Tại tọa đàm “Chính sách tài chính phát triển logistics xanh” do Tạp chí Kinh tế - Tài chính vừa tổ chức ở TPHCM, các chuyên gia nhận định, logistics hiện đóng góp khoảng 40-42 tỷ USD vào nền kinh tế Việt Nam, tăng trưởng 14-16%/năm thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á. Tuy nhiên, đây cũng là một trong những lĩnh vực có mức phát thải khí nhà kính lớn, đặc biệt trong vận tải đường bộ, chi phí logistics hiện vẫn chiếm tới 16-18% GDP, cao hơn nhiều nước trong khu vực.
Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương - cho biết, logistics xanh được xem là chìa khóa giúp doanh nghiệp ứng phó và phục hồi trước những cú sốc kinh tế toàn cầu.
Các đại biểu tham gia tọa đàm.
Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng và đáp ứng các yêu cầu quốc tế như thuế carbon của Liên minh châu Âu (EU), doanh nghiệp logistics buộc phải xanh hóa hoạt động. Việc đầu tư vào vận tải tiết kiệm nhiên liệu, container thông minh, quản lý số hóa… không chỉ bảo vệ môi trường mà còn giúp giảm chi phí dài hạn đặc biệt trong bối cảnh giá nhiên liệu biến động.
Ông Hải nhấn mạnh, chứng chỉ xanh sẽ là lợi thế cạnh tranh trong tương lai. Việt Nam có nhiều cơ hội thúc đẩy logistics xanh nhờ hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện và sự bùng nổ của thương mại điện tử. Với quy mô thị trường bán lẻ năm 2024 đạt 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm trước, đưa Việt Nam vào Top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới.
“Logistics xanh không chỉ là xu thế, mà là điều kiện bắt buộc để hàng hóa Việt vượt rào cản kỹ thuật mới. Các chứng chỉ môi trường sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh thiết yếu trong tương lai gần” - ông Hải nhận định.
Hiện, ngành hải quan đang nỗ lực số hóa giúp rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa. Ông Đào Duy Tám - Trưởng Ban Giám sát quản lý về hải quan, Cục Hải quan - cho biết, từ năm 2020 đến nay, 100% chi cục hải quan trên cả nước đã thực hiện thủ tục điện tử, giúp tiết kiệm nhiên liệu, giảm phát thải.
"Xanh hóa" logistic là điều kiện bắt buộc để hàng Việt đi xa.
Ngành hải quan cũng đẩy mạnh ứng dụng loạt công nghệ mới như AI, IoT, blockchain, camera cảm biến, dữ liệu lớn… để tự động hóa giám sát hàng hóa tại cảng biển, cửa khẩu.
“Việc hiện đại hóa hải quan là một mắt xích quan trọng trong chuỗi logistics xanh toàn diện” - ông Tám khẳng định.
Nhiều doanh nghiệp cho biết đã sẵn sàng cho bước chuyển xanh, nhưng vẫn loay hoay vì thiếu vốn, thiếu cơ chế ưu đãi và chính sách hỗ trợ. Việc đầu tư vào container thông minh, xe tải điện, kho vận tiết kiệm năng lượng, hệ thống theo dõi phát thải… đều cần nguồn lực lớn về tài chính và kỹ thuật là điều không dễ dàng, nhất là với doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tại tọa đàm, nhiều ý kiến đề xuất cần có chính sách tài chính cụ thể để tiếp sức cho doanh nghiệp trên hành trình “xanh hóa” logistics. Các giải pháp như tín dụng xanh, ưu đãi thuế, hỗ trợ lãi suất, quỹ đổi mới công nghệ… nếu được thực hiện đồng bộ sẽ giúp doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư mô hình vận hành thân thiện với môi trường.
Theo các chuyên gia, hành trình chuyển đổi sang logistics xanh không dễ dàng, khi doanh nghiệp đối mặt với chi phí đầu tư cao và thiếu chính sách tài chính dài hạn. Trong bối cảnh đó, chính sách tài chính đóng vai trò then chốt không chỉ là động lực mà còn là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa logistics xanh. Để chuyển đổi thành công, cần sự đồng hành của cả hệ thống từ Chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức tài chính đến toàn xã hội.
Uyên Phương