Cơ chế giá điện hợp lý sẽ hút đầu tư tư nhân

18 giờ trướcBài gốc

Thay đổi cơ chế thị trường là yếu tố căn cốt

- Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia có ý nghĩa như thế nào, thưa ông?

- Phải nhấn mạnh rằng, Nghị quyết số 70-NQ/TW rất cần thiết và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay, khi chúng ta đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số. Muốn phát triển kinh tế, năng lượng phải đi trước một bước, và thường tốc độ phát triển của ngành năng lượng phải cao hơn tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 1,5 lần để bảo đảm nguồn cung năng lượng ổn định cho sản xuất, kinh doanh.

Trước đó, năm 2020, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Sau 5 năm triển khai, ngành năng lượng duy trì tăng trưởng ổn định, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao cho phát triển nhanh và bền vững. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã ban hành Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII) và điều chỉnh vào năm 2025 để phù hợp tình hình phát triển mới.

Tuy vậy, việc thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW cũng như Quy hoạch điện VIII điều chỉnh gặp khó khăn do thiếu cơ chế đặc biệt, đặc thù. Do vậy, Nghị quyết số 70-NQ/TW được ban hành, với sự khác biệt mang tính căn cốt nhất chính là đã thay đổi cơ chế thị trường điện lực. Một là, xây dựng thị trường năng lượng đồng bộ, cạnh tranh, minh bạch, đa dạng hóa hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh. Hai là, áp dụng giá thị trường đối với mọi loại hình năng lượng, tạo tính nhất quán, bình đẳng giữa các bộ phận của nền kinh tế; không bù chéo giữa các nhóm khách hàng. Ba là, huy động vốn của các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân, để tham gia phát triển năng lượng.

Tôi cho rằng, việc thay đổi cơ chế thị trường điện lực chính là điểm nổi bật nhất của Nghị quyết số 70-NQ/TW và tạo nền tảng chính trị - pháp lý vững chắc để chúng ta bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong giai đoạn tới.

- Vì sao ông cho rằng thay đổi cơ chế về thị trường năng lượng là yếu tố căn cốt nhất?

- Muốn ngành năng lượng phát triển bền vững, chúng ta buộc phải có thị trường và đó phải là thị trường hoàn chỉnh. Tức là, thị trường đó phải bảo đảm có đủ thành phần tham gia, bao gồm cả khách hàng, nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, nghĩa là phải được đồng bộ từ sản xuất, truyền tải, bán buôn, bán lẻ và đồng bộ theo dây chuyền, hình thức đầu tư. Thị trường đó phải được minh bạch, cạnh tranh lành mạnh, sòng phẳng; sự cạnh tranh phải do thị trường quyết định chứ không phải là Nhà nước can thiệp. Muốn có được sự cạnh tranh thì phải đa dạng hóa về hình thức sở hữu cũng như phương thức kinh doanh; kiên quyết loại bỏ mọi biểu hiện bao cấp, độc quyền, cạnh tranh không bình đẳng, thiếu minh bạch trong ngành năng lượng.

Cũng ở thị trường điện cạnh tranh, nguyên lý là ai dùng nhiều thì cần được khuyến khích giảm giá, chứ không phải là cơ chế bù chéo người dùng nhiều phải “gánh” cho người dùng ít. Cơ chế hỗ trợ hộ giá điện cho gia đình chính sách, hộ nghèo, khó khăn phải là chính sách an sinh của Nhà nước chứ không phải là trách nhiệm của doanh nghiệp đi lấy của người này bù cho người kia như cách mà chúng ta đã và đang vận hành. Việc tính giá điện bình quân phải thực sự sòng phẳng, tính đúng, tính đủ chi phí hợp lý vào giá điện, tránh tình trạng sản xuất bị lỗ nhưng lại có đơn vị lãi thì hệ thống đó là bất bình đẳng.

Những vấn đề này chúng ta đều đã nhận ra, và Nghị quyết số 55-NQ/TW đã nêu ra định hướng. Song, như tôi vừa nói, do chúng ta thiếu cơ chế đặc thù để làm thì bây giờ, Nghị quyết số 70-NQ/TW đã khai thông, mở đường cho việc triển khai tới đây.

Phải cho nhà đầu tư thấy được lợi ích dài hạn

- Nghị quyết số 70-NQ/TW đề ra những giải pháp rất cụ thể để triển khai thực hiện. Ông có đề xuất gì trong công tác triển khai?

- Có thể nói, 7 nhóm giải pháp được nêu ra rất toàn diện, bao trùm và cũng cụ thể nhằm tạo thuận lợi trong triển khai. Tôi cho rằng, then chốt là phải sớm thể chế hóa các chính sách theo tinh thần Nghị quyết số 70-NQ/TW bằng các quy định cụ thể, đặc biệt là quy định về thu hút đầu tư tư nhân vào phát triển năng lượng. Bởi lẽ, nguồn vốn đầu tư cho phát triển năng lượng là rất lớn, chúng ta không thể chỉ trông chờ từ nguồn ngân sách mà khoảng một nửa trong số đó phải đến từ khu vực tư nhân trong nước và quốc tế.

Cùng với việc sớm thể chế hóa Nghị quyết số 70-NQ/TW, cần rõ chế tài trong thực hiện Nghị quyết, để bảo đảm nơi nào, cá nhân nào không làm đúng, không làm tròn vai sẽ phải bị xử lý. Cũng cần có cơ chế rà soát, đánh giá các đơn vị đang hoạt động, loại bỏ đơn vị sản xuất làm ăn thua lỗ thì đó mới là cạnh tranh.

- Thu hút đầu tư tư nhân là 1 trong 7 nhóm giải pháp Nghị quyết đề ra. Theo ông, làm thế nào để huy động được khu vực này?

- Muốn huy động đầu tư tư nhân vào ngành năng lượng, quan trọng nhất là phải có cơ chế minh bạch, công bằng, rõ ràng. Bởi lẽ, đầu tư một dự án sản xuất điện cần tới hàng chục năm để thu hồi vốn, nếu chính sách liên tục thay đổi, khó đoán định sẽ gây bất lợi cho nhà đầu tư và họ sẽ không dám tham gia.

Tôi rất tán thành với các giải pháp về thu hút đầu tư tư nhân vào ngành năng lượng mà Nghị quyết đề ra, như: phát triển thị trường điện theo hướng tăng cường tính cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, đồng bộ với bảo đảm an ninh năng lượng; triển khai thực hiện hiệu quả cơ chế mua bán điện trực tiếp; xây dựng và hoàn thiện hệ thống giao dịch điện, bao gồm cơ chế hợp đồng mua bán điện (PPA) minh bạch, ổn định, dài hạn, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhà đầu tư…

Điều quan trọng bây giờ là cần thể chế hóa các nội dung này, phải cho nhà đầu tư thấy được lợi ích mang tính dài hạn. Trong đó, cần tính đến bài toán về giá điện, như với năng lượng tái tạo, mỗi địa phương, vùng miền có lợi thế khác nhau. Nếu áp cùng một mức giá chung trong hợp đồng mua bán điện sẽ gây ra sự bất bình đẳng giữa các nhà đầu tư, thay vào đó nên có các mức giá theo từng vùng: nơi nào nhiều nắng, nhiều gió để phát triển điện mặt trời, điện gió sẽ áp giá thấp hơn so với nơi ít nắng, ít gió hơn. Cốt lõi, phải để cho nhà đầu tư thấy được lợi ích dài hạn và phải hài hòa lợi ích giữa Nhà nước - nhà đầu tư, doanh nghiệp - người dân thì chúng ta sẽ thu hút được nhà đầu tư để phát triển ngành năng lượng bền vững.

-Xin cảm ơn ông!

Đan Thanh thực hiện

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/co-che-gia-dien-hop-ly-se-hut-dau-tu-tu-nhan-10385968.html