Sáng 13-10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại và Luật Tố cáo. Nhiều đại biểu tán thành việc bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến để phù hợp thực tiễn, tăng tính minh bạch và tiết kiệm thời gian.
Giao Chính phủ quy định hình thức tiếp công dân trực tuyến
Trình bày tờ trình của Chính phủ, ông Lê Tiến Đạt – Phó Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết việc sửa ba luật nhằm thể chế hóa chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Theo đó, Chủ tịch UBND cấp xã sẽ trực tiếp phụ trách công tác tiếp công dân, xử lý khiếu nại, tố cáo thay vì ủy quyền cho cơ quan cấp huyện như trước đây.
Với Luật Tiếp công dân, dự thảo bổ sung quy định về hình thức tiếp công dân trực tuyến, song song với hình thức trực tiếp. Công dân có thể sử dụng căn cước công dân hoặc mã định danh điện tử thay cho giấy tờ tùy thân khi đến nơi tiếp công dân.
Ông Lê Tiến Đạt – Phó Tổng Thanh tra Chính phủ báo cáo các nội dung sửa luật. Ảnh: QUỐC HỘI
Đối với Luật Tố cáo, dự thảo bổ sung quy định Thủ tướng có thể ủy quyền cho Tổng Thanh tra Chính phủ trong giải quyết tố cáo; bổ sung cơ chế xác định thẩm quyền giải quyết trong trường hợp không xác định được theo quy định hiện hành. Chính phủ được giao quy định chi tiết hình thức tiếp công dân trực tuyến.
Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết đa số ý kiến tán thành bổ sung quy định tiếp công dân trực tuyến nhằm đẩy mạnh chuyển đổi số, tạo thuận lợi cho người dân khi thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, đồng thời giảm áp lực tại trụ sở tiếp công dân.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ đánh giá thêm hiệu quả thực tế của mô hình này, nhất là các điều kiện kỹ thuật để đảm bảo kết nối giữa trụ sở tiếp công dân trung ương với cấp tỉnh, cấp xã. Dự thảo giao Chính phủ ban hành nghị định quy định chi tiết quy trình, thủ tục, quyền và nghĩa vụ của công dân, trách nhiệm của cơ quan nhà nước khi tổ chức tiếp công dân trực tuyến.
Ngoài ra, có ý kiến cho rằng cần cân nhắc nguy cơ phát sinh khiếu nại, tố cáo đông người ở cấp xã, nên nghiên cứu chuyển mô hình trụ sở tiếp công dân từ cấp huyện xuống cấp xã để các bộ phận cùng tham gia, giảm tải cho chính quyền cơ sở.
“Người được giao tiếp công dân mà ủy quyền là sai luật”
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh bày tỏ đồng tình với hình thức tiếp công dân trực tuyến, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và tiết kiệm chi phí, thời gian cho người dân.
Từng làm lãnh đạo địa phương, bà Nguyễn Thanh Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu nói từng xảy ra tình trạng người được giao tiếp công dân lại ủy quyền cho người khác, khiến việc giải quyết kéo dài.
“Vì vậy, trong luật ghi rõ người tiếp công dân không được ủy quyền. Bởi thực tế có trường hợp người được ủy quyền tiếp xong lại về báo cáo, nên có trường hợp ủy quyền của ủy quyền.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh. Ảnh: QUỐC HỘI
Chúng tôi đi giám sát thấy nhiều người dân bức xúc vì phải đi lại nhiều lần mà không gặp được lãnh đạo tỉnh. Có người nói chỉ cần gặp ông chủ tịch tỉnh vài phút là giải quyết xong” – bà Hải dẫn chứng.
Giải trình, ông Lê Tiến Đạt – Phó Tổng Thanh tra Chính phủ khẳng định luật hiện hành và dự thảo đều không cho phép ủy quyền trong tiếp công dân. “Việc tiếp công dân phải do người đứng đầu thực hiện. Cơ quan nào để xảy ra ủy quyền là làm sai quy định” – ông Đạt khẳng định.
Ông Đạt cho biết dự thảo chỉ bổ sung quy định Thủ tướng được ủy quyền cho Tổng Thanh tra Chính phủ trong giải quyết tố cáo, nhằm bảo đảm tính thống nhất và phù hợp với thẩm quyền của người đứng đầu Chính phủ.
Theo ông Đạt, UBND cấp xã mỗi tháng tiếp công dân hai lần, trong khi phạm vi quản lý rộng, lĩnh vực nhiều. Vì vậy, quy định chi tiết về tiếp công dân trực tuyến sẽ do Chính phủ hướng dẫn.
Về việc xử lý đơn thư trên môi trường điện tử, ông Đạt nói đây là vấn đề phức tạp, “không thể đơn nào cũng xử lý trực tuyến mà phải tùy loại đơn”. Chẳng hạn, đơn phản ánh có thể xử lý qua mạng, nhưng đơn tố cáo vốn mang tính bảo mật thì phải nghiên cứu quy trình riêng để phù hợp.
Liên quan đến xử lý vụ việc đông người, ông Đạt cho biết cơ quan thanh tra và công an đã có cơ chế phối hợp chặt chẽ trong thời gian qua. “Tinh thần là sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra để tiếp thu tối đa các ý kiến đại biểu” – ông nói.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh việc sửa đổi luật phải hướng đến mục tiêu giảm đơn thư tràn lan, tránh gây áp lực cho cơ quan chức năng.
Về vấn đề ủy quyền, ông cho rằng cần xem xét cụ thể từng trường hợp. “Chủ tịch UBND xã mỗi tháng tiếp công dân hai lần thì không thể ủy quyền. Tuy nhiên, nếu người dân chỉ đến gửi ý kiến, phản ánh thì có thể ủy quyền cho cán bộ tiếp nhận. Còn với khiếu nại, tố cáo thì phải tiếp từ cấp thấp đến cấp cao” – ông Phương nói.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng đề nghị xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông để theo dõi, sàng lọc, đánh giá tình hình khiếu nại, tố cáo. “Hiện nay số liệu của chúng ta còn mênh mông, nhiều vụ việc đã giải quyết nhưng người dân vẫn gửi lại, khiến thống kê bị ‘ảo’. Cần có hệ thống dữ liệu thống nhất để xác định thực chất là tăng hay không tăng” – ông Phương lưu ý.
Ông Trần Quang Phương cũng yêu cầu dự thảo phải có quy định chặt chẽ, tránh tình trạng một đơn thư mà nhiều cơ quan cùng báo cáo, gây chồng chéo và tốn kém nguồn lực.
VIẾT LONG - MINH TRÚC