Với khoảng 17 triệu người sở hữu tài sản số, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tận dụng nguồn lực này nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế số. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng ấy, việc xây dựng một khung pháp lý phù hợp là điều kiện tiên quyết.
Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã mở ra cơ hội cho các công nghệ tiên phong, trong đó có Blockchain, thông qua cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox). PV VietNamNet đã có cuộc trao đổi với ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam để làm rõ vấn đề này.
Nghị quyết 57 nhấn mạnh vai trò của cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Hiệp hội đánh giá thế nào về tác động của cơ chế này đối với các startup công nghệ và cả nền kinh tế?
Ông Phan Đức Trung: Trước khi có Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, chúng ta có rất nhiều cơ chế để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp. Chúng ta cũng đưa ra rất nhiều định nghĩa về công nghệ cao. Song những khái niệm, định nghĩa này mới chỉ là lý thuyết mà chưa đi vào cuộc sống.
Nghị quyết 57 ra đời đã chỉ rõ những công nghệ này là gì, ví dụ như đề cập đến trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây, chuỗi khối, bán dẫn, công nghệ lượng tử, nano… đồng thời đưa ra mục tiêu rất cụ thể đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.
Trong đó, công nghệ Blockchain (chuỗi khối) khi áp dụng vào cuộc sống sẽ trở thành tài sản số và Fintech sẽ là ngành có tác động đầu tiên. Chính phủ đang lựa chọn sàn giao dịch tài sản mã hóa để thí điểm, đây mới chỉ là điểm bắt đầu.
Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam Phan Đức Trung. Ảnh: NVCC
Việt Nam có tiềm năng rất lớn khi dòng chảy tài sản mã hóa liên tục duy trì trên 100 tỷ USD mỗi năm trong giai đoạn 2022-2024, cao gấp đôi dòng vốn FDI chính thống, theo dữ liệu của Chainalysis, công ty phân tích dữ liệu crypto hàng đầu thế giới.
Còn theo báo cáo của TripA, Việt Nam hiện có khoảng 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, chiếm 17% dân số, đứng thứ 5 toàn cầu. Khi có khung pháp lý, với những chính sách phù hợp, việc hợp thức hóa nguồn lực này sẽ có tác động thúc đẩy rất lớn đối với nền kinh tế.
Hiệp hội kỳ vọng gì từ việc triển khai sandbox tại Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực Blockchain và tài sản số?
Khi có cơ chế chính sách, chúng ta sẽ thu hút được đầu tư và phát triển doanh nghiệp. Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm ứng dụng công nghệ Blockchain của khu vực, thu hút các nhà đầu tư quốc tế. Việc xây dựng sandbox sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp thử nghiệm và phát triển các mô hình ứng dụng Blockchain sáng tạo.
Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát còn có tác động đổi mới sáng tạo, là tiền đề để đẩy mạnh ứng dụng Blockchain trong các lĩnh vực tài chính, y tế, giáo dục và logistics… tạo ra hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững, thúc đẩy chuyển đổi số trong doanh nghiệp và xã hội.
Hồi tháng 1/2025, Hiệp hội Blockchain Việt Nam đã ký hợp tác với UBND TP Đà Nẵng về việc nghiên cứu, đề xuất cơ chế chính sách đặc thù, vượt trội tại Trung tâm tài chính quốc tế Đà Nẵng. Chúng tôi kỳ vọng sẽ trở thành cầu nối để tìm kiếm các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo về ứng dụng công nghệ Blockchain. Đó là cơ sở để xây dựng những chính sách tốt hơn sau khi triển khai sandbox tại Đà Nẵng.
Trong quá trình hoạt động, các thành viên của Hiệp hội có gặp rào cản nào về pháp lý hoặc trong việc thử nghiệm công nghệ mới không, thưa ông?
Theo tôi, việc nói rào cản là chưa chính xác. “Vùng xám” không có rào cản, nhưng cũng không được cổ vũ một cách chính thống.
Nhiều doanh nghiệp ý thức được điều này nên có xu hướng dịch chuyển sang các khu vực ở nước ngoài có tính pháp lý rõ ràng hơn, điển hình như khu vực châu Âu, những nơi mà có chính sách sách hấp dẫn cho khởi nghiệp sáng tạo.
Về bản chất, hoạt động của tài sản mã hóa mang tính chất xuyên biên giới và tính toàn cầu. Khi Việt Nam có khung pháp lý rõ ràng, các hoạt động liên quan đến tài sản số, tài sản mã hóa thuận lợi hơn, giúp khai thác và thúc đẩy cộng đồng trong việc ứng dụng công nghệ cao vào thực tiễn.
Việt Nam là một trong những quốc gia đang xúc tiến việc quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tài sản mã hóa. Ảnh: Trọng Đạt
Sandbox được thiết kế để thử nghiệm các mô hình mới. Với lĩnh vực Blockchain, điều kiện thử nghiệm như thế nào là phù hợp, vừa tạo thuận lợi cho startup, vừa kiểm soát được rủi ro, thưa ông?
Việc triển khai thử nghiệm các ứng dụng dụng Blockchain chủ yếu trong lĩnh vực tài chính. Cơ sở pháp lý rõ ràng là yếu tố quan trọng để các địa phương xây dựng hành lang pháp lý phù hợp.
Hiệp hội Blockchain Việt Nam hiện đang nghiên cứu và trao đổi quan điểm với các địa phương, đặc biệt là TP Đà Nẵng về việc triển khai sandbox. Trong thời gian tới, Hiệp hội sẽ tiếp tục trao đổi với các địa phương nhằm xác định chính xác hơn các phương án thử nghiệm ứng dụng Blockchain. Riêng đối với Đà Nẵng, cần xem xét khả năng tích hợp Blockchain vào chiến lược phát triển trung tâm tài chính.
Việt Nam có thể học gì từ các mô hình sandbox trên thế giới trong lĩnh vực Blockchain?
Những mô hình sandbox trên thế giới đang được triển khai rất tốt, điển hình như tại Lugano (Thụy Sĩ). Họ thúc đẩy Blockchain trên đủ các lĩnh vực, từ thanh toán, ứng dụng trong tài chính, cho đến thu hút các hoạt động đầu tư.
Chúng tôi đã có những chuyến khảo sát tại Lugano và nhận thấy, lĩnh vực tài chính ngân hàng đang đóng góp đến 40-50% GDP ở đây, với 8.400 nhân sự làm việc trong các tổ chức tài chính. Điểm mạnh của Lugano là chính sách thuế thấp và pháp lý ổn định nên rất thu hút các nhà đầu tư.
Thành phố này cũng đã xây dựng quỹ đầu tư khởi nghiệp trị giá hơn 100 triệu Franc Thụy Sĩ (tương đương 114 triệu USD), thường xuyên hỗ trợ các công ty khởi nghiệp, đầu tư vào các dự án sáng tạo và tổ chức các sự kiện Blockchain toàn cầu nhằm thu hút các doanh nghiệp Blockchain đến Lugano và xây dựng cộng đồng chuyên gia.
Nhiều mô hình sandbox trên thế giới đã thành công và mang đến nhiều tiềm năng, tuy nhiên, việc vừa thử nghiệm vừa xây dựng khung pháp lý luôn là một thách thức lớn, đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng.
Cảm ơn ông!
Trong công điện ngày 9/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu Bộ Tài chính sớm hoàn thiện hồ sơ nghị quyết thí điểm để quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tài sản mã hóa. Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương sớm hoàn thiện hồ sơ nghị quyết thí điểm để quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tài sản mã hóa, báo cáo Thường trực Chính phủ trước ngày 13/3/2025.
Trọng Đạt