Công nghệ nào định hình tương lai ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam?

một ngày trướcBài gốc

Mức thuế đề xuất cho Việt Nam cao hơn đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp trong khu vực ASEAN và thậm chí cả Trung Quốc. (Ảnh: Vietnam+)

Trong bối cảnh ngành công nghiệp bán dẫn (IC) toàn cầu đang chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc, Việt Nam đã đặt mục tiêu trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị này.

Theo đó, Diễn đàn “Digital Twin [Bản sao kỹ thuật số của một vật thể vật chất] - Công nghệ định hình tương lai ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam” đã diễn ra trong hai ngày 12-13/6. Sự kiện do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) - Bộ Tài chính phối hợp cùng Đại học Quốc gia Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cùng các tập đoàn công nghệ Lam Research (Hoa Kỳ) và Dassault Systemes (Pháp) tổ chức.

Điểm nhấn chính là sự kiện này diễn ra trong khuôn khổ triển khai Quyết định 1017/QĐ‑TTg (21/09/2024) về phát triển nhân lực bán dẫn đến năm 2030 (tầm nhìn 2045) và Quyết định 1018/QĐ‑TTg cùng ngày về Chiến lược phát triển ngành bán dẫn Việt Nam đến năm 2030–2050.

Thúc đẩy hệ sinh thái nhân lực chất lượng

Mục tiêu trọng tâm của diễn đàn là xây dựng nền tảng hợp tác giữa Nhà nước-Trường học-Doanh nghiệp để thúc đẩy hệ sinh thái nhân lực chất lượng cao ngành bán dẫn. Trong đó, các trường đại học, viện nghiên cứu: được tiếp cận trực tiếp với các mô phỏng, phương pháp đào tạo quốc tế.

Doanh nghiệp công nghệ trong-ngoài nước sẽ tham gia xây dựng chuẩn đào tạo chuẩn ngành, tuyển chọn nhân lực theo nhu cầu thực tế. Trên cơ sở đó, sinh viên và kỹ sư trẻ sẽ được trải nghiệm công nghệ đào tạo hiện đại, nâng cao kỹ năng thực hành, chuẩn bị sẵn sàng cho thị trường bán dẫn toàn cầu.

Tại các phiên thảo luận, các chuyên gia quốc tế và trong nước chia sẻ xu hướng toàn cầu, bài học thực tế đồng thời trình diễn công nghệ Digital Twin ứng dụng trong giáo dục, nghiên cứu và sản xuất chip.

Trong đó, Tập đoàn Lam Research giới thiệu về giải pháp “Semiverse Solutions” - một hệ sinh thái mô phỏng và đào tạo kỹ thuật chế tạo bán dẫn hoàn toàn số hóa, mô phỏng các bước (như etch, deposition, clean…). Theo ông Andrew Goh, Phó Chủ tịch Lam Research, Semiverse Solutions sẽ mở rộng cơ hội đào tạo ngành bán dẫn, giúp nhân lực toàn cầu dễ dàng tiếp cận các môi trường nhà máy ảo chân thực và trực quan, từ đó rút ngắn thời gian sẵn sàng cho lực lượng lao động.

Trong khi, Tập đoàn Dassault giới thiệu 3DExperience-hệ thống tích hợp môi trường mô phỏng toàn bộ quy trình thiết kế đến sản xuất chip, đã được triển khai thành công tại các đại học quốc tế như Purdue (Mỹ). Cụ thể, ông Lô Văn Ba, Giám đốc Quốc gia Dassault Systèmes tại Việt Nam cho hay công nghệ bản sao số (Virtual Twin) cho phép sinh viên và kỹ sư tiếp cận các mô phỏng đạt chuẩn phòng thí nghiệm từ xa, góp phần thu hẹp khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn công nghiệp.”

Thách thức lớn về nguồn nhân lực

Theo các chuyên gia, hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam ghi nhận doanh thu bán dẫn đạt gần 17 tỷ USD trong năm 2023 và dự kiến tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm khoảng 11% giai đoạn 2024–2027 và vươn lên 31 tỷ USD vào năm 2027. Bên cạnh đó, quy mô thị trường là 18,23–18,6 tỷ USD trong năm 2024 đồng thời duy trì mức tăng trưởng khoảng 11–11,5%/năm và dự báo thị trường sẽ đạt 16,64 tỷ USD vào 2033 với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm khoảng 9,3%.

Hiện nay, Việt Nam có khoảng 6.000 kỹ sư bán dẫn đang làm việc tại hơn 40 doanh nghiệp địa phương. Để đáp ứng nhu cầu phát triển, Chính phủ đặt mục tiêu đào tạo 30.000–50.000 kỹ sư đến năm 2030 theo Quyết định 1017. Tuy nhiên, nhu cầu về nhân lực công nghệ thông tin và kỹ thuật lên đến 150.000 người/năm, trong khi nguồn cung chỉ đáp ứng được 40-50%. Điều này đặt ra thách thức lớn về việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Về cơ sở hạ tầng, Khu công nghệ cao Saigon (SHTP) có diện tích 326ha (đang mở rộng lên 913ha) nổi bật với sự thu hút các tên tuổi lớn (như Intel, Nidec, Jabil, Air Liquide, Sonion…) có quy mô nhân sự lên tới hàng chục nghìn người.

Về đầu tư, nhiều công ty quốc tế như Amkor (Mỹ) đầu tư 1,6 tỷ USD vào nhà máy đóng gói chip tại Bắc Ninh, Hana Micron (Hàn Quốc) đầu tư 930 triệu USD đến 2026, Tập đoàn Intel đã xây dựng một trong những nhà máy lắp ráp và thử nghiệm chip lớn nhất tại đây.

So sánh trong khu vực, các chuyên gia chia sẻ thị trường bán dẫn châu Á-Thái Bình Dương đạt khoảng 505 tỷ USD năm 2025, tăng lên 754 tỷ USD vào năm 2030 với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm khoảng 8,3%. Bên cạnh đó, thiết bị sản xuất chip tại châu Á dự kiến tăng từ 77,5 tỷ USD (2025) lên 147,9 tỷ USD (2033), tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm khoảng 8,4%.

Đặc biệt, Đài Loan (Trung Quốc) hiện chiếm 50% năng lực sản xuất chip toàn cầu. Hàn Quốc nắm 17,7% thị phần chip toàn cầu (năm 2022), dẫn đầu mảng bộ nhớ (DRAM 70,5%, NAND 52,6%) và Chính phủ này cam kết đầu tư 470 tỷ USD trong 23 năm tới để xây dựng cluster chip quốc gia. Ngoài ra, Nhật Bản thống trị gần 30% thị phần thiết bị sản xuất chip. Trong khi, Malaysia lại dẫn đầu trong lĩnh vực đóng gói và kiểm thử toàn cầu (gần 13% thị phần).

Trên phạm vi toàn cầu, doanh thu bán dẫn năm 2024 đạt 627,6 tỷ USD, tăng 19% so với năm 2023 và dự báo đạt 697 tỷ USD năm 2025. Theo đó, nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn là thách thức lớn, cụ thể Hoa Kỳ thiếu khoảng 146.000 kỹ sư/nhân viên kỹ thuật vào 2029; Hàn Quốc thiếu 56.000 người vào 2031, Canada và châu Âu cũng đối mặt với tình trạng tương tự .

Tại sự kiện, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC cho biết thông qua Quyết định 1017, Chính phủ xác định mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn đến năm 2030, tập trung vào thiết kế IC, đóng gói-kiểm thử, và chế tạo. Bên cạnh đó, Quyết định 1018 mở rộng chiến lược với sự tham gia sâu rộng của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp nội địa vào chuỗi cung ứng toàn cầu, các trường đại học kỹ thuật trở thành trung tâm tạo nhân tài và phát triển hệ sinh thái đổi mới với startup, quỹ đầu tư, viện nghiên cứu công nghệ cao.

“Chúng tôi hi vọng diễn đàn là bước đột phá trong mô hình đào tạo bán dẫn bằng công nghệ số. Nền tảng số hóa tiên tiến sẽ giúp Việt Nam phát triển nhân lực cạnh tranh quốc tế,” ông Vũ Quốc Huy nói.

Trên cơ sở đó, vị lãnh đạo của NIC đã trân trọng mời các trường đại học kỹ thuật, công nghệ thông tin, điện tử thử nghiệm nền tảng digital twin trong giảng dạy. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp tham gia đóng góp xây dựng chương trình tiêu chuẩn, các dự án thực hành. Đội ngũ sinh viên, kỹ sư trẻ đam mê công nghệ tham gia phiên kỹ thuật, trải nghiệm thực tế và kết nối mạng lưới chuyên ngành.

Trước thềm diễn đàn, ngày 11/6, đoàn công tác của Tập đoàn Lam Research và Dassault Systemes cũng đã có buổi làm việc với Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm tại Trụ sở Bộ Tài chính. Tại đây, các bên đã thống nhất các nội dung hợp tác chiến lược trong tương lai gần nhằm thúc đẩy hệ sinh thái bán dẫn cũng như phát triển cộng đồng nhân sự bán dẫn tại Việt Nam./.

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/cong-nghe-nao-dinh-hinh-tuong-lai-nganh-cong-nghiep-ban-dan-viet-nam-post1043897.vnp