Chuyện giữ hồn nghề ở 'thủ phủ cỏ bàng' miền Tây

một giờ trướcBài gốc

Cỏ bàng (tên khoa học: Lepironia articulata) là loài cây thân thảo, đặc trưng bởi thân rỗng ruột, sinh trưởng tốt ở những vùng đất ngập nước, phèn chua hoặc nhiễm mặn. Tại Đồng bằng sông Cửu Long, cỏ bàng phân bố tự nhiên ở Long An, Đồng Tháp và đặc biệt dày đặc ở vùng đầm lầy, lung bưng Phú Mỹ - nơi tập trung diện tích cỏ bàng tự nhiên lớn nhất tỉnh An Giang hiện nay.

Vùng đầm lầy, lung bưng Phú Mỹ - nơi tập trung diện tích cỏ bàng tự nhiên lớn nhất tỉnh An Giang hiện nay.

Đồng cỏ bàng Phú Mỹ có diện tích hàng trăm hecta, trải dài theo các vùng trũng ven biên giới. Không chỉ là hệ sinh thái đặc biệt giúp điều hòa nước, hạn chế xói lở và là nơi cư trú của nhiều loài chim - cá - bò sát bản địa, đồng cỏ bàng còn là nguồn sinh kế quan trọng cho hàng trăm hộ dân. Theo người dân địa phương, mùa thu hái cỏ bàng diễn ra từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau, khi thân cỏ đạt độ dài, độ dai thích hợp để chế tác thủ công mỹ nghệ.

Trải qua nhiều thế hệ, nghề đan cỏ bàng ở Phú Mỹ không chỉ là hoạt động kinh tế mà còn là một phần trong đời sống văn hóa của người dân. Trước đây, sản phẩm từ cỏ bàng chủ yếu phục vụ sinh hoạt như đệm nằm, giỏ đựng lúa, rổ rá… Ngày nay, nhờ sự sáng tạo và nâng cao tay nghề, người thợ có thể làm ra hàng chục mặt hàng khác nhau: nón lá cỏ bàng, giỏ thời trang, túi xách, thảm trải, ống hút thân thiện môi trường, đồ trang trí…

Hợp tác xã Phụ nữ Cỏ bàng Phú Mỹ thu hút đông đảo thành viên tham gia.

Quy trình chế tác sản phẩm đòi hỏi sự tỉ mỉ, công phu. Sau khi thu hoạch, cỏ bàng được phơi khô nhiều ngày cho đến khi đạt độ vàng tự nhiên. Tiếp đó, cỏ được nhuộm, luộc mềm và làm sạch để tăng độ dẻo. Khi nguyên liệu đạt chuẩn, các nghệ nhân tiến hành se, đan, lát tạo hình theo từng mẫu thiết kế. Đa phần công đoạn làm thủ công, dựa nhiều vào kỹ năng và kinh nghiệm người thợ. Mỗi sản phẩm vì vậy đều mang dấu ấn sáng tạo và tâm huyết, thể hiện sự khéo léo đặc trưng của phụ nữ miền Tây.

Sản phẩm cỏ bàng Phú Mỹ được trưng bày tại Đại hội Đảng bộ tỉnh An Giang vừa qua.

Bà Nguyễn Thị Mộng Quyên - Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại Du lịch Hà Tiên cho biết, điểm đáng chú ý là nghề đan cỏ bàng ở các xã Phú Mỹ, Giang Thành không chỉ tạo thu nhập mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Cỏ bàng là nguyên liệu tự nhiên, tái tạo nhanh, dễ phân hủy nên các sản phẩm từ cỏ bàng giúp giảm lượng rác thải nhựa trong sinh hoạt.

Trong quá trình sản xuất, thợ thủ công hầu như không sử dụng hóa chất, ít tiêu tốn năng lượng, phù hợp định hướng phát triển kinh tế xanh không gây ô nhiễm môi trường. “Nhiều hộ dân thu nhập từ nghề đan cỏ bàng ổn định hơn so với sản xuất nông nghiệp mùa vụ. Người già, phụ nữ nội trợ hay thanh niên đều có thể tham gia, góp phần tạo việc làm tại chỗ và giữ chân lao động địa phương”, bà Quyên chia sẻ.

Điều đặc biệt là xã Phú Mỹ đã thành lập được Hợp tác xã Phụ nữ Cỏ bàng Phú Mỹ, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng tầm nghề truyền thống. Hiện hợp tác xã tập hợp thu hút nhiều hội viên là phụ nữ làm việc theo thời vụ. Khi tham gia hợp tác xã, các hội viên được hỗ trợ thu mua nguyên liệu, đào tạo kỹ thuật, thiết kế mẫu mã và kết nối thị trường. Nhờ đó, các sản phẩm cỏ bàng của Phú Mỹ ngày càng được đánh giá cao về chất lượng, tính thẩm mỹ và độ bền cao.

Bà Quảng Xuân Lụa (áo dài tím) - Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư Thương mại Du Lich An Giang cùng các thành viên tham gia hội chợ triển lãm Mùa thu 2025 tại Hà Nội.

Giám đốc Trung Tâm Xúc tiến Đầu tư Thương mại Du lịch tỉnh An Giang, bà Quảng Xuân Lụa cho rằng, sản phẩm đồng cỏ bàng Phú Mỹ từng bước nâng cao về chất lượng và đa dạng phong phú về mẫu mã. Nhiều sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn để tham gia các chương trình OCOP, hội chợ trong và ngoài tỉnh. Một số mặt hàng còn được đặt hàng xuất khẩu bởi các doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ, mở ra cơ hội đưa sản phẩm bản địa vươn ra thị trường quốc tế.

“Hiện hợp tác xã có hàng chục thành viên hoạt động thường xuyên, thu hút thêm nhiều lao động thời vụ vào các giai đoạn cao điểm. Đây được xem là mô hình hiệu quả trong phát triển kinh tế cộng đồng gắn với bảo tồn di sản thiên nhiên vùng đồng cỏ bàng”, bà Lụa đánh giá.

Theo bà Lụa, trong bối cảnh hiện đại hóa và sự cạnh tranh của các sản phẩm công nghiệp, việc giữ gìn và phát triển nghề đan cỏ bàng mang ý nghĩa quan trọng. Không chỉ giúp người dân ổn định thu nhập, nghề truyền thống còn góp phần lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời, thể hiện sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Với tiềm năng sẵn có từ đồng cỏ bàng rộng lớn, sự khéo léo của người thợ và sự hỗ trợ của các mô hình hợp tác xã, nghề đan cỏ bàng ở Phú Mỹ hứa hẹn tiếp tục phát triển mạnh, đóng góp vào mục tiêu xây dựng kinh tế địa phương theo hướng bền vững và thân thiện môi trường.

Hoàng Nghiệp

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/kinh-te/chuyen-giu-hon-nghe-o-thu-phu-co-bang-mien-tay/20251121100523514