Chuyện ít ai biết về Đại học Quốc gia Hà Nội trước ngày độc lập

7 giờ trướcBài gốc

Tòa nhà trụ sở của Đại học Đông Dương, nay là hình ảnh biểu tượng của Đại học Quốc gia Hà Nội, tại số 19 phố Lê Thánh Tông (Hà Nội). Ảnh: VNU.

Năm 1906, Đại học Đông Dương (Université Indochinoise) chính thức được thành lập và được coi là cái nôi đào tạo nhân tài của cả ba nước Đông Dương. Nhiều lãnh đạo của Việt Nam như Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nguyên Tổng Bí thư Trường Chinh (Đặng Xuân Khu), nhà cách mạng Nguyễn Thái Học... cũng từng là sinh viên trường này.

Tiền thân của Đại học Quốc gia Hà Nội

Sau gần 40 năm, đến năm 1945, Đại học Quốc gia Việt Nam được hình thành trên cơ sở Đại học Đông Dương và khai giảng khóa đầu tiên vào ngày 15/11/1945 dưới sự chủ tọa của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là trường đại học đa ngành, đa lĩnh vực đầu tiên được thành lập dưới chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Đến năm 1956, theo Quyết định số 2183/TC ngày 4/6/1956 của Chính phủ, Đại học Tổng hợp Hà Nội được thành lập. Đây là trường đại học khoa học cơ bản (khoa học tự nhiên và khoa học xã hội - nhân văn) đầu tiên ở miền Bắc sau hòa bình lập lại.

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự lễ khai giảng đầu tiên của Đại học Quốc gia Việt Nam vào ngày 15/11/1945. Ảnh: TTXVN.

Đáng chú ý, Đại học Tổng hợp Hà Nội trực tiếp kế thừa truyền thống và cơ sở vật chất, kỹ thuật của Đại học Đông Dương (1906), Đại học Quốc gia Việt Nam (1945) và trường Khoa học Cơ bản (1951).

Theo Đại học Quốc gia Hà Nội, thời bấy giờ, Đại học Tổng hợp Hà Nội là con chim đầu đàn của giáo dục đại học Việt Nam, luôn được Đảng và Nhà nước dành cho sự quan tâm đặc biệt.

Trường liên tục được các nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nước tới thăm động viên, trao những nhiệm vụ quan trọng và tạo những điều kiện thuận lợi để hoàn thành nhiệm vụ.

Với sứ mệnh đào tạo nhân tài và nghiên cứu khoa học cơ bản, nền tảng cho toàn bộ nền khoa học của đất nước, Đại học Tổng hợp Hà Nội còn được đích thân Thủ tướng Chính phủ Phạm Văn Đồng giao nhiệm vụ ươm mầm tài năng, mở hệ chuyên đào tạo ra nhiều thế hệ nhà khoa học xuất sắc sau này.

Khối chuyên Toán được thành lập năm 1965, giữa lúc chiến tranh chống Mỹ cứu nước diễn ra khốc liệt. Khi đó, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã chủ trương tuyển chọn và đào tạo học sinh xuất sắc, nhà khoa học giỏi nhằm chuẩn bị nhân lực cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nhiều thế hệ sinh viên đã ngã xuống

Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt, thầy và trò Đại học Tổng hợp Hà Nội không chỉ giỏi trong học tập mà còn trực tiếp ra trận chiến đấu. Chỉ tính riêng giảng đường của trường đã có 1.333 cán bộ, sinh viên gác lại bút nghiên để lên đường, nhiều người đã anh dũng hy sinh nơi chiến hào.

Trong số đó, nhà thơ Lê Anh Xuân (Ca Lê Hiến) - cựu sinh viên, cán bộ giảng dạy khoa Lịch sử - đã xung phong trở về miền Nam khi mới 24 tuổi và hy sinh ở tuổi 28. Ông được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Nhiều tác phẩm để đời, trong đó có Dáng đứng Việt Nam, cũng được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.

Cùng thế hệ ấy, nhà văn Chu Cẩm Phong (Trần Tiến), tốt nghiệp khoa Ngữ văn, từ chối cơ hội ở lại giảng dạy để vào chiến trường Quảng Nam. Ông hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ nhưng kịp để lại tập Nhật ký chiến tranh gần 1.000 trang. Tác phẩm sau này được trao Giải thưởng Nhà nước và bản thân ông được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Một tấm gương sáng khác là liệt sĩ Hoàng Kim Giao, sinh viên khóa 6 khoa Vật lý. Sau khi tốt nghiệp, ông công tác tại Cục Nghiên cứu Kỹ thuật (Tổng cục Hậu cần, Bộ Quốc phòng) và được cử đi nghiên cứu sinh tại Liên Xô.

Trước tình hình chiến tranh ngày càng ác liệt, ông đã đề xuất và thực nghiệm thành công phương pháp dùng điện trường để phá bom từ trường ngay tại tuyến lửa khu 4.

Bằng lòng dũng cảm và trí tuệ, chàng sinh viên Đại học Tổng hợp Hà Nội đã trực tiếp phá 72 quả bom nổ chậm, trong đó có 40 bom từ trường, trước khi anh dũng hy sinh cuối năm 1968 ở tuổi 27.

Nhà điều hành Đại học Quốc gia Hà Nội ngày nay. Ảnh: VNU.

Thành lập Đại học Quốc gia Hà Nội

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, công tác tiếp quản và tổ chức lại hệ thống giáo dục đại học phía nam trở thành một nhiệm vụ cấp bách.

Theo yêu cầu của Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, Đại học Tổng hợp Hà Nội đã cử nhiều đoàn cán bộ vào giảng dạy, tổ chức lớp học cho giáo chức và sinh viên Đại học Văn khoa, Đại học Khoa học (sau này hợp nhất thành Đại học Tổng hợp TP.HCM).

Trong nhiều đợt tăng cường, nhà trường đã cử 112 cán bộ vào miền Nam, gồm 12 cán bộ lãnh đạo và 100 cán bộ giảng dạy, trong đó có 31 người đạt trình độ phó tiến sĩ.

Bước vào thời kỳ đổi mới, nền kinh tế Việt Nam chuyển sang vận hành theo quy luật cung - cầu của thị trường, đặt ra yêu cầu bức thiết về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và nghiên cứu khoa học mũi nhọn để phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước và hội nhập quốc tế. Trước tình hình đó, Đảng và Nhà nước đã đưa ra quyết định chiến lược là thành lập Đại học Quốc gia.

Vào ngày 10/12/1993, Chính phủ ban hành Nghị định số 97/CP, chính thức thành lập Đại học Quốc gia Hà Nội với sứ mệnh trở thành đại học trọng điểm quốc gia - trung tâm đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao tri thức đa ngành, đa lĩnh vực, đạt chất lượng cao, ngang tầm khu vực và tiến tới trình độ quốc tế. Tổ chức được xác định là nòng cốt, đầu tàu đổi mới của hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.

Hơn 30 năm qua, Đại học Quốc gia Hà Nội luôn giữ vai trò tiên phong, sáng tạo, được Đảng, Nhà nước, các địa phương, doanh nghiệp tin cậy và xây dựng mạng lưới đối tác quốc tế rộng khắp, tiếp tục khẳng định vị thế đại học hàng đầu cả nước.

Thái An

Nguồn Znews : https://lifestyle.znews.vn/chuyen-it-ai-biet-ve-dai-hoc-quoc-gia-ha-noi-truoc-ngay-doc-lap-post1582043.html