Con người 'thất nghiệp' khi robot ngày càng làm được việc?

12 giờ trướcBài gốc

Robot đang đem đến thay đổi lớn. Những cỗ máy thế hệ mới giúp không ít ngành công nghiệp nâng cao năng suất mà lại tiết kiệm chi phí. Đặc biệt ngày nay chúng không còn bị giới hạn ở 2 lĩnh vực công nghiệp và công nghệ nữa, mà được ứng dụng rộng rãi ở gần như mọi ngành nghề.

Với công nghệ phát triển chóng mặt, robot sẽ sớm trở nên thông dụng. Đội ngũ phân tích thuộc ngân hàng Morgan Stanley ước tính đến năm 2050 có khoảng 1 tỉ robot hình người chung sống cùng loài người, nhà sáng lập AI Midjourney David Holz còn đưa ra mốc thời gian sớm hơn là năm 2040.

Công nghệ nâng cấp robot

Độ thông minh cùng độ khéo léo của robot không ngừng được nâng cao nhờ tiến bộ công nghệ. Cải tiến ở phần cánh tay cơ khí (bộ phận tác động cuối) và thuật toán điều khiển cho phép chúng thực hiện nhiệm vụ phức tạp như thao tác với mẫu sinh học trong phòng thí nghiệm, phẫu thuật ít xâm lấn với độ chính xác cao, lắp ráp linh kiện điện tử nhỏ.

Robot hiện đại còn tích hợp hệ thống thị giác máy tính, đo khoảng cách bằng laser (LiDAR) và phần mềm máy học tinh vi giúp chúng nhận thức môi trường xung quanh, định hướng ở không gian thay đổi liên tục như bệnh viện hay vỉa hè đông đúc tốt hơn, từ đó nhanh chóng ra quyết định hành động theo thời gian thực.

Mô thức hợp tác người - robot (HRC) càng thúc đẩy ứng dụng robot sâu rộng hơn nữa. Chúng được thiết kế để dễ dàng lập trình cũng như phản ứng nhanh với tương tác của con người, đảm bảo làm việc an toàn cùng con người mà không cần các rào cản bảo vệ truyền thống.

Khi công nghệ phát triển và chi phí đầu tư ban đầu rẻ đi, ngày càng nhiều cá nhân lẫn doanh nghiệp có thể tiếp cận robot tiên tiến. Thời đại robot trở thành một phần quen thuộc trong cuộc sống thường nhật không còn xa nữa.

Đến năm 2050 có khoảng 1 tỉ robot hình người chung sống cùng loài người - Ảnh: China Daily

Robot hiện diện khắp mọi lĩnh vực

Robot di động tự động (AMR) thường thấy trong kho hàng nay xuất hiện tại gia đình, phụ trách công việc như hút bụi, lau nhà, hỗ trợ nấu nướng, theo dõi lịch trình, chơi với trẻ em hay thú cưng.

Ở lĩnh vực y tế, robot đảm nhận vô số vai trò từ đơn giản đến phức tạp chẳng hạn vận chuyển vật tư giữa các khoa, quản lý vật tư, khử trùng, chụp ảnh chính xác, đánh giá tình trạng bệnh nhân, hỗ trợ xạ trị hoặc phẫu thuật can thiệp. Robot phẫu thuật đầu tiên ra đời vào năm 1985, từ đó đến nay độ chính xác và hiệu quả của chúng cải thiện không ngừng.

Nông nghiệp cũng không thể thiếu robot. Robot xác định độ chín rồi hái rau quả một cách nhẹ nhàng không gây hư hại, tiêu diệt chính xác cỏ dại, gieo hạt và phun thuốc chính xác, tự động tưới lượng nước vừa đủ, giám sát và phân tích sức khỏe cây trồng, theo dõi tình trạng đất lẫn môi trường trồng trọt.

Vài năm gần đây chứng kiến robot được ứng dụng rộng rãi ở lĩnh vực bán lẻ. Robot tự động xếp hàng lên kệ, quản lý hàng tồn kho, chào đón khách và cung cấp thông tin sản phẩm, chỉ dẫn đến khu vực cụ thể hoặc giải đáp thắc mắc cơ bản, giám sát an ninh kho hàng lẫn cửa hàng.

Các nước đầu tư nhiều vào robot

Tình trạng thiếu hụt lao động và dân số già hóa, nhu cầu tăng năng suất, nâng cao sức cạnh tranh kinh tế thôi thúc các nước đầu tư nhiều vào robot.

Trung Quốc xem đây như một trong số lĩnh vực chiến lược mang tính cách mạng ngang hàng với trí tuệ nhân tạo, giúp họ trở thành cường quốc dẫn đầu thế giới về công nghệ. Vì vậy mà chính phủ nước này ban hành nhiều chính sách ưu đãi (trợ cấp, giảm thuế) đồng thời lập một quỹ đầu tư khoảng 138 tỉ USD cho robot cùng công nghệ tiên tiến khác.

Quốc gia tỉ dân hiện là thị trường robot công nghiệp lớn nhất thế giới. Tồn kho robot công nghiệp của Trung Quốc đạt mức kỷ lục 2.027.000 đơn vị vào năm 2024 - hơn một nửa nhu cầu toàn cầu.

Đặc biệt Trung Quốc rất coi trọng robot hình người, hàng loạt công ty như Xiaomi, UBTech, Fourier Intelligence, Xpeng đang chạy đua đưa sản phẩm ra thị trường, hướng tới mục tiêu đạt doanh số hàng triệu đơn vị trong tương lai.

Hệ sinh thái chuỗi cung ứng nội địa hoàn thiện giúp Trung Quốc giảm đáng kể chi phí sản xuất so với các nước khác, tạo lợi thế cạnh tranh về giá thành. Ước tính hiện tại có hơn 2 triệu robot công nghiệp đang làm việc trong nhà máy ở khâu hàn, lắp ráp hoặc xử lý vật liệu, hàng trăm robot hình người Walker S2 của UBTech thực hiện nhiệm vụ kiểm tra hàng hóa.

Nông dân Sơn Đông, Hà Nam, Quảng Đông… chỉ cần mở ứng dụng điện thoại là có thể ra lệnh robot cày bừa, gieo hạt, bón phân, thu hoạch. Theo trang SCMP, tỷ lệ cơ giới hóa toàn diện trong trồng trọt ở Trung Quốc tăng từ 67% lên 73%.

Robot 6 tay linh hoạt giúp nông dân Quảng Đông thu hoạch vải - Ảnh: ycwb.com

Mỹ không chịu thua kém khi thúc đẩy hàng loạt sáng kiến và chương trình nghiên cứu, tiêu biểu là Sáng kiến Người máy quốc gia (NRI) thúc đẩy hợp tác 3 bên chính phủ - ngành công nghiệp - trường đại học. Nước này thuộc số quốc gia thu hút vốn đầu tư mạo hiểm cho công ty khởi nghiệp robot nhiều nước: 49,9 tỉ USD trong giai đoạn 2018 - 2024. Nguồn vốn thúc đẩy nghiên cứu cơ bản, hệ thống tự hành cùng một số công nghệ liên quan khác.

Tesla, Boston Dynamics, Figure AI, Apptronik đang dẫn đầu cuộc đua phát triển robot hình người. Boston Dynamics nổi tiếng với các sản phẩm có khả năng vận động và giữ thăng bằng linh hoạt.

Robot Mỹ đặc biệt mạnh ở lĩnh vực yêu cầu kỹ thuật cao. Các công ty như Intuitive Surgical đi đầu trong robot phẫu thuật, với sản phẩm nổi bật là hệ thống hỗ trợ phẫu thuật da Vinci. Robot hình người Figure 02 được thử nghiệm thành công trong môi trường sản xuất thực tế tại nhà máy của BMW. Robot Sparrow nhận biết và sắp xếp hàng trăm nghìn mặt hàng riêng lẻ của khách hàng, cánh tay robot Cardinal xếp kiện hàng dựa trên mã zip tối ưu hóa quy trình vận chuyển.

Nhật Bản phát động Chiến lược Robot mới nhằm biến đất nước thành trung tâm đổi mới robot hàng đầu. Họ chú trọng phát triển robot dịch vụ và robot hỗ trợ để giúp đỡ người cao tuổi trong sinh hoạt hàng ngày, tự động hóa toàn diện ngành nghề năng suất thấp.

Việt Nam không đứng ngoài cuộc đua. Ngành công nghiệp robot được xác định là một trong số lĩnh vực mũi nhọn được hỗ trợ mạnh mẽ. Chương trình Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo quốc gia do Bộ Khoa học và Công nghệ lấy ý kiến dự thảo xác định làm chủ robot di động tự hành cùng thiết bị bay không người lái được ưu tiên hàng đầu – giảm phụ thuộc công nghệ nhập khẩu cũng như xây dựng chuỗi cung ứng nội địa vững chắc.

Nhìn chung tất cả nỗ lực phát triển robot của các nước đều gắn liền với tăng cường sức mạnh mô hình trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật (IoT) và công nghệ tự hành, giúp người máy thông minh và khéo léo hơn, đủ sức tự đảm nhiệm nhiều công việc khác nhau.

Robot phát triển như vũ bão, con người có còn việc làm?

Xu thế ứng dụng robot vào mọi mặt của đời sống đặt ra nhiều câu hỏi xoay quanh tương lai của việc làm lẫn tác động lên nền kinh tế.

Tổ chức nghiên cứu McKinsey Global Institute (MGI) từng dự đoán 400 - 800 triệu việc làm trên toàn cầu có thể bị thay thế bởi tự động hóa vào năm 2030. Ngành ngân hàng, bán lẻ, dịch vụ khách hàng sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất với tỷ lệ tự động hóa nhiệm vụ cơ bản lên đến 60%.

Còn theo công ty tư vấn Gartner, 20 - 25% công việc văn phòng truyền thống có thể biến mất vào năm 2027. “Nhà máy không đèn” nơi chỉ có máy móc cùng robot vận hành không ngừng nghỉ đã trở thành hiện thực ở Trung Quốc.

Trang HDR America dẫn tài liệu nội bộ tiết lộ Amazon đặt mục tiêu tự động hóa 75% hoạt động để tránh cần tới 160.000 nhân viên vào năm 2027, đến năm 2030 không cần tuyển hơn 600.000 nhân viên tại Mỹ.

Robot làm việc cùng con người tại kho hàng Amazon - Ảnh: GeekWire Photo / Todd Bishop

Nhưng tác động từ việc ứng dụng rộng rãi robot vẫn chưa rõ ràng, giới chuyên gia cho rằng tương lai của việc làm tùy thuộc cách công nghệ mới được ứng dụng cũng như chính sách hỗ trợ quá trình chuyển đổi công việc.

Amazon tung ra chương trình Career Choice tài trợ 100% học phí, giúp nhân viên lấy chứng chỉ chuyên môn các ngành có nhu cầu cao như y tế, vận tải, công nghệ thông tin. Tập đoàn cũng cam kết chi hơn 1,2 tỉ USD tái đào tạo 300.000 nhân viên tại Mỹ, cung cấp kiến thức sửa chữa robot, máy học, điện toán đám mây.

Trung Quốc giải quyết thách thức từ làn sóng tự động hóa bằng cách đẩy mạnh đào tạo lại kỹ năng cho lao động, thúc đẩy sản xuất AI và phát triển công nghệ trong nước nhằm mục đích tạo ra các ngành công nghiệp lẫn công việc mới trong chuỗi cung ứng sản xuất - bảo trì robot – hấp thụ một phần lao động bị dịch chuyển, khuyến khích đổi mới để tạo ra doanh nghiệp hoặc lĩnh vực mới.

Cẩm Bình

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/con-nguoi-that-nghiep-khi-robot-ngay-cang-lam-duoc-viec-241969.html