Công chức cấp xã có cần chuyên viên đối ngoại?

6 giờ trướcBài gốc

Chính quyền địa phương 2 cấp đã chính thức hoạt động được gần 3 tháng. Diện mạo, thể chất và năng lực của chính quyền cấp xã đã dần lộ rõ, định hình. Có thể nói với một khoảng thời gian ngắn mà làm được như vậy quả là đáng kinh ngạc trong lịch sử nền hành chính Việt Nam.

Tuy nhiên, qua mấy tháng vận hành chính quyền cấp xã cũng đã bộc lộ một số vấn đề cần phải được nghiên cứu giải quyết cho phù hợp, trong đó có vấn đề về đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã.

Xã, phường cần công chức gì, bao nhiêu?

Nói một cách đơn giản là xã, phường cần công chức gì và bao nhiêu? Việc bố trí công chức cấp xã vừa qua mới chỉ là tạm thời nhằm bảo đảm ưu tiên số một là chính quyền 2 cấp đi vào hoạt động được ngay, nhất là phục vụ và đáp ứng nhu cầu của người dân, tổ chức khi có việc đến cơ quan hành chính nhà nước.

Giải quyết vấn đề này vừa phải phát huy kinh nghiệm, những bài học tốt đã tích lũy được trong cả một thời gian dài hoạt động của chính quyền địa phương 3 cấp, nhưng đồng thời cũng đòi hỏi phải có cách tiếp cận khác đi so với trước đây. Nếu không thay đổi sẽ không có được lời giải đúng cho vấn đề này.

Cần xem xét lại, rà soát những nhiệm vụ đã quy định cho cấp xã. Ảnh: Thạch Thảo

Nhìn vào hướng dẫn về tạm thời định hướng danh mục vị trí việc làm tại cấp xã dễ dàng nhận thấy cách tiếp cận hầu như không thay đổi. Đó là bố trí công chức cấp xã hầu hết tương ứng theo các ngành, lĩnh vực quản lý nhà nước của các bộ, cơ quan ngang bộ: tư pháp, nội vụ, đối ngoại, tài chính, dân tộc và tôn giáo, xây dựng, nông nghiệp và môi trường…

Chính vì vậy, số lượng các lĩnh vực công tác mà công chức cấp xã phụ trách quá lớn, nhưng lại chung chung.

Theo hướng dẫn, ở cấp xã có chuyên viên về quản lý lĩnh vực hoạt động đầu tư xây dựng, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật đô thị, vật liệu xây dựng, nhà ở, giao thông; chuyên viên lĩnh vực giao thông; chuyên viên về quản lý nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi, thủy sản, phát triển nông nghiệp, phòng chống thiên tai, giảm nghèo; chuyên viên tham mưu về công tác dân tộc, tôn giáo…

Có vẻ như phương châm chỉ đạo theo cách thức ở đây là liệt kê hết các lĩnh vực quản lý, không sợ dài, chỉ sợ thiếu, trong khi đáng ra phải là cụ thể đến mức có thể về công việc của công chức cấp xã.

Cũng vì liệt kê công chức theo các lĩnh vực quản lý nhà nước của bộ, ngành trung ương nên có những chức danh không chắc đã phù hợp. Ví dụ cấp xã có chuyên viên đối ngoại. Theo quy định, ở Trung ương có Bộ Ngoại giao, ở một số tỉnh, thành phố có Sở Ngoại vụ, nơi chưa đủ điều kiện lập sở này thì công tác ngoại vụ do Văn phòng HĐND và UBND thực hiện. Theo cách triển khai như vậy, đương nhiên cấp xã phải có chuyên viên đối ngoại.

Nói đến Sở Ngoại vụ và chuyên viên đối ngoại ở xã chính là đề cập tới vấn đề lớn hơn, đó là phân định thẩm quyền giữa Trung ương và chính quyền địa phương trên lĩnh vực ngoại giao. Về nguyên tắc, không có nước nào trên thế giới phân quyền trên lĩnh vực này. Nói cách khác, quản lý lĩnh vực ngoại giao chỉ thuộc về chính quyền trung ương mà cơ quan quan trọng của Chính phủ làm việc này về mặt nhà nước là Bộ Ngoại giao.

Phân cấp, phân quyền ở cấp xã

Từ mấy chục năm nay, chúng ta có Sở Ngoại vụ. Ngay tên gọi cũng thể hiện sự lúng túng, bởi nếu phân quyền đúng thì sở này phải có tên là Sở Ngoại giao giống như các sở: Tài chính, Nội vụ, Xây dựng, Giáo dục và đào tạo... tương ứng với các bộ: Tài chính, Nội vụ, Xây dựng, Giáo dục và đào tạo ở Trung ương.

Rồi vị trí việc làm theo quy định có chuyên viên cao cấp, chuyên viên chính và chuyên viên về ngoại giao nhà nước, nhưng đến hướng dẫn mới đây lại chuyển thành chuyên viên đối ngoại ở cấp xã cho có vẻ nghe được hơn là chuyên viên về ngoại giao nhà nước ở xã.

Như vậy, trả lời câu hỏi cấp xã có công chức gì phải đi tìm lời giải từ chức năng, nhiệm vụ của cấp xã. Xã có nhiệm vụ về ngoại giao nhà nước theo phân quyền thì chắc chắn xã phải có tổ chức nào đó với công chức như thế nào đó để thực hiện nhiệm vụ này. Còn ngược lại thì đương nhiên là không có.

Từ đó dẫn đến là trên từng lĩnh vực cần xem xét lại, rà soát những nhiệm vụ đã quy định cho cấp xã. Đây là vấn đề cực kỳ quan trọng được Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh nhiều lần khi bàn về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đó là vấn đề phân quyền, phân cấp giữa Trung ương và địa phương, mà địa phương ở đây là chính quyền cấp xã.

Việc phân định nhiệm vụ cho cấp xã rõ chưa, phù hợp không hay cần có sự điều chỉnh, thay đổi? Ví dụ như trong lĩnh vực giáo dục, cần làm rõ những vấn đề như các trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở công lập có trực thuộc UBND cấp xã không; xã có lo kinh phí xây dựng mới, duy tu, sửa chữa các trường này không; ai quyết biên chế và lo trả lương cho đội ngũ giáo viên và người làm việc khác trong các cơ sở giáo dục này?

Làm rõ được những vấn đề này sẽ tính ra khối lượng công việc trong năm để từ đó tính ra số lượng công chức cấp xã về ở mảng giáo dục là bao nhiêu người.

Các nước rất coi trọng việc thanh tra bảo đảm chất lượng giáo dục trong các nhà trường trên địa bàn do chính quyền địa phương quản lý và để làm được việc này, họ thường bố trí công chức chuyên theo dõi từng môn học, ví dụ như Toán, Vật lý, Lịch sử… Liệu chúng ta có nên làm như vậy không và nếu vậy thì số lượng công chức đảm nhiệm những công việc này ở lĩnh vực giáo dục tại cấp xã không thể là một công chức được.

Như vậy, sau khi phân định thẩm quyền của cấp xã mới đến bước thứ 2 là xác định bao nhiêu công chức. Công thức chung vẫn là từ những việc phải làm, đo lường thời gian cần thực hiện tổng khối lượng công việc trong năm để tính ra biên chế cần có.

Làm được việc này quả thực không đơn giản, nhưng nếu làm được mới trả lời được, ví dụ như vấn đề chỉ cần 1 công chức về dân tộc và tôn giáo hay ít nhất phải là 1 công chức về dân tộc, 1 công chức về tôn giáo ở cấp xã và tương tự cuối cùng mới tính ra cấp xã cần công chức gì và bao nhiêu người.

Tiến sĩ Đinh Duy Hòa

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/cong-chuc-cap-xa-co-can-chuyen-vien-doi-ngoai-2445472.html