Có nên cấm trẻ dùng mạng xã hội như Australia?

8 giờ trướcBài gốc

Australia là quốc gia đầu tiên chính thức cấm trẻ em dưới 16 tuổi có tài khoản mạng xã hội. Ảnh: Bloomberg.

Australia vừa chính thức cấm người dùng dưới 16 tuổi sở hữu tài khoản mạng xã hội. Đây được xem là giải pháp bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, dù các chuyên gia vẫn đặt câu hỏi về tính hiệu quả và bền vững của lệnh cấm.

Nhiều nghiên cứu cho thấy mạng xã hội là một trong những yếu tố góp phần gây suy giảm sức khỏe tinh thần thanh thiếu niên, gián đoạn giấc ngủ và giảm khả năng tập trung. Trẻ em ngày càng dành ít thời gian vui chơi tự do cùng bạn bè hay khám phá thiên nhiên, làm hạn chế cơ hội học tập và phát triển thực tế.

Trong bối cảnh Australia áp dụng lệnh cấm và một số nước có kế hoạch tương tự, các chuyên gia cho rằng Việt Nam có thể cân nhắc giải pháp quản lý, không nhất thiết cấm hoàn toàn trẻ em dùng mạng xã hội.

Khó khăn khi cấm MXH cho trẻ em tại Việt Nam

ThS Vũ Bích Phượng, giảng viên Tâm lý học tại Đại học RMIT, cho rằng biện pháp cấm của Australia sẽ không dễ áp dụng tại Việt Nam. Yếu tố then chốt vẫn đến từ sự giám sát của phụ huynh.

“Chúng ta có thể nhìn xung quanh và thấy trẻ em Việt xem video ngắn trên TikTok hoặc Facebook bằng smartphone của cha mẹ hoặc ông bà. Các em không cần tài khoản riêng để sử dụng mạng xã hội.

Việc sở hữu tài khoản và xem nội dung mạng xã hội một cách thụ động là hai việc hoàn toàn khác nhau. Nhiều nền tảng cũng có nội dung công khai không yêu cầu đăng nhập để xem”, ThS Phượng nhấn mạnh.

TS Gordon Ingram, giảng viên cấp cao ngành Tâm lý học tại Đại học RMIT, nhắc đến các nền tảng game trực tuyến, có tính chất như mạng xã hội và được nhiều trẻ em trai sử dụng. Tại đây, trẻ em kết nối qua trò chơi cùng bạn bè thay vì nhấn thích hay bình luận.

“Việc cấm mạng xã hội nhưng không cấm game trực tuyến sẽ tạo ra các vấn đề về bình đẳng giới, có thể sẽ bất công với trẻ em gái”, TS Ingram nói thêm.

Thông báo từ mạng xã hội về việc khóa tài khoản theo quy định của Australia. Ảnh: Sky News.

Đồng quan điểm, TS Jeff Nijsse, giảng viên cấp cao ngành Kỹ thuật phần mềm tại RMIT, cho rằng lệnh cấm có thể khiến nhiều thanh thiếu niên chuyển sang các nền tảng nhắn tin, chơi game như WhatsApp, Discord hoặc Roblox, thậm chí dùng VPN để che giấu vị trí.

Theo TS Nijsse, VPN có thể giấu địa chỉ IP và phá vỡ các thuật toán phân vùng địa lý. Điều này gây cô lập người dùng khỏi các nhóm bạn địa phương, cung cấp nội dung không liên quan từ khu vực nước ngoài. Một số ứng dụng VPN miễn phí còn chứa rủi ro bảo mật.

Vấn đề khác xoay quanh tình trạng SIM rác. Theo ông Nijsse, pháp luật Việt Nam yêu cầu tất cả tài khoản mạng xã hội cần xác minh qua số điện thoại di động. Dù vậy, thẻ SIM rác vẫn tràn lan trên thị trường, là kẽ hở để vượt qua bước xác minh tuổi.

Khi không thể yêu cầu người dùng cung cấp giấy tờ tùy thân, các nền tảng cần chuyển sang ước tính tuổi dựa trên khuôn mặt, dù công nghệ này chưa hoàn thiện. Thử nghiệm của chính phủ Australia cho thấy các mô hình AI của họ gặp khó khăn trong việc xác định rõ nhóm nhân khẩu học từ 13-16 tuổi.

Chiến lược bền vững

Trước những vấn đề xoay quanh lệnh cấm mạng xã hội, nhiều chuyên gia cho rằng cách tiếp cận tập trung vào giáo dục có thể hiệu quả hơn. Điều này gồm phổ biến kiến thức cho trẻ em, phụ huynh về các rủi ro trực tuyến, giúp trẻ nhận thức rõ hơn các mối nguy hiểm, đồng thời giúp phụ huynh hiểu cách con em sử dụng công nghệ.

“An toàn kỹ thuật số cũng có nghĩa vận động công ty công nghệ tích hợp nhiều tính năng an toàn vào ứng dụng và thuật toán của họ, thúc đẩy các nhà nghiên cứu và nhà thiết kế xem xét kỹ hơn quan điểm và hoạt động của giới trẻ.

Qua đó, chúng ta có thể xây dựng internet an toàn, toàn diện, phù hợp hơn với nhu cầu của trẻ em và bảo vệ trẻ khỏi những nguy cơ dễ bị tổn thương”, TS Ingram giải thích.

Phương pháp tiếp cận an toàn kỹ thuật số do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) khuyến nghị gồm các yếu tố chính: đào tạo kiến thức kỹ thuật số cho thanh thiếu niên và phụ huynh, quy định về công nghệ an toàn hơn, thiết kế lấy trẻ em làm trung tâm.

Đây có thể là cơ sở để Việt Nam xây dựng phương pháp tiếp cận mạng xã hội hiệu quả, công bằng và bền vững hơn so với lệnh cấm.

Phụ huynh cũng có trách nhiệm trong việc quản lý con em dùng mạng xã hội. Ảnh: Pexels.

Nhiều bước tiến quan trọng đã được ghi nhận trong lĩnh vực. Chương trình quốc gia đầu tiên về bảo vệ trẻ em Việt Nam trên môi trường mạng được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào năm 2021.

Đầu năm 2025, một khóa học trực tuyến về an toàn internet cho thanh thiếu niên toàn quốc được triển khai, thu hút hơn 11.000 em tham gia. Chương trình bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng cũng tiếp nhận phản hồi và đề xuất của trẻ em để hoàn thiện cho giai đoạn 2026-2030, phù hợp hơn với các hoạt động trực tuyến liên tục thay đổi.

Dù vậy, đào tạo kỹ năng số cho người lớn (bao gồm cha mẹ, người chăm sóc khác và giáo viên) còn nhiều dư địa phát triển.

“Cha mẹ Việt cần nhận thức rõ hơn về hoạt động trực tuyến của con em mình, trò chuyện sâu sắc về các hoạt động của con và tìm hiểu các công cụ an toàn số hiện có để chặn nội dung độc hại, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử và ngăn chặn tiếp xúc với người lạ trên mạng”, TS Ingram nhấn mạnh.

Thay vì cấm mạng xã hội, giải pháp hiệu quả hơn là yêu cầu các công ty công nghệ tuân thủ việc tạo ra một môi trường trực tuyến an toàn hơn cho trẻ em và thanh thiếu niên.

“Điều này đặc biệt quan trọng bởi việc trẻ em sử dụng các công cụ AI sẽ bùng nổ trong vài năm tới”, ThS Vũ Bích Phượng nhấn mạnh.

Phúc Thịnh

Nguồn Znews : https://znews.vn/viet-nam-co-nen-cam-tre-dung-mxh-nhu-australia-post1611105.html