Công ước Hà Nội đánh dấu bước tiến toàn cầu trong hợp tác phòng, chống tội phạm mạng

5 giờ trướcBài gốc

Lễ ký Công ước Hà Nội diễn ra từ ngày 25-26/10, với sự tham dự của gần 100 quốc gia và hơn 100 tổ chức khu vực và quốc tế. Nhân dịp này, TS. Vũ Việt Anh, nhà nghiên cứu tại Trung tâm tội phạm mạng, Đại học Cambridge, đã trao đổi với phóng viên về tầm quan trọng của Công ước cũng như vai trò, đóng góp của Việt Nam trong phòng chống tội phạm mạng nói riêng và giải quyết các thách thức toàn cầu nói chung.

Cách tiếp cận toàn diện và bao quát hơn

TS. Vũ Việt Anh, nhà nghiên cứu tại Trung tâm tội phạm mạng, Đại học Cambridge trả lời phỏng vấn báo chí Việt Nam.

Theo TS. Vũ Việt Anh, Công ước Hà Nội là văn kiện đầu tiên của Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm mạng sau hơn 20 năm kể từ Công ước Budapest năm 2001 – vốn chủ yếu áp dụng cho châu Âu. Nếu Công ước Budapest chỉ mang tính tham khảo với các nước ngoài Hội đồng châu Âu, thì Công ước Hà Nội có phạm vi toàn cầu, mở cho mọi quốc gia thành viên Liên hợp quốc ký kết và thực thi.

Ông cho rằng Công ước mới thể hiện cách tiếp cận toàn diện hơn đối với tội phạm công nghệ, bao quát cả các vấn đề mới như chứng cứ điện tử, trí tuệ nhân tạo (AI) và rửa tiền kỹ thuật số.

“Công ước Hà Nội sẽ giúp thiết lập những tiêu chuẩn chung, thống nhất các quy định phản ánh thực tiễn công nghệ phát triển nhanh chóng, qua đó phần nào lấp đầy khoảng trống pháp lý toàn cầu và thúc đẩy hợp tác quốc tế trong điều tra, chia sẻ chứng cứ, truy tố tội phạm mạng một cách hiệu quả hơn”, ông Vũ Việt Anh nhận định.

Đánh giá về việc Việt Nam được chọn là nước đăng cai lễ ký Công ước, TS. Vũ Việt Anh cho hay, đây là dấu mốc quan trọng thể hiện uy tín, vai trò chủ động và trách nhiệm quốc tế của Việt Nam. Với ông, việc Hà Nội được lựa chọn làm địa điểm ký kết phản ánh niềm tin và sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với những nỗ lực của Việt Nam trong xây dựng khung pháp lý về an ninh mạng cũng như trong hợp tác toàn cầu.

TS. Vũ Việt Anh nhấn mạnh, việc một Công ước mang tên Thủ đô Hà Nội không chỉ có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc mà còn thể hiện vai trò của Việt Nam như một cầu nối giữa các nước phát triển và đang phát triển, thúc đẩy đối thoại và hợp tác dựa trên nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng chủ quyền và cùng có lợi. Trong bối cảnh thế giới vẫn tồn tại nhiều khác biệt trong quản lý không gian mạng, Việt Nam đã thể hiện năng lực trung gian mềm dẻo, khéo léo trong ngoại giao đa phương, góp phần tạo dựng sự đồng thuận quốc tế.

“Sự kiện khẳng định vị thế mới của Việt Nam trong quan hệ quốc tế. Chúng ta từ nước chủ yếu tham gia, giờ đây đã trở thành một trong những chủ thể đóng góp tích cực hơn vào việc hình thành các chuẩn mực và quy tắc quốc tế”, vị chuyên gia khẳng định.

Thuận lợi và thách thức

Về nội dung của Công ước Hà Nội, TS. Vũ Việt Anh chỉ rõ, văn kiện được xây dựng nhằm tạo khuôn khổ pháp lý toàn diện cho hợp tác quốc tế trong đấu tranh chống tội phạm công nghệ cao. Công ước thống nhất định nghĩa về các hành vi tội phạm mạng, bao gồm truy cập trái phép hệ thống máy tính, giả mạo và gian lận trực tuyến, rửa tiền kỹ thuật số, xâm phạm quyền riêng tư, cũng như các tội phạm liên quan đến AI như lừa đảo hay tấn công bằng kỹ thuật xã hội. Nhà nghiên cứu đề cập các nội dung về chứng cứ điện tử và quy trình chia sẻ dữ liệu trong điều tra xuyên biên giới, nhằm bảo đảm vừa thuận lợi cho hợp tác quốc tế vừa bảo vệ quyền con người và chủ quyền quốc gia.

Bộ Ngoại giao và Bộ Công an phối hợp tổ chức họp báo quốc tế lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng tại Hà Nội (Công ước Hà Nội). (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Theo TS. Vũ Việt Anh, điểm thuận lợi lớn nhất của Công ước Hà Nội là tính toàn cầu và sự đồng thuận rộng rãi giữa các quốc gia thành viên Liên hợp quốc, tạo nền tảng cho hợp tác quốc tế minh bạch, hiệu quả hơn trong phòng, chống tội phạm mạng. Công ước cũng cập nhật các hình thức tội phạm mới, phản ánh đúng thực tiễn phát triển nhanh của công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI) và tiền mã hóa.

Tuy vậy, ông cho rằng việc thực thi Công ước vẫn đối mặt nhiều thách thức, từ tính chất xuyên biên giới và ẩn danh của tội phạm mạng, sự chênh lệch về năng lực kỹ thuật – pháp lý giữa các nước, đến những rào cản trong bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư. Đây là bài toán cần được giải quyết hài hòa giữa yêu cầu an ninh, bảo vệ quyền con người và thúc đẩy hợp tác quốc tế.

Chia sẻ kinh nghiệm từ Anh nơi ông đang công tác, TS. Vũ Việt Anh cho biết quốc gia này đã triển khai Chiến lược An ninh mạng quốc gia 2022-2030, tập trung vào bảo vệ hạ tầng trọng yếu, tăng cường khả năng phục hồi của các dịch vụ công và mở rộng hợp tác với Interpol cùng giới nghiên cứu.

Từ kinh nghiệm đó, chuyên gia kiến nghị Việt Nam cần ưu tiên bảo vệ các hạ tầng thiết yếu như y tế, năng lượng, tài chính và hệ thống dữ liệu dân cư, bởi các lĩnh vực này là mục tiêu dễ bị tấn công nhất trong quá trình chuyển đổi số. Bên cạnh đó, Việt Nam nên xây dựng chiến lược an ninh mạng dài hạn và khung pháp lý linh hoạt, tham khảo mô hình từ Anh và Liên minh châu Âu, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế trong chia sẻ thông tin, điều tra chung và nghiên cứu công nghệ tiên tiến như AI, blockchain để truy vết tội phạm.

Cuối cùng TS. Vũ Việt Anh nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng về an toàn số, đặc biệt với các nhóm dễ bị tổn thương như người cao tuổi, học sinh và sinh viên.

“Họ cần được trang bị kỹ năng nhận diện lừa đảo và tăng cường cảnh giác khi tham gia môi trường trực tuyến, bởi thực tế cho thấy phần lớn các vụ việc đều xuất phát từ sự chủ quan của người dùng”, ông kết luận.

Tựu trung, Công ước Hà Nội không chỉ là một dấu mốc lịch sử trong hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng, mà còn thể hiện rõ vai trò ngày càng chủ động và trách nhiệm toàn cầu của Việt Nam. Việc Thủ đô Hà Nội được lựa chọn làm nơi ký kết văn kiện quan trọng này cho thấy niềm tin của cộng đồng quốc tế đối với Việt Nam như một đối tác đáng tin cậy, cầu nối giữa các quốc gia và khu vực. Trong bối cảnh công nghệ số phát triển nhanh chóng và tội phạm mạng ngày càng tinh vi, Công ước Hà Nội mở ra cơ hội để các quốc gia cùng hành động, củng cố niềm tin và tăng cường hợp tác vì một không gian mạng an toàn, nhân văn và bền vững cho mọi người.

Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng với chủ đề “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai” sẽ được tổ chức trong 2 ngày 25 và 26/10/2025 tại Thủ đô Hà Nội.

Hiện đã có hơn 100 đoàn đại diện quốc gia thành viên Liên hợp quốc và tổ chức quốc tế do lãnh đạo cấp cao, lãnh đạo bộ, ngành các nước, tổ chức quốc tế làm trưởng đoàn khẳng định tham dự lễ mở ký.

Ngọc Anh - Đỗ Quyên

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/cong-uoc-ha-noi-danh-dau-buoc-tien-toan-cau-trong-hop-tac-phong-chong-toi-pham-mang-331586.html