'Công ước Hà Nội' - bước tiến toàn cầu trong hợp tác phòng, chống tội phạm mạng

7 giờ trướcBài gốc

Thủ đô Hà Nội (Việt Nam) được LHQ chọn làm nơi mở Lễ ký Công ước. Ảnh: Gia Minh

Đòi hỏi cấp bách của thời đại số

Sự bùng nổ của công nghệ số mang lại tiện ích to lớn cho nhân loại, song song với đó là mặt trái không thể phủ nhận: tội phạm mạng đang phát triển nhanh hơn khả năng ứng phó của các hệ thống pháp luật hiện hành. Theo các tổ chức quốc tế, thiệt hại kinh tế toàn cầu do tội phạm mạng gây ra đã lên tới hàng nghìn tỷ USD mỗi năm, một con số cho thấy mức độ nguy hiểm và quy mô toàn cầu của vấn nạn này.

Từ những vụ tấn công vào hạ tầng kỹ thuật số, đánh cắp dữ liệu cá nhân cho đến các hành vi thao túng thông tin, lừa đảo xuyên biên giới, tội phạm mạng không chỉ gây tổn hại kinh tế, mà còn đe dọa trực tiếp đến chủ quyền quốc gia, an ninh chính trị, trật tự xã hội và quyền con người. Không một quốc gia nào có thể tự mình chống lại thách thức ấy. Trong khi đó, các công cụ pháp lý quốc tế hiện hành, dù đã có những đóng góp nhất định, vẫn chưa bao quát hết phạm vi rộng lớn và tính đa dạng của tội phạm mạng. Thực tế đòi hỏi một văn kiện có tính ràng buộc pháp lý toàn cầu, phản ánh lợi ích chung, có khả năng tạo lập cơ chế hợp tác, chia sẻ thông tin, dẫn độ và hỗ trợ kỹ thuật giữa các quốc gia.

Từ nhu cầu đó, LHQ khởi động tiến trình xây dựng Công ước quốc tế về chống tội phạm mạng vào năm 2021. Sau hơn 3 năm thảo luận, thương lượng, dự thảo cuối cùng đã được hoàn thiện và chính thức thông qua tại Đại hội đồng LHQ vào tháng 9/2024, với sự đồng thuận cao của các quốc gia thành viên. Lễ mở ký Công ước Hà Nội với chủ đề “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai” được tổ chức từ ngày 25-26/10/2025, tại Trung tâm Hội nghị quốc gia, Hà Nội. Việc đăng cai tổ chức Lễ mở ký Công ước là bước đi cụ thể triển khai chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về hội nhập và hợp tác quốc tế, đặc biệt là Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, Kết luận số 125-KL/TW ngày 14/2/2025 của Ban Bí thư về tăng cường thực hiện Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 8/8/2018 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030.

Trước thềm diễn ra Lễ mở ký "Công ước Hà Nội", sáng 22/10, Bộ Công an đã phối hợp với UNICEF, UNFPA, UN Women, Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia tổ chức Hội thảo quốc tế và Triển lãm về bạo lực trực tuyến với phụ nữ và trẻ em. Tại hội thảo, Đại tá Lê Hoàng Dương, Phó Cục trưởng Cục Đối ngoại, Bộ Công an chia sẻ: "Đây là lần đầu tiên một công ước quốc tế mang tên thủ đô Việt Nam được mở ký, khẳng định vị thế, thể hiện trách nhiệm và thúc đẩy các sáng kiến an ninh mạng vì một không gian mạng an toàn, lành mạnh và bền vững. Công ước hứa hẹn sẽ trở thành công cụ pháp lý cho tất cả các quốc gia thành viên để hợp tác phòng, chống tội phạm mạng trên phạm vi toàn cầu, tạo ra một diễn đàn mới để các quốc gia trực tiếp tương tác, trao đổi với nhau để phòng chống tội phạm mạng, kể cả giữa các nước có khác biệt về giá trị và quy định pháp lý của quốc gia".

Khuôn khổ pháp lý toàn cầu cho cuộc chiến không biên giới

Công ước Hà Nội gồm 9 chương với 71 điều, là văn kiện pháp lý đa phương toàn diện nhất của LHQ trong lĩnh vực đấu tranh với tội phạm mạng. Đây không chỉ là một bản cam kết quốc tế, mà còn là nền tảng pháp lý để các quốc gia phối hợp hành động, khắc phục khoảng trống pháp luật giữa các hệ thống tư pháp khác nhau.

Trước hết, Công ước xác lập khuôn khổ pháp lý chung cho việc ngăn chặn, điều tra, truy tố và xét xử tội phạm mạng. Các quy định trong Công ước tạo điều kiện để các quốc gia chia sẻ bằng chứng điện tử, hỗ trợ pháp lý lẫn nhau, tăng cường năng lực kỹ thuật và cùng nhau xây dựng hệ thống phòng thủ mạng vững mạnh. Đặc biệt, cơ chế hợp tác 24/7 giữa các quốc gia thành viên được đánh giá là bước tiến đột phá, giúp phản ứng kịp thời trước những hành vi phạm tội xuyên biên giới. Thứ hai, Công ước bảo đảm sự cân bằng giữa lợi ích an ninh và quyền con người. Không gian mạng không chỉ là nơi diễn ra hoạt động kinh tế - xã hội, mà còn là không gian của quyền công dân, tự do ngôn luận, quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Việc quy định rõ các nguyên tắc bảo đảm quyền con người trong mọi hoạt động phòng, chống tội phạm mạng thể hiện tinh thần nhân văn và tiến bộ của văn kiện này. Thứ ba, Công ước Hà Nội khẳng định vai trò trung tâm của chủ nghĩa đa phương. Trong bối cảnh một số vấn đề toàn cầu đang bị phân mảnh bởi lợi ích riêng, sự đồng thuận trong việc thông qua Công ước là minh chứng cho sức sống bền vững của cơ chế hợp tác quốc tế do LHQ dẫn dắt. Đây là chiến thắng của niềm tin, của tinh thần đoàn kết và của tầm nhìn hướng tới một trật tự số công bằng, minh bạch và an toàn.

Không chỉ có ý nghĩa pháp lý, Công ước Hà Nội còn mang tầm vóc chính trị và ngoại giao sâu sắc. Nó thể hiện nỗ lực của cộng đồng quốc tế trong việc gìn giữ hòa bình và ổn định trong không gian mạng, một lĩnh vực vốn chưa có biên giới rõ ràng, nhưng lại có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi mặt đời sống con người. Mỗi chữ ký trong Công ước không chỉ là cam kết pháp lý, mà còn là lời hứa về trách nhiệm chung vì an ninh toàn cầu.

Dấu ấn Việt Nam trong kiến tạo trật tự số

Lý do Việt Nam được lựa chọn đăng cai Lễ mở ký Công ước Hà Nội không chỉ bởi vị thế địa chính trị ổn định, môi trường an ninh an toàn, mà quan trọng hơn, đó là sự tham gia tích cực, trách nhiệm và uy tín quốc tế của Việt Nam trong suốt quá trình đàm phán.

Ngay từ khi LHQ khởi động tiến trình xây dựng Công ước, Việt Nam đã tích cực đóng góp về nội dung, đề xuất các giải pháp cân bằng giữa lợi ích của các nước phát triển và đang phát triển, giữa yêu cầu bảo vệ an ninh mạng với việc bảo đảm quyền con người. Quan điểm của Việt Nam là “an ninh mạng phải gắn với phát triển bền vững và quyền tiếp cận công bằng của mọi quốc gia trong không gian số”. Trên phương diện đối nội, Việt Nam đã chủ động hoàn thiện hệ thống pháp luật về an ninh mạng, tội phạm công nghệ cao, bảo vệ dữ liệu cá nhân và hợp tác tư pháp quốc tế. Các văn bản như Luật An ninh mạng, Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), cùng nhiều chương trình quốc gia về chuyển đổi số đều được xây dựng theo hướng tương thích với thông lệ quốc tế, chuẩn bị sẵn sàng cho việc thực thi Công ước. Về tổ chức, các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Công an và Bộ Ngoại giao, đã phối hợp chặt chẽ để chuẩn bị cho Lễ mở ký, một sự kiện ngoại giao đa phương có quy mô toàn cầu. Mọi khâu từ an ninh, lễ tân, truyền thông, hậu cần đến nội dung chuyên môn đều được triển khai chu đáo, thể hiện quyết tâm cao của Nhà nước Việt Nam trong việc đảm bảo thành công của sự kiện.

Không chỉ là chủ nhà của một lễ ký kết quốc tế, Việt Nam còn đóng vai trò cầu nối, người khởi tạo đối thoại giữa các quốc gia. Bằng kinh nghiệm trong hợp tác ASEAN và các cơ chế đa phương khác, Việt Nam đang tích cực vận động, kêu gọi sự tham gia của các nước, tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân để "Công ước Hà Nội" sớm được phê chuẩn và đi vào thực thi. Sự chuẩn bị ấy không chỉ vì trách nhiệm với cộng đồng quốc tế, mà còn xuất phát từ lợi ích quốc gia: bảo vệ chủ quyền số, thúc đẩy chuyển đổi số an toàn, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế Việt Nam như một trung tâm đối thoại, một “người bạn tin cậy” trong hệ thống LHQ.

Công ước Hà Nội có thời gian đàm phán ngắn kỷ lục, với 8 phiên chính thức và 5 phiên giữa kỳ trong thời gian chỉ 30 tháng (từ tháng 2/2022 đến tháng 8/2024 - khoảng 900 ngày) với gần 1.000 giờ thương lượng và 1.600 trang tài liệu đàm phán; thu hút sự tham gia đàm phán của hơn 150 quốc gia thành viên LHQ.

Gia Minh

Nguồn Biên Phòng : https://bienphong.com.vn/cong-uoc-ha-noi-buoc-tien-toan-cau-trong-hop-tac-phong-chong-toi-pham-mang-post496281.html