Công thức '5 không, 3C' để tránh bị lừa đảo trực tuyến

10 giờ trướcBài gốc

Đại tá Hà Văn Bắc chia sẻ tại buổi lễ Công bố Chiến dịch chống lừa đảo trực tuyến năm 2025 "Chậm mà chắc". Ảnh: TTXVN

Vấn nạn lừa đảo trực tuyến

Vấn nạn lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam đang diễn biến ngày càng phức tạp, trở thành một thách thức an ninh phi truyền thống nghiêm trọng. Với tốc độ tăng trưởng Internet nhanh chóng và thời lượng người dùng dành khoảng 6 giờ 38 phút mỗi ngày trên mạng, không gian mạng đã trở thành mảnh đất màu mỡ cho tội phạm công nghệ cao.

Thống kê cho thấy mức độ thiệt hại kinh tế do lừa đảo trực tuyến đang ở mức đáng báo động. Chỉ riêng năm 2024, các cơ quan chức năng đã tiếp nhận hàng chục nghìn phản ánh. Thiệt hại do lừa đảo qua mạng tại Việt Nam ước tính lên đến gần 20.000 tỷ đồng.

Các đường dây lừa đảo hiện nay không còn hoạt động đơn lẻ mà đã phát triển thành các ổ nhóm tội phạm có tổ chức, hoạt động xuyên biên giới. Tội phạm công nghệ thay đổi từng ngày, từng giờ, lợi dụng AI, Deepfake, và các nền tảng nhắn tin mã hóa để thực hiện hành vi giả mạo.

Chúng sử dụng hàng trăm kịch bản, chiêu trò ngày càng tinh vi và chuyên nghiệp, đi kèm với hơn 125.000 website giả mạo cơ quan, tổ chức. Các đối tượng lừa đảo không chỉ nhắm vào lòng tham mà còn khai thác triệt để tâm lý lo sợ, tình thương và sự thiếu thông tin của người dân. Các thủ đoạn phổ biến bao gồm:

Giả mạo cơ quan công an, viện kiểm sát yêu cầu chuyển tiền "xác minh"; Mạo danh giáo viên báo tin con bị tai nạn cần tiền cấp cứu; Tin nhắn giả mạo ngân hàng; Kêu gọi đầu tư AI siêu lợi nhuận hoặc sàn đầu tư tài chính biến tướng hứa hẹn lợi nhuận "khủng"; Tuyển dụng công việc trực tuyến lương cao.

Công thức an toàn giúp người dân tự bảo vệ

Trước thực trạng đáng báo động này, việc trang bị cho mỗi người dân một "tấm khiên" để họ trở thành một "pháo đài" tự bảo vệ là vô cùng cần thiết. Thượng tá Nguyễn Đình Đỗ Thi, Phó trưởng Phòng 6 - Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao, Bộ Công an, khuyến nghị người dùng Internet ghi nhớ quy tắc “5 không” và “5 luôn”.

Quy tắc "5 không" (những điều tuyệt đối không làm) là nguyên tắc vô cùng cần thiết để tự bảo vệ trước các chiêu trò lừa đảo online:

Không chia sẻ thông tin cá nhân/dữ liệu cá nhân bừa bãi; Không cung cấp/tiết lộ mã OTP; Không click vào link lạ hoặc pop-up quảng cáo nghi ngờ; Không mở file/tệp tin không rõ nguồn gốc gửi qua email hay ứng dụng nhắn tin; Tuyệt đối không nghe theo, làm theo yêu cầu của người lạ liên quan đến tiền bạc.

Quy tắc "5 luôn" (những điều cần duy trì thường xuyên) giúp người dùng xây dựng ý thức và kỹ năng bảo mật chủ động:

Luôn ý thức bảo mật thông tin cá nhân; Luôn đặt mật khẩu mạnh và thay đổi thường xuyên; Luôn dùng phần mềm uy tín, có bản quyền; Luôn cập nhật kiến thức an ninh mạng; Luôn cảnh giác khi giao dịch online.

Trong khi đó, công thức an toàn 3C gồm:

Chậm để kiểm chứng: Trước bất kỳ yêu cầu chuyển tiền, cung cấp thông tin hay click vào đường link lạ, người dân cần giữ bình tĩnh, chậm lại một nhịp để xác minh từ nhiều nguồn tin cậy.

Chặn để phòng ngừa: Chủ động thiết lập các lớp bảo mật cho tài khoản (như xác thực hai yếu tố), không chia sẻ mã OTP và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm.

Chắn để bảo vệ cộng đồng: Khi phát hiện hành vi lừa đảo, cần dũng cảm báo cáo cho cơ quan chức năng và cảnh báo cho những người xung quanh, góp phần tạo ra một lá chắn vững chắc và làm trong sạch môi trường mạng.

Việc nắm rõ các quy tắc an toàn không chỉ giúp mỗi cá nhân tránh rơi vào bẫy lừa đảo mà còn góp phần tạo môi trường mạng trong sạch.

Hiền Thảo

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/phap-luat/cong-thuc-5-khong-3c-de-tranh-bi-lua-dao-truc-tuyen/20251015121509216