Cơ sở dữ liệu về cái chết của các nhà khoa học trẻ gây ra cuộc tranh luận căng thẳng ở Trung Quốc

8 giờ trướcBài gốc

Hai năm sau khi trở về quê hương từ Mỹ, nơi cô xây dựng sự nghiệp học thuật đầy hứa hẹn, ngôi sao hải dương học đang lên Đổng Tư Gia đã qua đời ở tuổi 33. Ảnh: SCMP.

Một cơ sở dữ liệu theo dõi các trường hợp tử vong của các nhà khoa học trẻ Trung Quốc đã làm bùng lên cuộc tranh luận gay gắt trong giới học thuật, giữa lúc dư luận ngày càng lo ngại về khả năng tồn tại một xu hướng đáng lo ngại trong cộng đồng nghiên cứu của nước này.

Tuy nhiên, danh sách đó cũng vấp phải phản ứng dữ dội từ công chúng, khi nhiều người đặt ra câu hỏi về khía cạnh đạo đức của việc sử dụng thông tin cá nhân và nghi ngờ liệu nó có phản ánh đầy đủ thực tế hay không.

Theo tệp dữ liệu được đăng tải trên CSND, một nền tảng trực tuyến dành cho lập trình viên máy tính, vào tuần trước, ít nhất 76 nhà nghiên cứu dưới 60 tuổi đã qua đời chỉ trong năm nay, so với 44 người trong cả năm ngoái.

Người trẻ nhất trong danh sách là Đổng Tư Gia (Dong Sijia), một nhà hải dương học kiêm trợ lý giáo sư tại Đại học Nam Kinh, qua đời ở tuổi 33.

Người biên soạn danh sách, ẩn danh và đến từ tỉnh Quảng Đông, cho biết danh sách này được tổng hợp từ các nguồn thông tin công khai, nhằm “lấp đầy khoảng trống trong nhận thức của công chúng” và có thể được dùng để hỗ trợ nghiên cứu, phân tích chênh lệch vùng miền hoặc đề xuất chính sách.

Tuy nhiên, cơ sở dữ liệu – theo dõi các trường hợp tử vong sớm từ năm 2010 – đã vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ, khi một số người chỉ trích nó là “lạnh lùng vô cảm”, biến các học giả đã khuất thành “công cụ nghiên cứu” như những “con vật thí nghiệm”.

Một người dùng mạng xã hội cảnh báo rằng bất kỳ nghiên cứu nào dựa trên những số liệu này đều tiềm ẩn rủi ro đạo đức.

Cô đặt câu hỏi: “Liệu gia đình của họ có đồng ý cho việc thu thập dữ liệu này phục vụ nghiên cứu không? Và kết quả nghiên cứu có thể gây ra tổn thương lần hai hay không?”.

Một tài khoản chuyên phân tích thống kê cũng bình luận rằng danh sách này không phải chỉ là những con số trừu tượng.

“Những giảng viên, nhà nghiên cứu, phó giáo sư trẻ qua đời sớm… giờ đây chỉ còn là những dòng dữ liệu đóng băng trong bảng tính”, tài khoản viết.

Tài khoản này cũng lưu ý rằng chất lượng dữ liệu của danh sách không cao và không phản ánh toàn cảnh, vì nhiều trường hợp tử vong không được ghi nhận công khai, đặc biệt là trước thời kỳ Internet phổ biến.

Nhiều bình luận trực tuyến khác đặt câu hỏi vì sao chỉ tập trung vào các giảng viên trẻ, trong khi không có dữ liệu so sánh cho thấy tỷ lệ tử vong của họ cao hơn các nhóm khác, chẳng hạn như lao động tay chân hay tài xế công nghệ.

Dù vậy, mối lo ngại về áp lực trong giới nghiên cứu trẻ tại Trung Quốc đang ngày càng gia tăng.

Hồi tháng 5, một nghiên cứu được đăng trên tạp chí khoa học quốc tế Preventive Medicine Reports cho biết có một “xu hướng đáng lo ngại” về gia tăng tự tử trong giới học thuật, trong bối cảnh tỷ lệ tự tử trên toàn quốc đang giảm.

Phân tích của nhóm nghiên cứu chỉ ra rằng phần lớn các trường hợp là nam giới trẻ thuộc các chương trình khoa học và kỹ thuật hàng đầu, trong đó áp lực học thuật được coi là yếu tố chiếm tới 65% nguyên nhân tự tử.

Những kết quả này làm dấy lên chỉ trích đối với hệ thống “up or out” của Trung Quốc – mô hình tuyển dụng học thuật thường kéo dài 6 năm, trong đó nhà nghiên cứu phải đạt tiêu chí nhất định để được thăng chức, nếu không sẽ bị buộc rời khỏi vị trí.

Nhiều ý kiến cho rằng cơ chế này, cộng với khó khăn trong việc xin tài trợ nghiên cứu và khối lượng công việc khổng lồ, đang đẩy các học giả trẻ vào tình trạng kiệt sức.

Tuy nhiên, bà Phạm Tú Địch (Fan Xiudi), Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đánh giá Giáo dục của Đại học Đồng Tế (Tongji University) tại Thượng Hải, cho rằng cần phân tích sâu hơn các nguyên nhân tử vong của giảng viên trẻ, bởi chúng có thể bao gồm tai nạn, bệnh tật hoặc vấn đề gia đình.

“Hiện nay, công chúng thường quy kết những bi kịch này cho áp lực công việc hoặc hệ thống ‘up or out’, và dễ dàng trút giận lên đó, nhưng điều này không giúp giải quyết tận gốc vấn đề”, bà nói.

Theo SCMP

Huyền Chi

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/co-so-du-lieu-ve-cai-chet-cua-cac-nha-khoa-hoc-tre-gay-ra-cuoc-tranh-luan-cang-thang-o-trung-quoc-post191198.html