Chuyển từ thuế khoán sang kê khai: Bước đi minh bạch, bền vững cho hộ kinh doanh

3 giờ trướcBài gốc

Trụ cột của nền kinh tế và hành trình chuyển đổi tất yếu

Trong gần bốn thập kỷ đổi mới đất nước, khu vực hộ kinh doanh cá thể (HKD) đã khẳng định vai trò là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. HKD không chỉ góp phần tạo việc làm, duy trì sinh kế mà còn thúc đẩy sức sống thương mại ở mọi địa phương, thể hiện rõ nét tinh thần tự chủ, sáng tạo và khát vọng làm giàu chính đáng của người Việt Nam.

Với đặc thù là khu vực kinh tế gần dân nhất, hoạt động trong nhiều lĩnh vực đa dạng, hộ kinh doanh chính là “mạch sống” của nền kinh tế cơ sở, kết nối trực tiếp giữa sản xuất và tiêu dùng.

Kê khai thuế theo doanh thu thực tế còn là nền tảng để hình thành môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và dựa trên năng lực thật.

Nhận thức rõ vai trò, đóng góp ngày càng to lớn của khu vực này, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, trong đó nổi bật là Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15 về việc chuyển đổi hình thức thuế khoán sang phương pháp kê khai. Đây không chỉ là bước tiến về quản lý thuế, mà còn mở ra cơ hội để HKD bứt phá, phát triển và khẳng định vị thế trong kỷ nguyên kinh tế số.

Dù ban đầu có thể xuất hiện những băn khoăn, lo ngại khi chuyển đổi, song việc kê khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế là xu hướng tất yếu, mang lại lợi ích thiết thực cho chính các hộ kinh doanh. Phương pháp này giúp HKD phản ánh trung thực quy mô hoạt động, đồng thời tạo cơ sở để mở rộng doanh thu, nâng cao uy tín và tiếp cận các nguồn lực phát triển.

Chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai không đồng nghĩa với tăng thủ tục hành chính mà là thay đổi về tư duy và niềm tin: đặt niềm tin vào người nộp thuế để họ tự kê khai, tự nộp thuế theo doanh thu thực tế, trong khi cơ quan thuế đóng vai trò hỗ trợ, xác thực và đảm bảo công bằng thông qua hệ thống dữ liệu điện tử.

Thực tế cho thấy, phương pháp khoán đã bộc lộ nhiều hạn chế về tính công bằng và minh bạch. Trong khi doanh nghiệp (DN) có bộ máy quản lý và nhân sự chuyên trách, thì phần lớn HKD vẫn hoạt động dựa trên kinh nghiệm, chưa quen ghi chép sổ sách và còn e ngại công nghệ. Điều này khiến việc áp dụng hóa đơn điện tử hay dịch vụ thuế điện tử gặp nhiều khó khăn. Do đó, mục tiêu của ngành Thuế hiện nay là giúp HKD tiếp cận, hưởng các chính sách tương tự DN, từ đó tiến tới minh bạch, công bằng và hiệu quả hơn.

Khi ghi chép đầy đủ doanh thu, chi phí, HKD có thể tự đánh giá hiệu quả kinh doanh, điều chỉnh chiến lược và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc sử dụng hóa đơn điện tử, thanh toán qua ngân hàng không chỉ tạo uy tín mà còn mở ra cơ hội tiếp cận vốn, khách hàng mới, giúp HKD dần bước vào khu vực kinh tế chính thức.

Kê khai thuế theo doanh thu thực tế còn là nền tảng để hình thành môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và dựa trên năng lực thật. Dữ liệu từ kê khai sẽ giúp Nhà nước có thông tin chính xác để xây dựng các chính sách hỗ trợ về tín dụng, bảo hiểm, đào tạo nghề, tạo điều kiện để HKD tiếp cận các nguồn lực phát triển như DN. Đồng thời, phương pháp này giúp hộ kinh doanh hình thành thói quen quản trị tài chính, hiểu rõ hiệu quả hoạt động, giảm rủi ro và đưa ra các quyết định kinh doanh đúng đắn.

Song hành với cải cách thể chế là quá trình hiện đại hóa quản lý thuế. Việc áp dụng hóa đơn điện tử, sổ ghi doanh thu điện tử và công cụ kê khai trực tuyến không khiến người dân gặp khó, mà ngược lại, giúp việc nộp thuế trở nên dễ dàng, thuận tiện hơn bao giờ hết. Dù là tiểu thương, chủ quán cà phê, tiệm tạp hóa hay hộ kinh doanh online, tất cả đều có thể thực hiện chỉ với vài thao tác trên điện thoại. Cán bộ thuế đóng vai trò đồng hành, hướng dẫn, phục vụ theo tinh thần “thuận lợi cho Nhân dân, hiệu quả cho Nhà nước, công bằng cho xã hội”.

Ngành Thuế cũng phối hợp với các đơn vị công nghệ để cung cấp phần mềm miễn phí hoặc giá rẻ, tổ chức tập huấn, truyền thông, hỗ trợ tận nơi nhằm giúp người dân dễ dàng tiếp cận. Khi mỗi giao dịch đều minh bạch, môi trường kinh doanh trở nên công bằng, niềm tin người dân được củng cố và nền tài chính công vững mạnh hơn.

Đòn bẩy mở khóa tiềm năng và thúc đẩy tăng trưởng bền vững

Cải cách thuế sẽ không thể thành công nếu chỉ ngành Thuế đơn độc nỗ lực. Do đó, quá trình này cần sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương. Bộ Tài chính đang đẩy mạnh kết nối dữ liệu với Bộ Công an, ngân hàng, cơ quan đăng ký kinh doanh, bảo hiểm xã hội… để xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu lớn (Big Data) thống nhất. Việc chuẩn hóa mã số thuế cá nhân trùng với số định danh công dân sẽ giúp quản lý hiệu quả, tránh bỏ sót hay gian lận thuế.

Cùng với đó, ngành Thuế hợp tác chặt chẽ với UBND các cấp, VCCI, các hiệp hội ngành nghề và đoàn thể để tuyên truyền, tập huấn, vận động HKD thực hiện đúng quy định pháp luật. Chính quyền địa phương được khuyến khích xây dựng các chương trình hỗ trợ tín dụng, mặt bằng, khởi nghiệp, giúp HKD đủ năng lực chuyển đổi thành DN khi có điều kiện. Nhiều địa phương đã tổ chức các chiến dịch truyền thông, đối thoại, hướng dẫn sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai trực tuyến, coi mức độ hài lòng của người dân là thước đo niềm tin và hiệu quả cải cách.

Việc chuyển từ khoán sang kê khai được xem là “đòn bẩy” cho sự tăng trưởng doanh thu của HKD. Cụ thể, phương pháp này mở khóa ba cơ chế tạo doanh thu mới:

Trước hết, kê khai minh bạch giúp nâng cao uy tín và niềm tin trên thị trường. Khi HKD sử dụng hóa đơn điện tử, giao dịch trở nên hợp pháp và có chứng từ rõ ràng, tạo điều kiện để doanh nghiệp, tổ chức hạch toán chi phí và yên tâm hợp tác. Hóa đơn trở thành “giấy thông hành” để HKD tham gia chuỗi cung ứng chính thức, mở rộng khách hàng sang nhóm tổ chức, đơn vị có sức mua lớn và ổn định.

Tiếp theo, việc kê khai minh bạch giúp HKD tăng khả năng tiếp cận vốn. Dữ liệu doanh thu, chi phí, lợi nhuận được ghi nhận trên tờ khai thuế là căn cứ để ngân hàng, tổ chức tài chính đánh giá năng lực kinh doanh và cho vay. Giao dịch qua tài khoản và hóa đơn điện tử giúp hình thành lịch sử tín dụng rõ ràng, nâng cao uy tín với đối tác và nhà cung ứng, từ đó mở rộng hợp tác và quy mô hoạt động.

Cuối cùng, kê khai thuế tạo động lực thật để HKD đầu tư và nâng cao năng suất. Phương pháp khoán trước đây khiến nhiều hộ hoạt động cầm chừng, ngại vượt doanh thu trung bình. Nay, khi quản trị tài chính rõ ràng, mỗi doanh thu đều được ghi nhận, bảo vệ bằng chứng từ điện tử, HKD có thể yên tâm mở rộng sản xuất, thuê thêm lao động, đầu tư thiết bị và hướng tới hoạt động chuyên nghiệp hơn.

Kê khai thuế không chỉ là nghĩa vụ mà còn là công cụ quản trị hiện đại, giúp HKD vận hành minh bạch, chủ động và hiệu quả. Chính sự minh bạch và tự tin ấy là nền tảng để khu vực hộ kinh doanh phát triển bền vững, góp phần củng cố sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân – động lực quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế Việt Nam hiện đại và hội nhập.

Tuấn Linh-Nguyễn Gia/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/kinh-te/chuyen-tu-thue-khoan-sang-ke-khai-buoc-di-minh-bach-ben-vung-cho-ho-kinh-doanh-post1243572.vov