Côn trùng 112 triệu năm trong hổ phách hé lộ bí ẩn rừng cổ Nam Mỹ

3 giờ trướcBài gốc

Các mẫu hổ phách được tìm thấy tại một mỏ đá sa thạch ở Ecuador, có niên đại khoảng 112 triệu năm, thời điểm thực vật có hoa mới bắt đầu đa dạng và lan rộng trên toàn cầu. Theo Fabiany Herrera, phụ trách thực vật hóa thạch tại Bảo tàng Field ở Chicago (Mỹ), đồng tác giả nghiên cứu đăng trên tạp chí Communications Earth and Environment ngày 18/9, ít nhất sáu nhóm động vật chân đốt được xác định trong hổ phách này.

Một số loại côn trùng thời tiền sử được tìm thấy trong hổ phách. Ảnh: nature.com

Trong 130 triệu năm qua, gần như tất cả mỏ hổ phách được ghi nhận đều ở Bắc bán cầu. Việc rất hiếm khi tìm thấy hổ phách ở khu vực từng thuộc siêu lục địa Gondwana, bao gồm Nam Mỹ ngày nay, từ lâu được xem là một “bí ẩn”, theo nhà côn trùng học David Grimaldi tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Mỹ, người không tham gia nghiên cứu.

Ricardo Pérez-de la Fuente, chuyên gia cổ côn trùng học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Đại học Oxford, cho biết đây là lần đầu tiên các loài bọ cánh cứng, ruồi, kiến và ong cổ đại được ghi nhận trong nhựa cây hóa thạch ở Nam Mỹ. “Hổ phách là những ô cửa nhỏ nhìn về quá khứ”, ông nói và nhấn mạnh phát hiện này giúp làm sáng tỏ sự tiến hóa trong mối quan hệ giữa côn trùng và thực vật có hoa thời kỳ khủng long.

Tại mỏ đá Genoveva, các nhà khoa học khai quật được hàng trăm mảnh hổ phách chứa côn trùng cổ đại, phấn hoa và lá cây. Nghiên cứu cho thấy có hai loại hổ phách: phổ biến hơn là dạng hình thành quanh rễ cây tiết nhựa, và dạng hiếm hơn xuất hiện khi nhựa tiếp xúc với không khí. Chỉ loại thứ hai mới lưu giữ mẫu vật.

Một số loại côn trùng thời tiền sử được tìm thấy trong hổ phách. Ảnh: nature.com

“Những phát hiện này chứng minh khu vực từng là một hệ sinh thái rừng ẩm ướt, giàu nhựa cây,” nhóm nghiên cứu cho biết. Tuy nhiên, rừng mưa cổ đại khác xa với Amazon ngày nay. Dựa trên phân tích hóa thạch, khu rừng thời kỷ Phấn Trắng có nhiều dương xỉ và cây lá kim, trong đó có cây Araucaria (Monkey Puzzle) – loài hiện không còn mọc ở Amazon. “Đó là một kiểu rừng hoàn toàn khác”, Herrera nói.

Các mỏ hổ phách ở Genoveva vốn được giới thợ mỏ và địa chất biết đến. Khoảng một thập kỷ trước, Carlos Jaramillo thuộc Viện Nghiên cứu Nhiệt đới Smithsonian, đồng tác giả nghiên cứu, đã lần đầu nghe nói về chúng và quyết tâm xác định vị trí chính xác nhờ ghi chú thực địa. “Tôi đến nơi và nhận ra đây là một địa điểm tuyệt vời. Có rất nhiều hổ phách lộ ra ở vách đá trống, dễ quan sát hơn nhiều so với khi bị che lấp dưới rừng rậm”, Jaramillo kể.

Một số loại côn trùng thời tiền sử được tìm thấy trong hổ phách. Ảnh: nature.com

Các nhà khoa học cho biết sẽ tiếp tục phân tích kho hổ phách này để hiểu rõ hơn về đa dạng sinh học kỷ Phấn Trắng, bao gồm các loài côn trùng đóng vai trò quan trọng trong tiến hóa của thực vật có hoa. “Hổ phách thường bảo tồn những sinh vật rất nhỏ bé,” Grimaldi giải thích.

“Đây chính là thời điểm mối quan hệ giữa thực vật có hoa và côn trùng khởi đầu,” Pérez-de la Fuente nói. “Và mối quan hệ ấy đã trở thành một trong những liên minh thành công nhất trong tự nhiên”.