Cơ chế DPPA – động lực mới thúc đẩy năng lượng tái tạo bền vững

3 giờ trướcBài gốc

Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt lớn trong hành trình chuyển dịch năng lượng khi cơ chế DPPA (Hợp đồng mua bán điện trực tiếp) chính thức được ban hành và đi vào thực thi theo Nghị định 57/2025/NĐ-CP. Đây được xem là cú hích mạnh mẽ giúp thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo phát triển bền vững, gia tăng tính cạnh tranh và giảm phụ thuộc vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống.

Cơ chế DPPA cho phép các nhà sản xuất điện từ năng lượng tái tạo – như điện gió, điện mặt trời hay sinh khối – được ký hợp đồng trực tiếp với các khách hàng sử dụng điện lớn thay vì phải bán qua Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) như trước. Việc mở cơ chế này đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong cấu trúc thị trường điện, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thể chủ động mua điện xanh, đáp ứng tiêu chuẩn phát thải và yêu cầu về ESG trong hoạt động sản xuất – kinh doanh.

Theo Bộ Công Thương, DPPA được triển khai dưới hai hình thức chính: qua đường dây riêng tư và qua lưới điện quốc gia. Với mô hình thứ nhất, doanh nghiệp đầu tư đường dây riêng nối trực tiếp giữa nhà máy điện tái tạo và cơ sở tiêu thụ. Trong khi đó, mô hình thứ hai – được gọi là “hợp đồng tài chính DPPA” – cho phép điện năng được hòa vào lưới quốc gia, còn giữa hai bên tồn tại hợp đồng chênh lệch giá (Contract for Differences) để đảm bảo lượng điện mua là từ nguồn tái tạo.

Nghị định 57/2025/NĐ-CP đã mở rộng đáng kể phạm vi và điều kiện tham gia so với Nghị định 80/2024 trước đó. Theo quy định mới, các nhà máy điện tái tạo có công suất từ 10 MW trở lên có thể tham gia DPPA thông qua thị trường bán buôn điện Việt Nam (VWEM). Đồng thời, các khách hàng sử dụng điện lớn – như các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất quy mô lớn – cũng được phép đàm phán mua điện trực tiếp, với giá không vượt khung trần do Nhà nước quy định cho từng loại hình năng lượng tái tạo.

Việc triển khai DPPA được kỳ vọng mang lại nhiều lợi ích kép. Trước hết, doanh nghiệp sử dụng điện có thể ổn định chi phí năng lượng dài hạn, giảm rủi ro biến động giá nhiên liệu hóa thạch, đồng thời tăng khả năng đạt tiêu chí xanh khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong khi đó, các nhà đầu tư năng lượng tái tạo có thêm nguồn đầu ra ổn định, dễ dàng huy động vốn, mở rộng quy mô sản xuất và đầu tư công nghệ mới.

Không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, DPPA còn là công cụ quan trọng giúp Nhà nước đạt được mục tiêu giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050. Khi ngày càng nhiều doanh nghiệp lớn chủ động sử dụng điện xanh, lượng phát thải carbon quốc gia sẽ giảm đáng kể, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng. Bộ Công Thương cho biết, giai đoạn thí điểm DPPA trong những năm gần đây cho thấy nhiều doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực điện tử, chế biến chế tạo, logistics đã sẵn sàng tham gia mua điện tái tạo trực tiếp nếu có hành lang pháp lý đầy đủ.

Tuy vậy, để DPPA thực sự phát huy hiệu quả, Việt Nam vẫn cần giải quyết một số thách thức. Trước hết là hạ tầng lưới truyền tải chưa đồng bộ, trong khi công suất điện tái tạo thường tập trung ở miền Trung và Nam, xa khu vực tiêu thụ lớn như Hà Nội hay TP.HCM. Ngoài ra, cơ chế định giá và phân bổ rủi ro giữa nhà sản xuất và người mua cũng cần rõ ràng hơn, tránh tình trạng giá trần quá thấp khiến nhà đầu tư kém mặn mà, hoặc quá cao làm méo mó thị trường điện. Một yếu tố quan trọng khác là năng lực của doanh nghiệp trong việc đàm phán và quản lý hợp đồng dài hạn, đòi hỏi sự hỗ trợ về kỹ thuật và pháp lý từ các cơ quan quản lý.

Các chuyên gia năng lượng nhận định, việc triển khai cơ chế DPPA là bước đi tất yếu để Việt Nam hội nhập sâu vào xu hướng năng lượng sạch toàn cầu. Nhiều quốc gia trong khu vực như Philippines, Thái Lan hay Singapore đã áp dụng cơ chế mua bán điện trực tiếp từ sớm, tạo động lực mạnh mẽ cho thị trường năng lượng tái tạo phát triển. Khi DPPA được vận hành ổn định, Việt Nam không chỉ thu hút thêm dòng vốn đầu tư nước ngoài mà còn có cơ hội trở thành trung tâm sản xuất năng lượng xanh trong khu vực Đông Nam Á.

Với quyết tâm của Chính phủ cùng nhu cầu chuyển đổi năng lượng ngày càng cấp thiết của doanh nghiệp, cơ chế DPPA được kỳ vọng sẽ mở ra một chương mới cho ngành điện Việt Nam – nơi năng lượng tái tạo không còn là lựa chọn phụ, mà trở thành trụ cột của tăng trưởng bền vững trong những thập kỷ tới.

Minh Thành

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/co-che-dppa-dong-luc-moi-thuc-day-nang-luong-tai-tao-ben-vung-102727.html