Công nghệ VR/AR mở ra không gian học tập mới

một giờ trướcBài gốc

Công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) đang làm thay đổi phương pháp dạy và học ở nhiều quốc gia. Không chỉ minh họa trực quan, VR/AR còn mang đến môi trường nhập vai, nơi học sinh có thể tự mình tham gia thí nghiệm khoa học, khám phá các nền văn minh cổ đại hay tham quan bảo tàng mà không cần rời khỏi lớp học. Theo khảo sát của PwC năm 2022, học sinh khi học bằng VR/AR có thể tiếp thu nhanh gấp 4 lần, sự tự tin khi áp dụng kiến thức tăng 275%, mức độ tương tác cao gấp 3,75 lần và khả năng tập trung gấp bốn lần so với học trực tuyến thông thường.

Sinh viên y khoa Trường ĐH Phan Châu Trinh (Đà Nẵng) học giải phẫu tại phòng VR

Trong các tiết học khoa học tự nhiên, VR mô phỏng các thí nghiệm vật lý, hóa học hay sinh học với mức an toàn tuyệt đối, tránh cháy nổ hay tiếp xúc chất độc. Ở Mỹ, phần mềm HoloAnatomy kết hợp kính Microsoft HoloLens đã được dùng tại Đại học Case Western Reserve để mô phỏng giải phẫu người bằng hình ảnh 3D, giúp sinh viên học nhanh gấp đôi so với giải phẫu bằng tử thi, tuy nhiên chuyên gia khuyến nghị công nghệ này chỉ nên là bổ trợ, không thay thế hoàn toàn trải nghiệm thực tế.

Với AR, giáo viên có thể trình chiếu mô hình 3D của tế bào, phân tử hay giải phẫu ngay trên bàn học, giúp học sinh quan sát chi tiết mà sách giáo khoa khó truyền tải. Một nghiên cứu về học ngôn ngữ cho thấy việc gắn nhãn ảo lên các vật thật giúp tăng khả năng ghi nhớ từ vựng thêm 21 % so với flashcard truyền thống.

Các mô hình tham quan và trải nghiệm lịch sử, địa lý qua VR cũng kích thích tinh thần học tập. Google Expeditions (ra mắt năm 2015) từng mở hơn 600 chuyến tham quan ảo, từ Louvre đến mặt trăng, qua smartphone và Cardboard. Dù dịch vụ này đã dừng lại, nhiều mô hình mới vẫn được phát triển.

Tại Ấn Độ, chính quyền Coimbatore xây dựng phòng thí nghiệm AR/VR tại các trường với chi phí gần một triệu USD mỗi phòng, cho phép học sinh khám phá cấu trúc cơ thể người và tế bào thực vật. Ở Australia, Mindflight7 đưa VR vào hơn 500 cơ sở giáo dục, bao quát nhiều môn học như lịch sử, khoa học, toán học; khảo sát cho thấy khả năng ghi nhớ và hiểu khái niệm trừu tượng tăng tới 60 %.

Ảnh minh họa

Không chỉ hỗ trợ học sinh phổ thông, VR/AR còn hỗ trợ nhóm học sinh đặc thù như rối loạn lo âu hoặc khuyết tật, bằng các môi trường thân thiện, thích nghi và an toàn. Ở vùng sâu vùng xa, VR/AR đóng vai trò cầu nối thu hẹp khoảng cách, giúp học sinh nông thôn tiếp cận các trải nghiệm tương đương với học sinh thành thị bằng một bộ kính VR hoặc ứng dụng AR trên điện thoại.

Tuy vậy, việc ứng dụng công nghệ không tránh khỏi thách thức. Chi phí thiết bị và hạ tầng còn cao, gây khó khăn cho nhiều trường, đặc biệt ở các vùng hạn chế nguồn lực. Giáo viên cũng cần được đào tạo bài bản để tích hợp hiệu quả, tránh chỉ là “hiệu ứng mới lạ” mà không hiệu quả thực. Ngoài ra, dùng VR kéo dài có thể gây say thực tế ảo, mỏi mắt, mất thăng bằng, ảnh hưởng sức khỏe học sinh. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng VR/AR nên là công cụ bổ trợ, tăng tương tác và trải nghiệm, không thay thế hoàn toàn phương pháp truyền thống.

Ở Việt Nam, việc áp dụng VR/AR trong giáo dục đã có những bước phát triển đáng chú ý. Qua sự hợp tác chiến lược giữa EON Reality Việt Nam và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT), nền tảng EON‑XR hỗ trợ ứng dụng VR, AR và AI đã được đưa vào công tác giảng dạy, học tập và chuyển đổi số tại trường. Hai bên cùng đầu tư xây dựng Trung tâm Trí tuệ Nhân tạo Không gian (Spatial AI Center) đầu tiên tại Việt Nam, trang bị phòng lab hiện đại phục vụ nghiên cứu và phát triển các giải pháp đào tạo số hóa.

Không chỉ vậy, EON Reality Việt Nam còn hợp tác với Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật (VNU‑SIS) thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội để triển khai EON‑XR trong đào tạo các ngành Kiến trúc, Nghệ thuật, Công nghiệp văn hóa và Di sản. Theo PGS-TS Nguyễn Văn Hiệu, Hiệu trưởng nhà trường, nền tảng này sẽ giúp hiện đại hóa phương pháp giảng dạy và tạo ra hệ sinh thái giáo dục số liên ngành sáng tạo.

Bên cạnh đó, Trường ĐH Phan Châu Trinh cũng là một trường đại học trong nước tiên phong ứng dụng VR vào đào tạo y khoa. Trường đã triển khai phần mềm 3D Organon VR Anatomy trong giảng dạy giải phẫu, mở phòng thí nghiệm VR Lab từ năm 2019 để nâng cao chất lượng đào tạo cho sinh viên y khoa.

Trong tương lai, VR/AR hứa hẹn là trung tâm của mô hình “lớp học nhập vai”, xu hướng đang theo đuổi tại nhiều nền giáo dục. Thị trường edtech toàn cầu dự báo đạt hơn 930 tỉ USD, trong đó VR/AR đóng góp tỷ trọng đáng kể. Khi chi phí giảm và phần mềm dễ dùng hơn, công nghệ này sẽ được phổ cập rộng rãi, biến lớp học truyền thống thành không gian mở, nơi học sinh không chỉ nghe và nhìn, mà còn thực sự trải nghiệm, khám phá và tương tác như trong đời thực.

Nguyễn Tuyết

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/cong-nghe-vr-ar-mo-ra-khong-gian-hoc-tap-moi-236560.html