Chuyển khoản trả tiền đổ xăng: Làm sao để đúng luật, an toàn?

12 giờ trướcBài gốc

Hiện nay, chúng ta khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, việc sử dụng điện thoại để thanh toán tại các cây xăng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ về mất an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC)…

Vấn đề này đang nhận được nhiều ý kiến khác nhau. Vậy đâu là giải pháp?

Một người dân thanh toán tiền đổ xăng bằng phương thức chuyển khoản. Ảnh minh họa

Lo bị xử phạt là có cơ sở

Thạc sĩ Nguyễn Nhật Khanh, Giảng viên Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐHQG TP.HCM cho biết: Mua bán xăng dầu là loại giao dịch phổ biến trong đời sống để phục vụ nhu cầu về nhiên liệu cho phương tiện đi lại của người dân.

Giống như các giao dịch dân sự thông thường, các bên có toàn quyền lựa chọn phương thức thanh toán khi mua bán hàng hóa, pháp luật hiện nay không có quy định riêng về phương thức thanh toán khi mua bán xăng dầu. Do vậy, việc thanh toán bằng chuyển khoản hay tiền mặt do các bên tự thỏa thuận.

Dưới góc độ quản lý nhà nước, các đơn vị kinh doanh xăng dầu có trách nhiệm phải kê khai đầy đủ, minh bạch các khoản thu chi để thực hiện nghĩa vụ tài chính đầy đủ theo quy định.

Vì vậy, việc bán xăng và thu tiền của khách hàng bằng tiền mặt hay chuyển khoản không ảnh hưởng đến việc thực hiện nghĩa vụ minh bạch tài chính của đơn vị kinh doanh.

Thực tiễn giao dịch chứng kiến nhiều diễn biến khác nhau. Có nơi chấp nhận cả phương thức thanh toán bằng tiền mặt và chuyển khoản, có nơi chỉ chấp nhận thanh toán bằng chuyển khoản (để thực hiện chủ trương khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt của Nhà nước) nhưng cũng có nơi chỉ chấp nhận thanh toán bằng tiền mặt với lý do thực hiện quy định về PCCC hoặc việc chuyển khoản khó kiểm soát, mất nhiều thời gian giao dịch và làm ảnh hưởng đến việc bán hàng.

Trước ngày 1-7-2025, hành vi mang điện thoại vào những nơi có quy định cấm như khu vực cây xăng sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 - 300.000 đồng theo quy định tại khoản 1 Điều 35 Nghị định số 144/2021.

Tuy nhiên, từ ngày 1-7-2025 trở đi, hành vi này sẽ không còn bị xử phạt theo quy định tại Nghị định số 106/2025.

Riêng đối với hành vi sử dụng điện thoại di động tại cây xăng để thanh toán sẽ rơi vào trường hợp bị xử phạt là “Sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị, dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt ở những khu vực có quy định cấm”.

Hành vi này trước đây bị phạt tiền từ 3-5 triệu đồng theo khoản 3 Điều 35 Nghị định số 144/2021.

Từ ngày 1-7-2025, hành vi này sẽ bị phạt tiền từ 20-25 triệu đồng theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định số 106/2025.

Như vậy, nhiều người lo ngại việc sử dụng điện thoại để chuyển khoản tại cây xăng bị xử phạt là có cơ sở.

Luật sư Phan Mậu Ninh, Đoàn Luật sư TP.HCM cho biết thêm, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 khẳng định người tiêu dùng có quyền lựa chọn phương thức thanh toán, trừ trường hợp pháp luật có quy định bắt buộc khác.

Chính phủ hiện nay đang tích cực thực hiện Chiến lược quốc gia về phát triển thanh toán không dùng tiền mặt đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 theo Quyết định số 1813/QĐ-TTg.

Điều này đồng nghĩa với việc sử dụng điện thoại để chuyển khoản, thanh toán QR, ví điện tử đang trở thành một hành vi được khuyến khích.

Trong khi đó, không ít cây xăng yêu cầu người dân chuyển khoản thay vì trả tiền mặt, thậm chí không bố trí khu vực chuyển khoản riêng, mà yêu cầu khách dùng điện thoại ngay tại trụ bơm.

Điều này dẫn đến một nghịch lý là nếu thực hiện chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt đang được Nhà nước khuyến khích thì có thể bị xử phạt hành chính do vi phạm quy định về PCCC.

Các ý kiến cho rằng cần làm rõ khái niệm 'khu vực có nguy cơ cháy nổ'. Ảnh minh họa

Đâu là giải pháp?

Theo ThS Nguyễn Nhật Khanh, kinh nghiệm của các quốc gia phương Tây, Mỹ, Canada, Úc, New Zealand…, cho thấy việc thanh toán tại các trạm xăng dầu chủ yếu thực hiện bằng thẻ qua các hệ thống “pay at the pump”.

Phương thức này cho phép khách hàng quẹt thẻ ngân hàng hoặc chạm thẻ/contactless NFC, thẻ nhiên liệu (fleet card) để trực tiếp thanh toán tại trụ bơm.

Các nước nêu trên thường không chấp nhận thanh toán qua điện thoại sử dụng QR hoặc chuyển khoản trực tiếp tại vòi bơm do hạn chế khả năng giám sát, công nghệ chưa phổ biến, và khuyến cáo không sử dụng thiết bị di động khi bơm xăng vì nguy cơ cháy và mất tập trung.

Các cửa hàng xăng dầu tại Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm này để mở rộng mạng lưới khách hàng dùng thẻ thanh toán. Có thể xem xét triển khai thanh toán contactless ngay tại bơm bằng thẻ chip/NFC hoặc thẻ nhiên liệu (giống Petrolimex và Visa đã thử nghiệm) thay vì yêu cầu khách chuyển khoản qua app/trình duyệt.

Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn điện QCVN 01:2020-BCT về phòng chống cháy nổ trong khu vực cây xăng, quy định rõ hai khu vực nguy hiểm chính gồm: Các cột bơm và khu vực bể chứa xăng dầu.

Đây là khu vực tích trữ nhiều nhiên liệu, có mật độ ion tích điện cao do hiện tượng bốc hơi của nhiên liệu. Khi những ion tích điện này gặp sóng điện thoại có thể gây cháy nổ với hậu quả rất nghiêm trọng. Vì thế, điện thoại di động bị cấm ở các khu vực này.

Do đó, trong trường hợp các cửa hàng kinh doanh xăng dầu chấp nhận thanh toán qua phương thức chuyển khoản cần bố trí riêng khu vực có khoảng cách an toàn về phòng cháy, chữa cháy; cách xa với các cột bơm và khu vực bể chứa xăng dầu để khách hàng có thể sử dụng điện thoại chuyển khoản thanh toán.

Tuy nhiên, để thực hiện tốt giải pháp này, cơ quan chức năng quản lý về phòng cháy, chữa cháy cần thực hiện việc kiểm tra thực tế tuân thủ về khoảng cách an toàn tại các khu vực thanh toán chuyển khoản ở các cửa hàng xăng dầu. Điều này giúp hạn chế các nguy cơ cháy nổ xảy ra khi sử dụng điện thoại tại các cửa hàng xăng dầu.

Luật sư Hoàng Anh Sơn, Đoàn Luật sư TP.HCM cho rằng cần khoanh vùng nguy hiểm, xác định phạm vi cấm rõ ràng.

Cụ thể, cần bổ sung định nghĩa về “khu vực nguy hiểm dễ cháy nổ” tại cây xăng (Ví dụ: bán kính 1,5m hoặc 2m tính từ cột bơm xăng). Cấm sử dụng thiết bị phát sóng trong phạm vi đó, nhưng cho phép sử dụng ngoài vùng nguy hiểm.

Cho phép sử dụng điện thoại tại các khu vực riêng được bố trí an toàn, có khoảng cách và biện pháp kiểm soát cháy nổ; Bố trí khu vực riêng, an toàn để khách hàng dùng điện thoại khi cần chuyển khoản, liên lạc khẩn cấp; Trường hợp sử dụng để thanh toán điện tử, quét mã QR, ví điện tử..., thì chỉ xử phạt nếu hành vi diễn ra trong phạm vi nguy hiểm hoặc gây mất an toàn PCCC.

Cần tăng trách nhiệm của đơn vị kinh doanh xăng dầu: Lắp đặt biển cảnh báo rõ ràng về phạm vi cấm sử dụng điện thoại; Nghiêm cấm nhân viên sử dụng điện thoại gần cột bơm xăng, nếu không sẽ bị xử phạt tương ứng.

Thạc sĩ - Luật sư Đặng Thị Thúy Huyền, Đoàn Luật sư TP.HCM cũng cho rằng cần quy định rõ ràng bán kính an toàn tối thiểu khi sử dụng điện thoại tại khu vực cây xăng.

Một số cây xăng cấm hoàn toàn việc dùng điện thoại, một số lại cho phép dùng để chuyển khoản ngay tại trụ bơm.

Do vậy, nên có sự tham gia của các chuyên gia kỹ thuật về PCCC và các thiết bị sóng điện tử để xác định rõ bán kính an toàn để sử dụng điện thoại tại các cây xăng…

Quy định rõ trách nhiệm của chủ cơ sở kinh doanh xăng dầu

Thứ nhất, cần cập nhật và làm rõ khái niệm “khu vực có nguy cơ cháy nổ”.

Hiện nay, nhiều văn bản sử dụng ngôn ngữ khái quát, thiếu định lượng, dễ dẫn đến cách hiểu khác nhau trong quá trình áp dụng.

Kiến nghị định nghĩa rõ phạm vi không gian nguy hiểm, bán kính an toàn, cũng như các yếu tố xác định “thời điểm nguy cơ” (thời điểm tiếp nhiên liệu, hoạt động thiết bị điện, mức độ thông gió...). Việc tham khảo các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế như NFPA (Mỹ), IEC (Châu Âu) là cần thiết để có cơ sở khoa học, nhất quán khi phân loại vùng nguy hiểm.

Thứ hai, nên phân loại rõ mức độ rủi ro để có hình thức xử lý phù hợp. Chẳng hạn, nếu người dân sử dụng điện thoại ở khu vực ngoài phạm vi đầu bơm, không phát sinh nguy cơ cháy nổ rõ ràng, chỉ nên nhắc nhở, không xử phạt hành chính. Ngược lại, hành vi cố ý sử dụng điện thoại trong khu vực tiếp nhiên liệu, đặc biệt khi đã có biển cảnh báo rõ ràng và được nhắc nhở, mới là hành vi cần xử lý nghiêm minh.

Thứ ba, cần quy định trách nhiệm cụ thể hơn đối với chủ cơ sở kinh doanh xăng dầu. Theo đó, chủ cây xăng phải: Gắn biển cảnh báo rõ ràng; Nhắc nhở khách hàng về quy định an toàn PCCC; Bố trí phương tiện thanh toán thay thế phù hợp như máy POS không dây, mã QR đặt tại khu vực an toàn, không cần dùng điện thoại trực tiếp tại đầu bơm.

Luật sư Đào Thị Bích Liên, Đoàn Luật sư TP.HCM

THẢO HIỀN - HUỲNH THƠ

Nguồn PLO : https://plo.vn/chuyen-khoan-tra-tien-do-xang-lam-sao-de-dung-luat-an-toan-post863305.html