Công nghệ AI bước vào thế giới mùi hương

11 giờ trướcBài gốc

Trong nhiều năm, nước hoa vẫn là một ngành công nghiệp đầy tính huyền bí: quy trình phát triển kéo dài cả năm trời, chi phí cao ngất, và cánh cửa bước vào thế giới mùi hương gần như chỉ hé mở cho ít ỏi “chiếc mũi” tinh anh của phương Tây, đặc biệt là châu Âu.

Nhưng năm 2025, sự xuất hiện của một công nghệ mới - Olfactory Intelligence (OI), trí tuệ mùi hương do Generation by Osmo phát triển - là một luồng gió mới.

TS Thần kinh học Alex Wiltschko - Ảnh: Osmo

Và câu chuyện đằng sau công nghệ này không phải ý tưởng phù phiếm của những “tech bro”, mà đến từ niềm đam mê cả đời của một nhà khoa học đặc biệt.

Từ cậu bé mê mùi hương đến nhà khoa học muốn “số hóa” thế giới

Người đứng sau Osmo là Alex Wiltschko, một tiến sĩ thần kinh học khứu giác, từng làm việc tại Google Brain và là người thành lập nhóm nghiên cứu mùi hương của Alphabet. Với anh, mùi hương không chỉ là sản phẩm, mà là cảm xúc, ký ức và khoa học. “Tôi thích mùi từ nhỏ”, ông kể: “Từ mùi Acqua Di Gio ở trại hè cho đến việc thử đoán vị gia vị khi đi ăn với bố”.

Wiltschko thành lập Osmo năm 2022 với mục tiêu làm điều mà ngành nước hoa gần như chưa ai làm trước đây: “số hóa mùi hương” để AI có thể phân tích, mô phỏng và sáng tạo ra những cấu trúc mùi hoàn toàn mới, nhanh, minh bạch và không cần phải chờ đợi hàng tháng trời như cách làm truyền thống.

Olfactory Intelligence là công nghệ "đọc, hiểu và sáng tạo” mùi hương

Cách hoạt động của OI khiến ai từng dùng ChatGPT sẽ thấy quen: người dùng chỉ cần đưa vào một “prompt” - có thể là một bức ảnh, một kỷ niệm, một bài nhạc hoặc vài mô tả cảm xúc. AI của Osmo sẽ phân tích hàng tỷ thông tin mùi hương có trên Internet, đối chiếu với thư viện phân tử của hãng để đề xuất một công thức.

Công nghệ này được xây dựng dựa trên thuật toán dự đoán mùi của phân tử, nghĩa là máy móc có thể “ngửi”, “hiểu” và “tái tạo” mùi như một chiếc mũi thực thụ.

Trong một buổi trình diễn tại khách sạn Bowery (New York), Wiltschko đã chọn bài nhạc Haloscene của Bon Iver làm cảm hứng. Ông thêm vào các lựa chọn như: loại dịp, mùa, độ lưu hương, chất liệu mùi, ngân sách… và chỉ vài phút sau, AI đã cho ra một công thức hoàn chỉnh mang tên Golden Hour, được gói cùng bình hoa calla lilies và alliums tinh tế.

Điều khiến giới chuyên môn bất ngờ là mùi hương không giống thứ gì từng tồn tại, nhưng vẫn hài hòa, có chiều sâu và mang cá tính riêng.

Con người vẫn đóng vai trò “chiếc mũi cuối cùng”

Tất nhiên, AI không thể thay thế hoàn toàn con người. Sau khi OI đưa ra công thức thô, những người chế tác mùi hương chuyên nghiệp của Osmo sẽ “chỉnh phím” lại cho phù hợp với tiêu chuẩn nghệ thuật. Một trong số đó là Christophe Laudamiel, bậc thầy đứng sau các chai nước hoa của Tom Ford, Thierry Mugler, Burberry hay Tommy Hilfiger.

Laudamiel mô tả quá trình làm việc với AI “giống như trao đổi với một đồng nghiệp mới”: AI đưa ra những cấu trúc ông chưa từng nghĩ đến, còn ông thêm vào cảm xúc, tri thức và thẩm mỹ của một người chế tác nước hoa kỳ cựu. Kết quả là tốc độ tạo mùi hương nhanh gấp nhiều lần, nhưng vẫn giữ được giá trị nghệ thuật mà nước hoa cần có.

Không chỉ minh bạch hơn, AI còn mang đến tốc độ trong ngành chế tác mùi hương - Ảnh: Osmo

Nước hoa... AI mở cửa cho những thương hiệu nhỏ và người sáng tạo độc lập

Trong khi OI chưa mở rộng cho đại chúng, các thương hiệu nhỏ và cá nhân sáng tạo đã có thể liên hệ Osmo để tạo nước hoa thương mại. Điều này mở ra cơ hội cho những người không có điều kiện tài chính hoặc nền tảng chuyên môn để bước vào ngành vốn bị thống trị bởi “Big Four” gồm: Givaudan, IFF, DSM-Firmenich và Symrise.

Một ví dụ tiêu biểu là Alice Panikian, TikToker kiêm nhà sáng tạo "mỹ phẩm sạch". Cô làm việc tại Osmo và được trao cơ hội tạo hương riêng mang tên Kindred, sự kết hợp giữa các mùi: black cherry, vanilla, patchouli và hoa hồng Bulgaria, như một lời tri ân đến mẹ cô.

Việc tìm kiếm một mùi hương “sạch” của Panikian bắt đầu từ chính những lo ngại sức khỏe của cô, khi cô phát hiện ra “khoảng tối” lớn trong ngành nước hoa truyền thống. Theo Đạo luật Ghi nhãn và Bao bì Công bằng Liên bang năm 1973, các thương hiệu bắt buộc phải liệt kê thành phần sử dụng - nhưng có một ngoại lệ quan trọng: những nguyên liệu nằm trong nhóm “bí mật thương mại” có thể được phép… không công khai. Điều này đồng nghĩa nhiều dung môi, chất gây dị ứng, chất bảo quản hoặc thuốc nhuộm có thể có mặt trong công thức, nhưng không xuất hiện trên nhãn.

AI đánh vào đúng điểm yếu này. Với Olfactory Intelligence (OI), Panikian không chỉ chọn được nguyên liệu “an toàn” theo tiêu chuẩn của mình, mà còn lần đầu tiên có thể minh bạch 100% trên bao bì. "Tất cả thành phần đều được liệt kê. Đây gần như là điều mang tính cách mạng trong thế giới nước hoa", cô nói.

Minh bạch và tốc độ nhanh

Không chỉ minh bạch hơn, AI còn mang đến tốc độ nhanh. Nếu một dòng nước hoa truyền thống mất từ 1 - 2 năm để phát triển, Panikian chỉ mất 6 tháng từ lúc bắt đầu đến khi có sản phẩm thương mại.

Với Michele Y. Smith - Giám đốc điều hành Bảo tàng Văn hóa Đại chúng (MoPOP) ở Seattle - tiến trình còn nhanh hơn. Khi muốn tạo một mùi hương kỷ niệm 25 năm của bảo tàng, Smith chỉ cần cung cấp cho OI một bức ảnh mang tính biểu tượng của tác phẩm nghệ thuật trưng bày. Chỉ trong chưa đầy hai tháng, MoPOP đã có mùi hương “Electric Harmony” đóng gói hoàn chỉnh để bán.

"Đó chính là cái hay của AI. Những hãng lớn như Esteé Lauder có thể mất nhiều năm cho một công thức mới. Nền tảng này giúp các perfumer như Christophe Laudamiel thử nghiệm và phát triển nhanh chưa từng có", Smith nói.

Nhưng nhanh hơn không có nghĩa tốt hơn, và đây chính là điểm giao nhau giữa công nghệ và truyền thống. Nước hoa cổ điển cần thời gian để ổn định, để xem mùi biến đổi ra sao sau nhiều tháng hoặc nhiều năm. Nếu phát triển quá nhanh, công thức có thể không đủ thời gian cho các giai đoạn kiểm tra bắt buộc.

Mùi nước hoa mang tên Kindred - Ảnh: Osmo

Cuối cùng, TS thần kinh học Alex Wiltschko kỳ vọng Generation by Osmo sẽ mở đường cho một lớp người sáng tạo hoàn toàn mới.

"Hiện tại, chỉ khoảng 1.000 perfumer đang làm nghề, và thế giới sẽ luôn cần họ, giống như cách chúng ta luôn trân trọng các đầu bếp Michelin - những người ở đỉnh cao chuyên môn ẩm thực. Nhưng ngoài họ, còn rất nhiều người có khao khát được sáng tạo mùi hương mà chưa thể. Với công nghệ này, không chỉ sẽ có hàng triệu, thậm chí hàng trăm triệu mùi hương mới xuất hiện, mà còn có hàng triệu con người có thể tự tay thiết kế mùi hương của riêng mình", Wiltschko nói với Fashionista.

Nhật Hạ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/cong-nghe-ai-buoc-vao-the-gioi-mui-huong-242034.html