COAST Việt Nam: Tầm nhìn chiến lược về hợp tác môi trường

8 giờ trướcBài gốc

Vương quốc Anh đã khởi động Chương trình Chuyển đổi bền vững, thích ứng khí hậu và đại dương (COAST)

Với tổng ngân sách lên tới 18,19 triệu bảng Anh kéo dài trong 5 năm, COAST được ví như một "cú hích" mạnh mẽ, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong hợp tác môi trường giữa hai quốc gia, đồng thời hiện thực hóa những cam kết chính trị cấp cao sau khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vào tháng 10.2025 vừa qua.

Biểu tượng mới của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện

Việc khởi động chương trình COAST diễn ra vào một thời điểm mang tính biểu tượng cao độ về mặt ngoại giao. Chỉ hai tháng sau khi Việt Nam và Vương quốc Anh chính thức nâng cấp quan hệ lên mức Đối tác Chiến lược Toàn diện vào tháng 10.2025, dự án này được xem là "viên gạch" đầu tiên và vững chắc nhất để cụ thể hóa các cam kết trong tuyên bố chung.

Nó gửi đi một thông điệp mạnh mẽ rằng mối quan hệ giữa London và Hà Nội không chỉ dừng lại ở các con số thương mại hay đầu tư tài chính, mà đang đi vào chiều sâu với những trách nhiệm chung mang tính toàn cầu, trong đó ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ đại dương là trụ cột then chốt.

Con số 17,5 triệu bảng Anh tài trợ không hoàn lại từ Quỹ Hành tinh Xanh của Chính phủ Vương quốc Anh (cùng với 0,69 triệu bảng vốn đối ứng từ phía Việt Nam) là một minh chứng cho thấy sự tin cậy chính trị và cam kết dài hạn của Anh đối với Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động và các nguồn vốn ODA truyền thống đang có xu hướng thắt chặt, việc Vương quốc Anh dành một khoản ngân sách lớn thông qua Quỹ Hành tinh Xanh cho thấy họ coi trọng vai trò địa chính trị và sinh thái của Việt Nam tại khu vực Đông Nam Á.

Việt Nam không chỉ là 1 trong 4 quốc gia ưu tiên của COAST Facility mà còn được xem là một "phòng thí nghiệm sống" cho các mô hình thích ứng khí hậu mà thế giới đang tìm kiếm.

Sự kiện này cũng phản ánh sự chuyển dịch trong tư duy ngoại giao khí hậu. Thay vì những lời hứa hẹn chung chung tại các hội nghị thượng đỉnh, COAST mang đến nguồn lực thực tế. Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam, Iain Frew, đã nhấn mạnh sự kết nối giữa chỉ đạo quốc gia, sáng kiến địa phương và kinh nghiệm toàn cầu.

Điều này cho thấy COAST không phải là một dự án áp đặt từ trên xuống hay từ bên ngoài vào, mà là một sự cộng hưởng, một cái bắt tay bình đẳng giữa hai quốc gia nhằm giải quyết một thách thức phi biên giới. Đây chính là hình mẫu cho mối quan hệ đối tác hiện đại: chia sẻ rủi ro, chia sẻ trách nhiệm và cùng nhau kiến tạo tương lai xanh.

"Lá chắn" sinh thái cho 3.260 km bờ biển

Về mặt thực tiễn, ý nghĩa lớn nhất của COAST nằm ở sứ mệnh bảo vệ và phục hồi "tấm áo giáp" tự nhiên của Việt Nam. Với đường bờ biển dài 3.260 km và vùng đặc quyền kinh tế rộng cả triệu cây số vuông, biển không chỉ là không gian sinh tồn mà còn là động lực tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Tuy nhiên, nghịch lý nằm ở chỗ, nơi tạo ra nhiều của cải nhất cũng chính là nơi dễ bị tổn thương nhất. Tình trạng sạt lở bờ biển, xâm nhập mặn, suy giảm nguồn lợi thủy sản và sự biến mất của các hệ sinh thái rừng ngập mặn đang đặt hàng triệu ngư dân và cư dân ven biển vào thế rủi ro.

COAST được thiết kế như một lời giải cho bài toán hóc búa này thông qua cách tiếp cận đa chiều. Không chỉ tập trung vào các giải pháp kỹ thuật cứng nhắc, chương trình hướng tới việc xây dựng một hệ sinh thái có khả năng "tự chữa lành" và một cộng đồng có khả năng "tự chống chịu".

Việc lựa chọn 8 tỉnh trải dài từ Bắc vào Nam (Quảng Ninh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Gia Lai, Khánh Hòa, Cần Thơ, An Giang, Cà Mau) cho thấy tầm nhìn bao quát của dự án. Mỗi địa phương đại diện cho một đặc thù sinh thái khác nhau: từ vùng biển đảo phía Bắc, dải ven biển miền Trung chịu nhiều bão lũ, đến vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang oằn mình trước xâm nhập mặn và nước biển dâng.

Đặc biệt, chương trình đặt trọng tâm vào yếu tố con người, cụ thể là các nhóm dễ bị tổn thương như người thu nhập thấp, đồng bào dân tộc thiểu số và phụ nữ. Đây là một điểm sáng nhân văn trong thiết kế dự án. Biến đổi khí hậu không tác động lên mọi người như nhau; nó tàn phá sinh kế của những người phụ thuộc trực tiếp vào thiên nhiên nặng nề nhất.

Bằng cách thúc đẩy chuyển đổi sinh kế bền vững và nuôi trồng thủy sản thích ứng, COAST không chỉ giúp bảo tồn tài nguyên mà còn trao quyền cho cộng đồng. Khi người dân có sinh kế ổn định từ việc bảo vệ rừng, bảo vệ biển thay vì khai thác tận diệt, họ sẽ trở thành những "người gác biển" tin cậy nhất.

Mục tiêu bảo tồn, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản không còn là khẩu hiệu suông mà gắn liền với bát cơm manh áo hằng ngày của người dân, tạo ra một vòng tròn lợi ích bền vững giữa Con người và Thiên nhiên.

Hoàn thiện mảnh ghép quản trị và cam kết quốc gia

Ở tầng nấc vĩ mô hơn, COAST Việt Nam mang ý nghĩa chiến lược trong việc hỗ trợ Chính phủ Việt Nam hoàn thiện năng lực quản trị biển. Một trong những điểm yếu của các quốc gia đang phát triển trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu không hẳn là thiếu tiền, mà là thiếu cơ chế quản lý hiệu quả và khả năng thực thi chính sách. COAST giải quyết vấn đề này thông qua hợp phần hỗ trợ kỹ thuật chuyên sâu và nâng cao năng lực quản lý thích ứng.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đã nhận định chương trình thể hiện cam kết chung trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế biển bền vững. Điều này hoàn toàn phù hợp và đóng góp trực tiếp vào việc thực hiện các mục tiêu lớn của quốc gia như Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội 2021-2030, Chiến lược Quốc gia về Biến đổi Khí hậu, và đặc biệt là Quy hoạch Không gian Biển.

Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ "nâu" sang "xanh" và kinh tế biển xanh là một trụ cột không thể thiếu. COAST sẽ cung cấp những công cụ, dữ liệu và kinh nghiệm quốc tế để Việt Nam hoạch định các chính sách biển một cách khoa học, bài bản hơn, tránh tình trạng khai thác chồng chéo hoặc mâu thuẫn lợi ích giữa phát triển kinh tế và bảo tồn.

Cơ chế "tài trợ linh hoạt" và "quan hệ đối tác dài hạn" mà COAST áp dụng cũng là một điểm đột phá đáng ghi nhận. Biến đổi khí hậu là một tiến trình động với nhiều yếu tố bất định, do đó, các nguồn lực tài chính cũng cần sự linh hoạt để thích ứng với những thay đổi thực tế tại địa phương, thay vì bị bó cứng trong các quy trình hành chính rườm rà.

Việc liên minh các tổ chức quốc tế do DAI Global UK đứng đầu phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý các dự án nông nghiệp (APMB) đảm bảo rằng dòng vốn và kiến thức sẽ được chuyển giao một cách hiệu quả nhất, thấm sâu vào bộ máy quản lý địa phương.

Nhìn lại, sự kiện khởi động COAST không chỉ là việc ký kết một văn bản hay giải ngân một khoản tiền. Nó là khởi đầu cho một hành trình 5 năm đầy hứa hẹn để kiến tạo nên một tương lai mà ở đó, các cộng đồng ven biển Việt Nam sẽ chủ động hơn khi đối phó trước mỗi cơn bão hay đợt triều cường, mà có thể sống chung, thích ứng và phát triển thịnh vượng cùng đại dương.

Đây là bước đi cụ thể, thiết thực, khẳng định vị thế của Việt Nam là một thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong nỗ lực giải cứu hành tinh xanh, với sự đồng hành tin cậy của Vương quốc Anh.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/coast-viet-nam-tam-nhin-chien-luoc-ve-hop-tac-moi-truong-242339.html