Cơ chế bảo hộ công dân Việt Nam nhìn từ vụ ông Lưu Tú Bảo

5 giờ trướcBài gốc

Như PLO đã đưa tin, ông Lưu Tú Bảo, Chủ tịch Liên đoàn Quyền anh Việt Nam (có hai quốc tịch Việt Nam và Mỹ) nhiều tháng trước sang Mỹ để lo tang lễ cho con trai. Trong tâm trạng sốc và buồn đau, ông chia sẻ với các thành viên Liên đoàn rằng sẽ ở lại Mỹ để lo an táng và lễ thất tuần cho con.

Tuy nhiên, thời gian gần đây xuất hiện những đồn đoán cho rằng ông có liên quan đến tổ chức tội phạm quốc tế và đã bị bắt giữ tại Mỹ. Cụ thể là Tòa án ở Mỹ đang xem xét yêu cầu dẫn độ của Úc người đàn ông tên là Bao Tu Luu với tội danh âm mưu nhập khẩu một số lượng lớn ma túy vào Úc.

Ông Lưu Tú Bảo, Chủ tịch Liên đoàn Quyền anh Việt Nam.

Trước những thông tin này, giả sử thông tin ông Bảo bị bắt là chính xác thì câu hỏi đặt ra: Giữa Việt Nam và Mỹ hiện có hiệp định tương trợ tư pháp hình sự hay không? Nếu công dân Việt Nam bị bắt giữ, cơ chế bảo hộ công dân sẽ được thực hiện thế nào?

Phóng viên Báo Pháp Luật TP.HCM đã trao đổi với PGS-TS Ngô Hữu Phước, Phó Trưởng khoa phụ trách khoa Luật Kinh tế, Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐHQG TP.HCM), để làm rõ vấn đề này.

. Phóng viên: Thưa ông, Việt Nam và Mỹ hiện có hiệp định tương trợ tư pháp hay dẫn độ không, hay chỉ áp dụng nguyên tắc có qua có lại, thưa ông? Nếu chưa ký hiệp định dẫn độ thì nguyên tắc nào sẽ được áp dụng trong thực tiễn?

+ PGS-TS Ngô Hữu Phước:Cho đến nay, Việt Nam và Mỹ chưa ký kết hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự và hiệp định dẫn độ. Tuy nhiên, trong thực tiễn, khi có nhu cầu dẫn độ để truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc buộc thi hành bản án đã có hiệu lực pháp luật thì Việt Nam và Mỹ vẫn có thể hợp tác để dẫn độ cho nhau dựa trên nguyên tắc “có đi có lại - Reciprocity”. Nguyên tắc đã được ghi nhận tại khoản 2 Điều 4 Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 của Việt Nam.

Theo đó, trường hợp giữa Việt Nam và nước ngoài chưa có điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp thì hoạt động tương trợ tư pháp được thực hiện trên nguyên tắc có đi có lại nhưng không trái pháp luật Việt Nam, phù hợp với pháp luật và tập quán quốc tế.

Trong trường hợp này, theo khoản 1 Điều 66 Luật Tương trợ Tư pháp 2007 của Việt Nam, Bộ Ngoại giao sẽ chủ trì phối hợp với các bộ, ngành có liên quan xem xét, quyết định áp dụng nguyên tắc có đi có lại trong quan hệ tương trợ tư pháp với nước hữu quan.

Trong thực tiễn, rất nhiều trường hợp dù không có hiệp định dẫn độ, các quốc gia vẫn có thể dẫn độ cho nhau với cam kết, trong tương lai nếu phát sinh tình huống tương tự thì quốc gia yêu cầu cũng sẽ hợp tác dẫn độ.

PGS-TS Ngô Hữu Phước, Phó Trưởng khoa phụ trách khoa Luật Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế - Luật.

. Gỉa sử ông Bảo vi phạm pháp luật ở Mỹ thì kịch bản pháp lý sẽ thế nào? Trong tình huống song tịch, quyền lợi của ông Bảo sẽ thế nào; Việt Nam có thể hỗ trợ, bảo hộ không?

+ Một người có hai quốc tịch (Việt Nam và Mỹ), khi họ đang cư trú tại Mỹ thì về nguyên tắc họ được coi là công dân Mỹ. Do đó, họ phải tuân thủ pháp luật Mỹ và nếu vi phạm pháp luật thì họ phải chịu trách nhiệm pháp lý theo pháp luật Mỹ. Nhà nước Việt Nam không thể can thiệp để “giải phóng” trách nhiệm pháp lý cho công dân.

Bảo hộ công dân chỉ đặt ra trong trường hợp người Việt Nam đang sinh sống, cư trú, làm việc ở nước ngoài mà có các quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm nhưng họ không thể tự bảo vệ hoặc họ ở vào điều kiện, hoàn cảnh đặc biệt mà bản thân họ không thể khắc phục được như chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh….thì Nhà nước sẽ hỗ trợ, giúp đỡ (hỗ trợ tiền, hiện vật, giấy tờ, thủ tục pháp lý…).

Nếu công dân thực hiện hành vi phạm tội tại nước sở tại mà trong quá trình bị bắt, giam giữ, xét xử công dân bị phân biệt đối xử, bị ngược đãi hoặc cần sự hỗ trợ, tư vấn, luật sư… thì khi đó, Việt Nam có quyền yêu cầu nước sở tại đối xử công bằng, đúng pháp luật hoặc thăm hỏi (thăm lãnh sự), hỗ trợ dịch vụ pháp lý cho công dân.

Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc can thiệp để giúp công dân mình được miễn trừ trách nhiệm hình sự hoặc hỗ trợ công dân “chống lại” hoạt động thực thi pháp luật của quốc gia sở tại.

. Nếu ông Bảo vi phạm pháp luật Mỹ và đang ở Mỹ mà Việt Nam muốn yêu cầu dẫn độ về nước thì có khả thi không?

+ Dẫn độ là việc một nước chuyển giao cho nước khác người có hành vi phạm tội hoặc người bị kết án hình sự đang có mặt trên lãnh thổ nước mình để nước được chuyển giao truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc thi hành án đối với người đó.

Như vậy, mục đích của việc yêu cầu dẫn độ là để truy cứu trách nhiệm hình sự người đã thực hiện hành vi phạm nhưng chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc để buộc người bị yêu cầu dẫn độ phải thi hành toàn bộ hoặc một phần bản án đã có hiệu lực pháp luật mà người đó đã trốn tránh thi hành.

Tuy nhiên, pháp luật của nhiều nước trong đó có Việt Nam và Mỹ đều có nguyên tắc không dẫn độ công dân của mình cho quốc gia khác. Chính vì vậy, nếu Việt Nam yêu cầu Mỹ dẫn độ công dân Mỹ đang sinh sống, cư trú từ Mỹ về Việt Nam là không khả thi và không phù hợp với bản chất của hoạt động hợp tác dẫn độ trong Luật quốc tế và pháp luật Việt Nam.

HUỲNH THƠ

Nguồn PLO : https://plo.vn/co-che-bao-ho-cong-dan-viet-nam-nhin-tu-vu-ong-luu-tu-bao-post869264.html