Coi chừng nhận tiền qua tài khoản cá nhân bị truy thu thuế!

5 giờ trướcBài gốc

Những ngày gần đây, mạng xã hội dậy sóng với hàng loạt thông tin cho rằng cơ quan thuế sẽ “soi” mọi khoản tiền chuyển vào tài khoản cá nhân, thậm chí truy thu thuế đối với các giao dịch chuyển khoản. Tin đồn lan nhanh, đánh trúng tâm lý lo lắng của không ít người dân, đặc biệt là tiểu thương, hộ kinh doanh nhỏ và người làm công ăn lương.

Từ đó, hàng loạt câu hỏi được đặt ra: Liệu cứ có tiền vào tài khoản là phải đóng thuế? Những khoản tiền nào mới bị tính thuế thu nhập cá nhân? Tiền người thân gửi, bạn bè chuyển hộ, hay giao dịch vay mượn dân sự có bị “đưa vào tầm ngắm” hay không?

Anh Nguyễn Minh Tuấn, nhân viên văn phòng tại quận Cầu Giấy (Hà Nội), cho biết bản thân không khỏi bối rối: “Tài khoản của tôi có khi nhận tiền bạn bè chuyển trả, hoặc vợ chồng chuyển qua lại cho tiện chi tiêu. Nghe thông tin ngân hàng hay cơ quan thuế theo dõi dòng tiền, tôi cũng thấy lo, sợ mình vô tình vướng rắc rối dù không hề kinh doanh.”

Ở khu vực kinh doanh nhỏ lẻ, nỗi lo còn rõ nét hơn. Chị Phạm Thị Lan, chủ một quầy bán thực phẩm khô tại quận Hoàn Kiếm, chia sẻ rằng nhiều năm nay chị chỉ dùng một tài khoản ngân hàng cho mọi giao dịch. “Tiền khách chuyển khoản, tiền cá nhân, thậm chí có lúc khách nhờ chuyển giúp để rút tiền mặt, tất cả đều vào chung một tài khoản. Tôi không quen ghi chú hay tách bạch từng khoản, giờ nghe nói truy thu thuế thì thật sự rất áp lực.”

Một tiểu thương khác, bà Nguyễn Thị Thu, nói thêm rằng bản chất kinh doanh nhỏ là “lấy công làm lãi”. “Có mặt hàng tiền vốn cả triệu đồng nhưng lời chỉ vài chục nghìn. Có khách mua mấy chục nghìn, tiện tay nhờ chuyển khoản thêm cả triệu để rút tiền mặt, mình không giúp thì mất khách. Nếu nhìn dòng tiền vào tài khoản mà tính thuế theo tỷ lệ phần trăm thì coi như không còn lãi.”

KHI NÀO TIỀN VÀO TÀI KHOẢN CÁ NHÂN PHÁT SINH NGHĨA VỤ THUẾ?

Trước những lo lắng này, Cục Thuế (Bộ tài chính) khẳng định việc “đánh đồng” mọi khoản tiền chuyển khoản với thu nhập chịu thuế là cách hiểu sai. Theo cơ quan quản lý, chỉ những khoản tiền có bản chất là thu nhập phát sinh từ hoạt động kinh doanh, cung cấp hàng hóa, dịch vụ, tiền lương, đầu tư… mới là căn cứ để xác định nghĩa vụ thuế.

Các giao dịch dân sự thông thường như cho – tặng giữa người thân, hỗ trợ gia đình, vay mượn cá nhân, chuyển tiền hộ không liên quan đến hoạt động thương mại sẽ không bị tính vào doanh thu chịu thuế.

Đồng thời, quy định về hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền chỉ áp dụng đối với hộ, cá nhân kinh doanh khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng. Trường hợp không lập hóa đơn theo quy định có thể bị truy thu và xử phạt. Ngược lại, những cá nhân không kinh doanh hoặc các giao dịch thuần túy dân sự không thuộc phạm vi điều chỉnh này.

Theo hướng dẫn của Cục Thuế, có 8 trường hợp nhận tiền vào tài khoản cá nhân có thể phải nộp thuế thu nhập cá nhân nếu không thuộc diện được miễn thuế hoặc vượt ngưỡng quy định:

Thứ nhất, các khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh và hành nghề có giấy phép hoặc chứng chỉ. Đáng chú ý, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống không tính vào thu nhập sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng.

Thứ hai, các thu nhập từ tiền lương, tiền công. Riêng các khoản phụ cấp và trợ cấp không mang tính chất tiền lương, tiền công theo quy định pháp luật sẽ không tính vào thu nhập chịu thuế.

Thứ ba, các khoản thu nhập đến từ hoạt động đầu từ vốn gồm: tiền lãi cho vay, lợi tức cổ phần và thu từ đầu tư vốn dưới các hình thức khác. Tuy nhiên, thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ sẽ không nằm trong diện chịu thuế.

Thứ tư, các thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng vốn, bao gồm: chuyển nhượng phần vốn góp trong tổ chức kinh tế, chuyển nhượng chứng khoán cũng như các hình thức chuyển nhượng vốn khác theo quy định.

Thứ năm, liên quan đến các khoản thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản. Trong đó bao gồm: thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất; thu nhập từ chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc sử dụng nhà ở; thu nhập từ chuyển nhượng quyền thuê đất, quyền thuê mặt nước cũng như các khoản thu khác từ chuyển nhượng bất động sản dưới mọi hình thức.

Thứ sáu, các khoản thu nhập từ trúng thưởng như xổ số, khuyến mại, cá cược, trò chơi, cuộc thi có thưởng và các hình thức trúng thưởng khác theo quy định pháp luật đều thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Thứ bảy, các khoản thu nhập từ bản quyền bao gồm: thu nhập từ chuyển giao, chuyển quyền sử dụng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ và thu nhập từ chuyển giao công nghệ đều phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Thứ tám, liên quan đến khoản thu nhập từ nhượng quyền thương mại. Số tiền phí nhượng quyền mà cá nhân nhận được khi cho phép đơn vị khác sử dụng thương hiệu của mình cũng phải thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ.

Cục Thuế nhấn mạnh nguyên tắc "không đánh thuế hai lần". Điều này có nghĩa là các khoản tiền nhận vào tài khoản cá nhân chỉ chịu thuế nếu nó là thu nhập chịu thuế phát sinh mới. Trong trường hợp cá nhân đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế trước đó (đã khấu trừ tại nguồn), số tiền chuyển khoản thanh toán sau này sẽ hoàn toàn hợp pháp và không bị tính thuế lại.

NHỮNG TRƯỜNG HỢP NHẬN TIỀN CHUYỂN KHOẢN KHÔNG PHẢI NỘP THUẾ

Ngoài ra, đối với cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp, có ít nhất 9 trường hợp phổ biến được miễn thuế hoàn toàn khi tiền chuyển vào tài khoản. Đó là các khoản vay mượn giữa người thân, bạn bè; tiền nhận để đáo hạn khoản vay ngân hàng; kiều hối, tiền do người thân ở nước ngoài gửi về; các khoản thu hộ, chi hộ; nhận hoặc chuyển tiền hộ nhưng không thu phí; tiền bán nhà, đất đã hoàn thành nghĩa vụ thuế; tiền lương đã được khấu trừ thuế nhưng chuyển cho người thân; tiền lương phát sinh ở nước ngoài đã đóng thuế tại quốc gia sở tại; và lãi cho vay cá nhân nhỏ lẻ thuộc diện không chịu thuế.

Như vậy, có thể khẳng định không phải mọi khoản tiền ra – vào tài khoản ngân hàng của cá nhân đều bị “soi” hay truy thu thuế như những lo ngại lan truyền trên mạng xã hội.

Chủ trương của Nhà nước là khuyến khích người dân phát triển hoạt động kinh doanh, tạo việc làm, tăng thu nhập và đóng góp cho tăng trưởng kinh tế, chứ không phải gây tâm lý e dè trong giao dịch không dùng tiền mặt.

Ở chiều ngược lại, khi đã phát sinh hoạt động kinh doanh thuộc diện chịu thuế, cá nhân và hộ gia đình kinh doanh có nghĩa vụ kê khai và nộp thuế theo quy định. Trong trường hợp cơ quan thuế phát hiện các giao dịch bất thường với số tiền lớn qua tài khoản ngân hàng, thông báo sẽ được gửi trực tiếp đến chủ tài khoản để xác minh.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng trên thực tế, việc phân định rạch ròi 9 trường hợp miễn thuế này không hề đơn giản, nhất là khi giao dịch chuyển khoản diễn ra hằng ngày, với đủ mục đích đan xen giữa cá nhân và kinh doanh.

Trong bối cảnh đó, nếu hộ gia đình, cá nhân kinh doanh cố tình che giấu doanh thu, không kê khai hoặc kê khai không đầy đủ, hành vi này sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

DÒNG TIỀN CÁ NHÂN DƯỚI “KÍNH HIỂN VI” THUẾ

Trao đổi về vấn đề này, một chuyên gia tư vấn thuế cho rằng, không có chuyện ngân hàng tự động “tuồn” toàn bộ dữ liệu giao dịch của khách hàng cho cơ quan thuế.

Theo quy định của Luật Quản lý thuế và Nghị định 126, các tổ chức tín dụng chỉ có trách nhiệm cung cấp thông tin về việc mở và đóng tài khoản của người nộp thuế, chứ không phải gửi toàn bộ lịch sử giao dịch. Luật Các tổ chức tín dụng cũng đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt về bảo mật thông tin khách hàng.

Với tư cách là khách hàng của ngân hàng, thông tin cá nhân và dữ liệu giao dịch phải được bảo vệ. Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định rất rõ: trong trường hợp có yêu cầu bằng văn bản từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền – bao gồm cơ quan thuế, cơ quan công an hoặc cơ quan tố tụng – thì tổ chức tín dụng và các bên liên quan có trách nhiệm phối hợp, cung cấp thông tin phục vụ công tác quản lý, thanh tra, điều tra theo đúng trình tự pháp luật.

Theo vị chuyên gia này, chỉ khi xuất hiện dấu hiệu rủi ro cao về thuế, cơ quan thuế mới gửi yêu cầu chính thức đến ngân hàng để cung cấp thông tin dòng tiền. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế tiến hành phân tích, đối chiếu, giám sát hoặc kiểm tra. Những giao dịch dân sự thông thường như thanh toán sinh hoạt, mua bán nhỏ lẻ, vay mượn, cho – tặng giữa các cá nhân sẽ không bị giám sát chặt chẽ.

“Chỉ những tài khoản có dòng tiền ra vào lớn, thường xuyên nhưng không tương xứng với việc kê khai thuế, hoặc có dấu hiệu né tránh nghĩa vụ thuế, mới được xếp vào nhóm rủi ro cao. Khi đó, cơ quan thuế mới có cơ sở pháp lý để yêu cầu tổ chức tín dụng cung cấp thông tin nhằm phục vụ việc kiểm tra và xử lý”, ông phân tích.

Thực tế cho thấy, dòng tiền vào tài khoản cá nhân không còn hoàn toàn là câu chuyện riêng tư như trước, khi các giao dịch số ngày càng phổ biến. Những khoản thu nhập “ẩn” trong dòng tiền điện tử đã đến lúc phải được nhìn nhận đúng bản chất.

Từ tháng 10/2025, các nhóm thu nhập chịu thuế được xác định rõ ràng hơn, ranh giới giữa thu nhập chịu thuế và giao dịch dân sự được thiết lập lại, nhằm giảm hiểu nhầm và hạn chế rủi ro pháp lý không đáng có cho người dân.

Dù vậy, các chuyên gia cũng cho rằng cơ quan thuế cần có cách tiếp cận linh hoạt, mềm dẻo hơn, vừa đảm bảo thu đúng, thu đủ, vừa tạo niềm tin để người dân yên tâm sử dụng các dịch vụ tài chính minh bạch, an toàn.

Về phía người dân, việc chủ động tìm hiểu quy định, lưu giữ chứng từ giao dịch và tách bạch tương đối giữa tiền cá nhân và tiền kinh doanh cũng là cách tốt nhất để tự bảo vệ mình trước những thay đổi trong quản lý thuế.

Nguyễn Lan

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/coi-chung-nhan-tien-qua-tai-khoan-ca-nhan-bi-truy-thu-thue-post565775.html