Từ khi cuộc chiến Ukraine nổ ra vào tháng 2.2022, cạnh tranh về các công nghệ mới nổi giữa các cường quốc toàn cầu ngày càng gay gắt. Đặc biệt chiến tranh đã thúc đẩy đầu tư vào công nghệ máy bay không người lái (UAV). Mỹ, Trung Quốc, Nga, châu Âu đều thấy rõ tầm quan trọng chiến lược của công nghệ này.
Công nghệ tiên tiến, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng trở nên quan trọng với chiến lược quốc phòng. Xu hướng ngày càng phụ thuộc công nghệ làm dấy lên lo ngại cuộc chạy đua vũ trang ở lĩnh vực UAV được trang bị vũ khí sẽ tăng tốc. AI cho phép máy bay tự chủ hơn, thực hiện nhiệm vụ chính xác hơn cũng như đủ sức đảm nhiệm những việc phức tạp.
Trong ngành quân sự, UAV tích hợp AI đánh dấu một bước chuyển mình công nghệ đáng kể. Chúng mở ra tiềm năng cải thiện hậu cần và năng lực trinh sát, thậm chí năng lực triển khai vũ khí hạt nhân. Vì vậy, không ít quốc gia chạy đua mua sắm hoặc phát triển UAV tiên tiến nhằm tăng cường an ninh quốc gia, răn đe kẻ thù, mở rộng ảnh hưởng địa chính trị.
UAV tích hợp AI đánh dấu một bước chuyển mình công nghệ đáng kể - Ảnh: Parilov/shutterstock.com
Nâng cao năng lực triển khai vũ khí hạt nhân
Cuộc chiến Ukraine cho thấy rõ UAV tích hợp AI đã trở thành công cụ thiết yếu cho chiến tranh hiện đại. Dù chủ yếu phụ trách nhiệm vụ tình báo, giám sát và trinh sát, nhưng chúng lại có tiềm năng thực hiện được cả nhiệm vụ triển khai vũ khí hạt nhân. Sử dụng chúng giúp tăng cường độ chính xác lẫn hiệu quả của vũ khí hạt nhân, đưa vũ khí vượt qua hệ thống phòng không.
Ngay cả khi không mang vũ khí hạt nhân, UAV vẫn có thể hỗ trợ nhiệm vụ tấn công hạt nhân bằng cách đánh lừa, phá vỡ hoặc vô hiệu hóa mạng lưới phòng thủ.
Không những vậy máy bay không người lái còn cung cấp thông tin tình báo theo thời gian thực, đánh giá chi tiết về điểm yếu của đối phương, cho phép thực hiện tấn công chính xác thay vì không kích bừa bãi, giảm thiểu thiệt hại không đáng có. Các quốc gia không cần triển khai nhiều đầu đạn cùng bệ phóng nên hoạt động quân sự đơn giản hơn, ít tốn kém chi phí bảo dưỡng hơn.
Ngoài ra, thường xuyên dùng UAV giám sát sẽ giúp phát hiện sớm mối đe dọa để phản ứng nhanh chóng, củng cố khả năng răn đe bằng vũ khí hạt nhân.
Thách thức đặt ra
Bên cạnh loạt "lợi ích" nêu trên, công nghệ UAV tiến bộ còn đặt ra vô vàn thách thức.
Máy bay không người lái ngày càng tự chủ có thể vô tình làm gia tăng căng thẳng hạt nhân nếu AI diễn giải sai tín hiệu hoặc nhận diện không chính xác. Hơn nữa tích hợp UAV vào kho vũ khí hạt nhân tiềm ẩn nguy cơ hạ thấp ngưỡng triển khai vũ khí hạt nhân, làm mờ ranh giới giữa mối đe dọa quân sự thông thường với leo thang hạt nhân thực sự.
Ngoài chiến trường với tấn công mạng và tác chiến điện tử, độ tin cậy của UAV chưa đủ chắc chắn. Phụ thuộc vào thông tin tình báo từ UAV để ra quyết định tiềm ẩn nguy cơ leo thang căng thẳng do dữ liệu sai lệch, thuật toán thiên vị hoặc phán đoán phản ứng nhanh sai lầm.
Sự phổ biến của công nghệ UAV cũng thúc đẩy các quốc gia phát triển công nghệ đối phó lẫn năng lực hạt nhân, khiến chạy đua vũ trang càng thêm nghiêm trọng.
Cẩm Bình