Cơ hội tái định hình thị trường khi xóa bỏ độc quyền vàng miếng

5 giờ trướcBài gốc

Thị trường vàng có nhiều biến động trong thời gian qua. Ảnh: TTXVN

Sẽ khẩn trương sửa đổi Nghị định 24

Theo báo cáo của Cục Thống kê sáng 6/6, chỉ số giá vàng tháng 5/2025 tăng 10,47% so với tháng trước; tăng 45,95% so với cùng kỳ năm trước; tăng 35,25% so với tháng 12/2024; bình quân năm tháng đầu năm 2025 tăng 35,37%.

Mặc dù giá vàng miếng trong nước và thế giới biến động cùng chiều nhưng mức tăng trong nước lại nhanh hơn. Kết thúc phiên sáng 5/6, giá vàng miếng SJC cao hơn giá vàng thế giới 9,91 triệu đồng/lượng; giá vàng nhẫn "4 số 9" cao hơn giá vàng thế giới từ 1,2 đến 8,71 triệu đồng/lượng, tùy từng thương hiệu.

Lý giải nguyên nhân khiến giá vàng miếng SJC trong nước tăng nhanh hơn giá vàng thế giới cũng như tình trạng chênh lệch giá vàng nội địa - quốc tế gia tăng mạnh suốt thời gian dài, bà Nguyễn Thị Hồng - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho rằng, lý do chủ yếu xuất phát từ yếu tố tâm lý kỳ vọng giá vàng thế giới sẽ tiếp tục tăng trong bối cảnh bất ổn toàn cầu.

“Đặc biệt từ tháng 4/2024, giá vàng thế giới liên tục lập đỉnh mới do lo ngại tác động từ chính sách thương mại bảo hộ của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, rủi ro địa chính trị leo thang, và các cú sốc giá cả hàng hóa. Những yếu tố này khiến nhu cầu nắm giữ vàng như một kênh trú ẩn gia tăng mạnh mẽ”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết.

Theo Thống đốc NHNN Việt Nam, trong những tháng đầu năm 2025, NHNN chưa tăng thêm nguồn cung vàng miếng ra thị trường do điều kiện thị trường ngoại hối và vàng tương đối ổn định, không cần can thiệp mạnh.

“Thời gian tới, NHNN sẽ đẩy mạnh truyền thông chính sách, kịp thời cung cấp thông tin chính thức để ổn định tâm lý thị trường đồng thờ sẽ khẩn trương xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, theo trình tự thủ tục rút gọn nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn”, bà Nguyễn Thị Hồng cho biết.

Trong khi đó, theo một số chuyên gia kinh tế, từ khi Nghị định 24 quy định về hoạt động kinh doanh vàng ra đời, tình trạng độc quyền vàng miếng đã xuất hiện khi Ngân hàng Nhà nước trở thành đơn vị duy nhất được phép sản xuất vàng miếng, chọn SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia, thay thế 9 thương hiệu trước đó.

Sau hơn 13 năm thực hiện Nghị định 24, mạng lưới kinh doanh vàng miếng trong nước giảm từ 12.000 điểm bán xuống còn khoảng 2.600 địa điểm thuộc 37 ngân hàng và doanh nghiệp. Ngân hàng Nhà nước không cấp thêm phép sản xuất hay nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp trong suốt thời gian dài, khiến nguồn cung khan hiếm.

Đến nay, Nghị định 24 đã không còn phù hợp. Việc độc quyền vàng miếng kéo dài khiến giá vàng trong nước nhiều thời điểm bỏ xa giá thế giới tới 15 triệu đồng/lượng hoặc hơn. Nguồn cung giảm trong khi nhu cầu mua vàng trong dân ngày càng tăng cao, kết quả giá liên tục lập đỉnh để cân bằng cung - cầu.

Hiện nay, Việt Nam có rất nhiều doanh nghiệp uy tín, đủ tiềm lực và khả năng để nhập khẩu cũng như sản xuất vàng miếng. Nếu xóa bỏ độc quyền vàng miếng, các đơn vị này sẽ được tham gia nhập khẩu, sản xuất vàng và công ty nào uy tín, chất lượng sẽ được thị trường và người dân lựa chọn. Lâu nay, chênh lệch giữa giá vàng có thương hiệu do Nhà nước độc quyền với những thương hiệu vàng còn lại không phải do chất lượng khác biệt mà do độc quyền thương hiệu. Khi không còn độc quyền vàng miếng, thị trường sẽ chấm dứt hiện tượng cùng một sản phẩm vàng miếng chất lượng như nhau, đều là vàng 9999 nhưng vàng có thương hiệu của Nhà nước thì giá cao hơn hẳn. Đây chính là động lực để các doanh nghiệp cạnh tranh lành mạnh, đưa thị trường vàng ngày càng minh bạch.

Cơ hội bứt phá cho các doanh nghiệp vàng

Thị trường vàng trong nước đang đứng trước bước ngoặt lớn khi Tổng Bí thư Tô Lâm vừa đưa ra 9 nhóm giải pháp quản lý thị trường vàng, tất cả đều có ảnh hưởng lớn đến các doanh nghiệp kinh doanh vàng. Cùng với đó là xóa bỏ độc quyền thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát, cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất để tạo cạnh tranh bình đẳng, đa dạng nguồn cung, ổn định giá.

Trao đổi với phóng viên báo Tin tức và Dân tộc, ông Nguyễn Quang Huy - CEO Khoa tài chính ngân hàng - Trường Đại học Nguyễn Trãi cho biết: “Việc Tổng Bí thư yêu cầu xóa bỏ độc quyền vàng miếng không chỉ là một gợi ý mang tính kỹ thuật quản lý, mà còn hàm chứa một thông điệp chiến lược về kiến tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và minh bạch. Nếu được thực thi một cách cẩn trọng và khoa học, việc cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng hoàn toàn có thể”.

Theo đó, sẽ phá thế độc quyền vốn đã tồn tại suốt hơn một thập kỷ qua khiến thị trường chưa theo sát thị trường thế giới, để hướng tới sự cạnh tranh về giá và chất lượng, góp phần bình ổn thị trường và giảm bớt rủi ro cho người tiêu dùng; tăng tính linh hoạt trong cung ứng, giảm bớt hiện tượng “cầu vượt cung” cục bộ do bị giới hạn đầu mối sản xuất.

“Tuy nhiên, để không ‘thả nổi’ một thị trường nhạy cảm như vàng, cần thiết kế hành lang pháp lý nghiêm ngặt, lựa chọn kỹ lưỡng những doanh nghiệp có tiềm lực tài chính, quản trị rủi ro và công nghệ tinh luyện chuẩn quốc tế để đảm bảo niềm tin vào chất lượng vàng miếng trong lưu thông”, ông Nguyễn Quang Huy đề xuất.

Từ năm 2012 đến nay, việc NHNN không cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu đã vô tình tạo ra một “nút thắt” lớn, khiến cung trong nước bị gò bó, dẫn đến: Phát sinh buôn lậu vàng, khi nhu cầu thị trường vẫn lớn nhưng bị hạn chế nguồn cung chính ngạch; chênh lệch giá trong – ngoài nước giãn rộng, dẫn đến bất bình đẳng và thiệt hại cho người dân.

Nếu cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu một cách có kiểm soát (gắn liền với cơ chế cấp quota minh bạch, điều tiết theo nhu cầu thị trường và cân đối vĩ mô), không những sẽ hạn chế buôn lậu, mà còn gia tăng niềm tin vào chính sách quản lý vàng của Nhà nước.

Đề cập tới vấn đề này, ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) cho rằng, đã đến lúc NHNN mở cửa cho các doanh nghiệp nhập khẩu vàng về để sản xuất vàng miếng, giúp đa dạng nguồn cung sản phẩm cho người tiêu dùng và cũng là giải pháp giúp bình ổn thị trường.

Một số ý kiến cho rằng, khi các doanh nghiệp kinh doanh vàng được nhập khẩu và sản xuất vàng miếng, ngân sách Nhà nước (NSNN) cũng có thêm nguồn thu từ thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và thuế doanh nghiệp. Mặt khác, nguồn cung vàng trong nước đáp ứng đủ nhu cầu của người dân sẽ hạn chế tình trạng buôn lậu vàng, nên không còn bị chảy máu ngoại tệ ra nước ngoài cũng như thất thu thuế.

Theo tính toán của Hiệp hội kinh doanh vàng Việt Nam, nhu cầu vàng trong nước khoảng 50 tấn/năm, nếu nhập khẩu tốn hết khoảng 3 tỷ USD - một con số không quá lớn so với kim ngạch nhập khẩu hàng hóa hàng năm của nước ta. Như năm 2024, tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam là 380 tỷ USD, càng cho thấy khoản tiền ước tính nếu nhập khẩu vàng chỉ chiếm một phần rất nhỏ. Ngoài ra, cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu không chỉ dùng sản xuất vàng miếng mà còn chế tác vàng trang sức.

Đây chính là thế mạnh của các doanh nghiệp kinh doanh vàng Việt Nam, khi tăng cường xuất khẩu vàng trang sức mỹ nghệ cũng giúp tăng nguồn thu ngoại tệ cho ngân sách nhà nước.

Ông Nguyễn Quang Huy cho rằng, nếu nhập khẩu vàng có kiểm soát, có thể: Ổn định thị trường nội địa, giảm nhu cầu tích trữ vàng trái phép; ngăn thất thoát USD qua con đường buôn lậu, vốn diễn ra âm thầm và khó kiểm soát hơn nhiều.

Để rút ngắn chênh lệch giá vàng SJC trong nước so với quốc tế, theo chuyên gia Nguyễn Quang Huy, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp: Phá thế độc quyền sản xuất vàng miếng, cho phép nhiều thương hiệu uy tín được lưu thông như ở các nước phát triển; cho phép nhập khẩu nguyên liệu vàng theo hạn ngạch (quota) điều tiết và sử dụng chế tài minh bạch; điều tiết tỷ giá linh hoạt và phối hợp tốt giữa chính sách tiền tệ và thị trường vàng để tránh áp lực kép lên USD.

“Đặc biệt, nâng cao vai trò của Nhà nước là điều tiết, chứ không can thiệp giá trực tiếp, hướng đến thị trường tự điều chỉnh trên cơ sở minh bạch”, ông Nguyễn Quang Huy kiến nghị.

Minh Phương-Thanh Huyền

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/kinh-te/co-hoi-tai-dinh-hinh-thi-truong-khi-xoa-bo-doc-quyen-vang-mieng-20250606125249728.htm