Chuyện về những tấn dầu đầu tiên được khai thác tại Việt Nam (Kỳ 2)

8 giờ trướcBài gốc

Kỳ tích tầng đá móng: Cuộc khai phá lịch sử của Vietsovpetro

1. Những năm đầu thập niên 1980, tình hình khai thác dầu khí ở thềm lục địa phía Nam Việt Nam không mấy khả quan. Dù phát hiện dấu hiệu dầu khí ở tầng trầm tích Miocen và Oligocen, nhưng lưu lượng đều thấp và suy giảm nhanh. Liên doanh Vietsovpetro đứng trước sức ép rất lớn trong việc chứng minh hiệu quả kinh tế để duy trì dự án.

Tàu khoan Ekabi thu vỉa dầu trong tầng móng mỏ Bạch Hổ (Ảnh: Vũ Hường)

Trong bối cảnh đó, giếng BH-1 khoan từ giàn MSP-1 bất ngờ phát hiện lớp “sạn kết đáy” nằm ngay trên tầng đá móng granitoid - vốn dĩ trước đó chưa từng được coi là nơi chứa dầu. Cùng lúc, hiện tượng mất dung dịch khoan khi tiếp cận tầng này gợi ý rằng có thể tồn tại một hệ thống khe nứt trong đá móng, đủ để tích và dẫn dầu. Dù vậy, ý tưởng khai thác dầu từ tầng móng bị không ít chuyên gia trong và ngoài nước phản đối bởi quan niệm cho rằng đá móng kết tinh không thể có độ rỗng hiệu dụng.

Tuy vậy, các kỹ sư Vietsovpetro không dễ dàng bỏ cuộc. Giếng BH-6 khoan vào năm 1986-1987 đã đi sâu tới tầng đá móng phong hóa và lần đầu tiên ghi nhận dòng dầu công nghiệp gần 500 tấn/ngày. Tuy chưa đủ để khẳng định một mô hình chứa mới, nhưng đây là tia hy vọng lớn về khả năng tồn tại dầu trong đá móng nứt nẻ, điều chưa từng được xác lập ở Việt Nam, cũng như trên thế giới trước đó.

Sau khi sản lượng tầng Miocen của giếng BH-1 suy giảm, lãnh đạo Vietsovpetro đã đưa ra quyết định táo bạo: khoan phá cầu xi măng, thử lại lớp đá móng bị bỏ qua trước đó. Một quyết định đầy mạo hiểm khi công nghệ còn hạn chế, rủi ro địa chất cao và dư luận hoài nghi bủa vây.

Và rồi, vào đúng 10 giờ sáng ngày 6/9/1988, dòng dầu từ đá móng phun trào dữ dội. Áp suất vỉa gần 110 at, lưu lượng dầu thô đạt gần 2.000 tấn/ngày - một con số phi thường, vượt xa mong đợi. Không chỉ Vietsovpetro, cả ngành dầu khí Việt Nam khi ấy như vỡ òa.

Ngày 6/9/1988, bắt đầu khai thác dầu từ tầng móng mỏ Bạch Hổ.

Tầng đá móng vốn bị xem là “cái nền cứng bất trị” giờ đây trở thành thân chứa dầu chủ lực. Thành công của BH-1 không còn là phát hiện đơn lẻ mà đã trở thành khởi nguồn cho một hệ tư tưởng mới trong địa chất dầu khí Việt Nam: thân dầu không chỉ nằm trong trầm tích, mà còn có thể tích tụ trong đá móng nứt nẻ, nếu điều kiện thuận lợi.

2. Việc phát hiện dầu mới chỉ là bước đầu. Khai thác hiệu quả từ tầng đá móng, nơi đặc trưng bởi độ rỗng - thấm không đồng nhất, lại càng phức tạp hơn. Tại Bạch Hổ, thân chứa móng không phải một khối đồng nhất mà là “mê cung” của các khe nứt, đứt gãy cổ hình thành qua vận động địa chất hàng trăm triệu năm.

Để đối phó với sự suy giảm áp suất tự nhiên, Vietsovpetro đã triển khai kỹ thuật bơm ép nước biển vào vỉa, là một bước đi táo bạo vào thời điểm đó. Hệ thống xử lý nước biển siêu tinh khiết được xây dựng để phục vụ cho kỹ thuật này: nước được lọc đến kích thước 1-2 micron, khử oxy, muối và vi sinh vật trước khi bơm sâu hàng nghìn mét vào lòng đất.

Nhờ giải pháp này, hệ số thu hồi dầu từ đá móng tại Bạch Hổ đạt tới 40-45%, mức kỷ lục với loại thân chứa “khó tính” này. Trong khi nhiều mỏ tương tự trên thế giới chỉ đạt 15-20%. Công nghệ khai thác móng của Việt Nam từ đó được quốc tế công nhận, trở thành hình mẫu nghiên cứu của nhiều nước có cấu trúc địa chất phức tạp.

Tầng đá móng tại Bạch Hổ không chỉ giúp Vietsovpetro duy trì sản lượng trong suốt ba thập niên, mà còn đóng góp to lớn vào ngân sách quốc gia với hơn 250 triệu tấn dầu khai thác, doanh thu hàng chục tỷ USD. Đây chính là “mỏ vàng” đưa ngành dầu khí Việt Nam thoát khỏi phụ thuộc viện trợ, từng bước làm chủ vận mệnh năng lượng quốc gia.

Giàn CTK-3 mỏ Bạch Hổ.

Không những vậy, mô hình tầng đá móng Bạch Hổ đã được ứng dụng thành công tại nhiều mỏ khác: Rồng, Sư Tử Đen, Sư Tử Vàng, Đại Hùng, Cá Ngừ Vàng... Các kỹ sư, nhà địa chất Việt Nam trưởng thành từ thực tiễn đã và đang làm chủ toàn bộ chuỗi giá trị từ tìm kiếm, thẩm lượng đến khai thác mỏ móng - điều từng được xem là bất khả thi.

Cụm công trình nghiên cứu khai thác đá móng tại Bạch Hổ được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, phần thưởng cao quý nhất của Nhà nước cho thành tựu khoa học công nghệ. Nhưng hơn hết, bài học từ Bạch Hổ là biểu tượng cho bản lĩnh dám nghĩ - dám làm, cho trí tuệ và tinh thần phụng sự đất nước của những người làm dầu khí.

Ngày nay, trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tinh thần Bạch Hổ, BH-1 vẫn mang giá trị trường tồn. Nó nhắc nhở rằng, với tri thức, khoa học, lòng kiên trì và tinh thần khai phá, chúng ta mới có thể vượt qua định kiến, vượt qua giới hạn để tìm thấy những giá trị lớn nhất, kể cả từ những nơi tưởng chừng là đá tảng. Với Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), với ngành dầu khí, di sản tầng đá móng không chỉ là con số sản lượng, mà còn là hệ tư duy, hệ giải pháp, hệ bản lĩnh mà cả thế giới phải thừa nhận. Và đó cũng là một trong những minh chứng điển hình cho sức mạnh nội lực, bản lĩnh khoa học và trí tuệ Việt Nam.

Chính vì thế, trong câu chuyện về hành trình 50 năm phát triển của Petrovietnam, không thể không nhắc đến BH-1 và mũi khoan định mệnh ngày 6/9/1988 - khoảnh khắc mở ra một thời đại mới, nơi trí tuệ Việt Nam chạm đến tầng sâu của đất mẹ để khơi dòng năng lượng cho cả một dân tộc.

Nguồn PetroTimes : https://petrovietnam.petrotimes.vn/chuyen-ve-nhung-tan-dau-dau-tien-duoc-khai-thac-tai-viet-nam-ky-2-729997.html