Công bố liệu pháp điều trị ung thư mới

4 giờ trướcBài gốc

Liệu pháp mới sử dụng vi khuẩn để tiêu diệt khối u mà không cần đến sự hỗ trợ của hệ miễn dịch. Ảnh: Shutterstock

Một công trình nghiên cứu vừa được công bố trên Nature Biomedical Engineering đã đánh dấu bước ngoặt trong hành trình hơn 150 năm tìm kiếm liệu pháp vi khuẩn điều trị ung thư. Lần đầu tiên, các nhà khoa học Nhật Bản phát triển thành công phương pháp tiêu diệt tế bào ung thư không cần sự hỗ trợ của hệ miễn dịch - điều mà các liệu pháp hiện nay chưa thể làm được.

Từ ý tưởng sơ khai đến bước tiến đột phá

Khái niệm điều trị ung thư bằng vi khuẩn không mới. Từ năm 1868, bác sĩ người Đức Busch đã ghi nhận một trường hợp bệnh nhân ung thư thuyên giảm sau khi bị nhiễm khuẩn có chủ đích. Đến năm 1893, bác sĩ William Coley tiếp tục mở rộng hướng đi này khi phát triển các hỗn hợp vi khuẩn tiêm vào khối u, được xem là tiền thân của những liệu pháp miễn dịch hiện đại như ức chế điểm kiểm soát miễn dịch hay liệu pháp tế bào CAR-T.

Hiện nay, dù tạo ra cuộc cách mạng trong điều trị ung thư, các phương pháp miễn dịch vẫn có hạn chế lớn: chúng phụ thuộc hoàn toàn vào hoạt động của hệ miễn dịch. Ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch do hóa trị hoặc xạ trị, hiệu quả điều trị thường rất thấp. Chính thách thức đó đã thúc đẩy các nhà khoa học Nhật Bản tìm cách phát triển một liệu pháp mới, không cần dựa vào miễn dịch nhưng vẫn có khả năng tiêu diệt ung thư.

Các nhà khoa học Nhật Bản đã phát triển được một liệu pháp mới, không cần dựa vào miễn dịch nhưng vẫn có khả năng tiêu diệt ung thư. Ảnh: Unsplash

“AUN” - Hai vi khuẩn trong trạng thái cân bằng hoàn hảo

Nhóm nghiên cứu do Giáo sư Eijiro Miyako thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Tiên tiến Nhật Bản (JAIST) dẫn đầu, phối hợp với Công ty Daiichi Sankyo và Đại học Tsukuba, đã tạo ra một liệu pháp mang tính đột phá: AUN, viết tắt của cụm từ biểu trưng cho “hòa hợp” trong văn hóa Nhật Bản.

Liệu pháp AUN gồm hai chủng vi khuẩn tự nhiên hoạt động cộng sinh: đó là Proteus mirabilis (A-gyo) - loại vi khuẩn có khả năng cư trú trong các khối u, và Rhodopseudomonas palustris (UN-gyo) - vi khuẩn quang hợp, có vai trò điều hòa.

Khi kết hợp, hai vi khuẩn này tạo thành một hệ cộng sinh có khả năng tấn công và phá hủy tế bào ung thư cả trong mô hình động vật lẫn người. Đáng chú ý, chúng vẫn phát huy tác dụng ngay cả khi hệ miễn dịch bị ức chế - điều chưa từng có ở các liệu pháp trước đây.

Hình minh họa hai chủng vi khuẩn chống ung thư A-gyo và UN-gyo, cùng với phương pháp nuôi cấy AUN. Ảnh: Viện Khoa học và Công nghệ Tiên tiến Nhật Bản

Thử nghiệm cho thấy AUN tương thích tốt với cơ thể người, ít tác dụng phụ và đặc biệt ngăn ngừa hội chứng giải phóng cytokine (CRS) - phản ứng miễn dịch nguy hiểm có thể gây tử vong ở một số bệnh nhân điều trị bằng CAR-T.

Cơ chế hoạt động: Tiêu diệt ung thư bằng sự phối hợp nhịp nhàng

Theo nhóm nghiên cứu, AUN tiêu diệt khối u thông qua nhiều cơ chế phối hợp:

• Định vị và phá hủy mạch máu nuôi khối u, đồng thời tiêu diệt trực tiếp tế bào ung thư.

• Vi khuẩn A-gyo trải qua quá trình biến đổi cấu trúc (filamentation) khi gặp các chất chuyển hóa đặc trưng trong môi trường khối u, giúp tăng khả năng tiêu diệt.

• Tỷ lệ giữa hai vi khuẩn trong khối u tự điều chỉnh từ 3:97 (A-gyo : UN-gyo) ban đầu sang 99:1, tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

• Giảm độc tính và phản ứng phụ, nhờ khả năng tự cân bằng trong hệ vi khuẩn cộng sinh.

Trong đó, UN-gyo đóng vai trò “điều phối”, giúp kiểm soát hoạt động của A-gyo, tránh gây hại cho mô lành và đồng thời tăng độ chính xác trong tiêu diệt tế bào ung thư. Sự hợp tác đối lập nhưng hài hòa này chính là tinh thần của “AUN” - khái niệm tượng trưng cho sự cân bằng giữa hai cực âm dương, cũng là yếu tố cốt lõi giúp liệu pháp này đạt hiệu quả vượt trội.

Thành công của phương pháp mới có thể thay đổi cục diện điều trị ung thư, đặc biệt đối với những bệnh nhân không thể đáp ứng với các liệu pháp miễn dịch hiện nay.

Hy vọng mới cho bệnh nhân suy giảm miễn dịch

Giáo sư Miyako cho biết nhóm của ông đang chuẩn bị thành lập một công ty khởi nghiệp để phát triển công nghệ này và kỳ vọng có thể bắt đầu thử nghiệm lâm sàng trong vòng sáu năm tới. “Một chương mới trong hành trình hơn 150 năm nghiên cứu liệu pháp vi khuẩn điều trị ung thư cuối cùng cũng đang mở ra”, ông nhấn mạnh.

Các chuyên gia đánh giá, thành công của AUN có thể thay đổi cục diện điều trị ung thư, đặc biệt đối với những bệnh nhân không thể đáp ứng với các liệu pháp miễn dịch hiện nay. Với khả năng tiêu diệt tế bào ung thư độc lập hoàn toàn với miễn dịch, AUN không chỉ mở ra hướng đi mới cho y học mà còn khơi dậy niềm hy vọng cho hàng triệu người đang chiến đấu với căn bệnh hiểm nghèo này.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/cong-bo-lieu-phap-dieu-tri-ung-thu-moi-10395163.html