Để tận dụng cơ hội từ các thị trường quốc tế cần sớm giải quyết dứt điểm các vướng mắc trong chính sách khoán và quản lý đất đai. Ảnh: L.H.
Giao khoán đất trong các công ty nông, lâm nghiệp Nhà nước đã và đang là một trong những chính sách có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống người lao động nông thôn và đồng bào vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, tại hội thảo về vấn đề giao khoán đất sản xuất cho người lao động trong các công ty nông, lâm nghiệp mới đây, nhiều đại biểu cho biết, việc giao đất còn thiếu minh bạch, thiếu thống nhất trong các hợp đồng giao khoán. Không ít người lao động đã gắn bó cả đời với đất đai, nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Thậm chí, có những nơi đất đã được khoán nhưng lại chồng lấn ranh giới quy hoạch rừng sản xuất, rừng phòng hộ, dẫn đến tranh chấp...
Theo đánh giá, chính sách giao khoán đã góp phần tạo việc làm, ổn định đời sống, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương và xây dựng nông thôn mới. Kết quả khảo sát tại 4 tỉnh cho thấy: thu nhập bình quân mỗi hộ nhận khoán đạt 299,06 triệu đồng/năm, trong đó thu nhập từ nhận khoán là 192,09 triệu, làm nông nghiệp khác 85,17 triệu đồng và ngành nghề khác 21,8 triệu đồng/năm. Mặc dù vậy, công tác khoán còn tồn tại nhiều hạn chế. Các văn bản pháp luật liên quan thay đổi nhiều lần, gây vướng mắc trong thiết lập hồ sơ và ký lại hợp đồng. Một số nơi vẫn tồn tại tình trạng khoán không đầu tư (khoán trắng) hoặc đầu tư thấp... Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa cơ quan quản lý, chính quyền địa phương và công ty nông nghiệp còn thiếu chặt chẽ, gây khó khăn trong xử lý vi phạm hợp đồng và quản lý đất đai.
Từ những bất cập trên, nhiều ý kiến cho rằng, cần sớm hoàn thành việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các công ty lâm nghiệp vào năm 2026; Sửa đổi, bổ sung chính sách theo hướng giao quyền chủ động tổ chức sản xuất kinh doanh, quản lý sử dụng đất, giao khoán đất lâm nghiệp trong các công ty lâm nghiệp; triển khai các nhóm giải pháp về tổ chức sản xuất, thực hiện khoán đất lâm nghiệp trên cơ sở rà soát, đánh giá hiện trạng, hợp đồng giao khoán để tập trung tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong khoán đất lâm nghiệp 50 năm, 20 năm và theo chu kỳ cây trồng, khuyến khích các mô hình tổ chức sản xuất mới kết hợp giữa lâm nghiệp và dịch vụ du lịch sinh thái, từ đó tăng giá trị kinh tế từ rừng.
Theo TS Tô Xuân Phúc – chuyên gia của tổ chức Forest Trends, thị trường xuất khẩu ngày càng có yêu cầu cao hơn về tính hợp pháp và bền vững. Gần đây, Quy định chống phá rừng của EU (EUDR) đã đặt ra các tiêu chuẩn về tuân thủ pháp luật của nước sản xuất, không gây mất rừng và chuỗi cung ứng có thể truy xuất được. Để tận dụng cơ hội từ các thị trường quốc tế như xuất khẩu nông sản và tín chỉ carbon, Việt Nam cần giải quyết dứt điểm các vướng mắc trong chính sách khoán và quản lý đất đai.
Để giải quyết vấn đề trước mắt và về lâu dài, giới chuyên gia cho rằng, các chính sách cần quan tâm đến đối tượng người dân sau sắp xếp đổi mới, phải đảm bảo đời sống, nâng cao thu nhập cho người dân, không bỏ ai ở lại phía sau.
Khanh Lê