẻ bán “thần chết”.

Ở một số trường hợp khác, người nghiện sau khi mua được thuốc, ngồi chích đâu đó ngay gần nhà kẻ bán. Khi bị sốc ma túy, nạn nhân vật vã, lăn lộn. Nếu “bạn nghiện” có biểu hiện nguy kịch, những người nghiện khác thường hay có các động tác sơ cứu bản năng như ép mạnh vào vùng ngực. Hành động này khi giám định pháp y sẽ được nhận diện khi da ngực của nạn nhân có biểu hiện sây sát, bong thượng bì hoặc gãy xương sườn, dễ gây nhận lầm với nguyên nhân khác nếu giám định viên thiếu kinh nghiệm về giám định tử vong do sốc ma túy.

Theo giám định viên, biểu hiện lâm sàng sốc ma túy dễ nhận biết. Ngay sau khi tiêm tĩnh mạch các loại ma túy, sau vài phút, nhiều hơn là vài chục phút, con nghiện có biểu hiện tức ngực khó thở, vật vã, đau đớn ở vùng ngực. Các triệu chứng này có thể tồn tại dài ngắn khác nhau. Ngắn nhất thì chết sau vài phút hoặc trên đường đến bệnh viện hay sau một thời gian nhập viện rất ngắn. Ở những người tử vong vì sốc ma túy, phù phổi cấp tính là dấu hiệu dễ nhận thấy khi mổ tử thi, tức là trong phổi có dịch bọt màu hồng chứa đầy các phế nang và hệ thống phế quản. Khi lượng dịch bọt này nhiều, có thể thấy ở cả khí quản, thậm chí đẩy ra ngoài mũi, miệng làm thành “nấm bọt”. Y học gọi đây là chết đuối trên cạn, vì trong phổi có dịch, ôxy sẽ không vào được và chết do ngạt.

“Tháng 5/2025, TTPYHN nhận được quyết định trưng cầu giám định của cơ quan điều tra về một vụ việc nạn nhân tử vong tại khu vực cánh đồng thuộc địa phận một xã của TP Hà Nội. Ở vụ việc này giám định viên cần xác định nguyên nhân tử vong, giám định nồng độ cồn, ma túy, độc chất trong máu của nạn nhân. Kết quả giám định cho thấy nạn nhân tử vong do cầu cơ động mạch vành vùng động mạch liên thất trước gây thiếu máu cơ tim cấp đa ổ, phù phổi cấp dẫn đến suy hô hấp, suy tuần hoàn cấp không hồi phục. Mẫu máu nạn nhân có Ethanol, nồng độ 74,89mg/100ml và dương tính với Morphine.

Cầu cơ động mạch vành là một bất thường bẩm sinh của hệ thống động mạch nuôi cơ tim. Với những bệnh nhân có cầu cơ, khi co bóp cơ tim cũng làm vùng động mạch vành nằm dưới cơ tim bị thít hẹp hơn so với vùng động mạch ở phía xa nên có thể gây ra hiện tượng máu không cung cấp đủ cho vùng cơ tim và gây tổn thương cơ tim. Hiện tượng này xảy ra nhiều hơn khi tim đập nhanh. Các chất ma túy sẽ làm tăng nhịp tim, ảnh hưởng trực tiếp đến tim, gây co thắt mạch vành tạo nên cơn đau thắt ngực, nặng hơn cơ thể gây nhồi máu cơ tim. Đối với nạn nhân trên, việc sử dụng ma túy trên nền bệnh lý tim mạch nền có sẵn đã làm cho bệnh lý nặng nề hơn và dẫn đến tử vong”, theo giám định viên.

Theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, việc đầu tiên phải làm trong quá trình điều tra là xác định nguyên nhân chết. Với các vụ việc liên quan đến sử dụng ma túy, mặc dù với khám xét bên ngoài tử thi, cũng có thể biết đây là một trường hợp sốc ma túy, căn cứ vào việc có các dấu vết của việc tiêm chích ma túy như các vết tiêm ở nếp gấp khuỷu tay, hoặc tử thi có “mà” (“mà” - tiếng lóng chỉ một lỗ được tạo hình để đưa ma túy dạng dung dịch vào đường tĩnh mạch, “mà” giúp cho việc chọc kim tiêm vào tĩnh mạch rất dễ dàng, kể cả trong bóng tối và những người không biết tiêm, “mà” thường được làm ở nếp bẹn), đồng thời trên tử thi không có dấu hiệu của tác động ngoại lực.

“Tuy nhiên, kết luận ban đầu về nguyên nhân chết sẽ không có giá trị pháp lý nếu không tiến hành giải phẫu tử thi, vì các dấu hiệu nói trên cũng có thể thấy ở các nguyên nhân chết khác. Vì thế, giám định đại thể (nhìn bằng mắt) chỉ có giá trị gợi ý cho giám định viên về khả năng trúng độc ma túy. Việc tiếp theo không thể thiếu là phải thu mẫu nước tiểu hoặc máu hay phủ tạng của nạn nhân để kiểm nghiệm độc chất theo đúng quy trình chuyên môn nghiêm ngặt của giám định pháp y.

Hiện nay, nhờ các kỹ thuật giải phẫu bệnh được đầu tư đồng bộ và thường quy hóa trong các quy trình giám định tại TTPYHN, các kết quả giám định xác định nguyên nhân, thời gian tử vong, xác định chính xác loại, liều lượng độc chất… nhanh, chính xác, góp phần củng cố giá trị không thể thay thế của y học tư pháp trong hoạt động thượng tôn pháp luật”, theo giám định viên Đào Công Giang.

Gia đình đừng để người thân lún quá sâu vào bóng tối của ma túy
“Ở góc độ xã hội, có thể thấy, sự gia tăng của các trường hợp tử vong do sốc ma túy đồng nghĩa với sự gia tăng của số lượng người nghiện. Ma túy có sức phá hủy con người rất nhanh. Vì thế, người dân cần tích cực tham gia đấu tranh tố giác tội phạm liên quan đến ma túy, phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an và các cơ quan chức năng trong công tác đấu tranh phòng, chống loại tội phạm về ma túy; mạnh dạn tố cáo những tổ chức, cá nhân có hành vi tàng trữ, mua bán, sử dụng trái phép các chất ma túy cho chính quyền địa phương nơi mình cư trú… Nếu trong gia đình không may có người nghiện, người thân cần mở rộng vòng tay giúp đỡ, đừng để họ lún quá sâu vào bóng tối của ma túy, dẫn đến cái chết đáng tiếc. Đặc biệt với thế hệ trẻ, chúng ta phải kiên quyết giúp đỡ, tuyên truyền cũng như tư vấn cho các em hiểu rõ về ma túy vì các em là tương lai của đất nước”, trao đổi với phóng viên, giám định viên Đào Công Giang nhấn mạnh.

Xuân Hoa - Tuấn Anh

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/chuyen-gia-phap-y-canh-bao-tu-vong-do-soc-ma-tuy-tang-len-dang-ke.html