Công ước Hà Nội: Hành lang pháp lý toàn cầu cho không gian mạng an toàn, công bằng

10 giờ trướcBài gốc

Công ước Hà Nội không chỉ là một thủ tục pháp lý mà còn là nền tảng để thúc đẩy đối thoại, chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường quan hệ đối tác giữa các chính phủ, tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân, trở thành diễn đàn thúc đẩy thực hiện Công ước và hợp tác toàn cầu trong phòng, chống tội phạm mạng.

Hợp tác toàn cầu vì không gian mạng an toàn

Tháng 12/2024, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã chính thức thông qua Công ước chống tội phạm mạng và tổ chức Lễ mở ký tại Hà Nội ngày 25–26/10/2025. Công ước đặt ra khung pháp lý về hợp tác quốc tế trong đấu tranh chống tội phạm mạng, bảo đảm các nước thành viên – đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, các quốc gia dễ bị tổn thương – được hỗ trợ, nâng cao năng lực đối phó với loại tội phạm này.

Công ước Hà Nội là văn kiện pháp lý quốc tế đa phương đầu tiên do Liên Hợp Quốc chủ trì xây dựng, nhằm thiết lập khuôn khổ pháp lý thống nhất để phòng, chống tội phạm mạng trên phạm vi toàn cầu. Công ước gồm 9 chương, 71 điều, quy định cụ thể về: các hành vi phạm tội mạng cần bị hình sự hóa; nghĩa vụ hợp tác quốc tế trong điều tra, thu thập chứng cứ điện tử, dẫn độ và hỗ trợ tư pháp; biện pháp tịch thu, phong tỏa tài sản có nguồn gốc từ tội phạm mạng; cơ chế bảo vệ nạn nhân, nhân chứng và bảo đảm quyền con người trên không gian mạng. Công ước khẳng định nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia, đồng thời nhấn mạnh trách nhiệm hợp tác quốc tế nhằm duy trì trật tự, an toàn và an ninh mạng toàn cầu. Có thể nói, Công ước Hà Nội là “hành lang pháp lý toàn cầu về chống tội phạm mạng”.

Những điểm mới và cốt lõi của Công ước bao gồm:

Chuẩn hóa các định nghĩa và tội danh: Công ước lần đầu tiên đưa ra một hệ thống thuật ngữ chung về tội phạm mạng (hệ thống ICT, dữ liệu điện tử, tiền kỹ thuật số...) và hình sự hóa 10 nhóm hành vi phạm tội phổ biến, từ “tội phạm trên môi trường mạng” (như truy cập bất hợp pháp, can thiệp dữ liệu) đến “tội phạm sử dụng môi trường mạng” (như lừa đảo, lạm dụng tình dục trẻ em, rửa tiền). Điều này tạo ra sự thống nhất trong nhận thức và áp dụng pháp luật giữa các quốc gia.

Thiết lập cơ chế hợp tác quốc tế hiệu quả: Đây là xương sống của Công ước. Chương V quy định chi tiết về các biện pháp hợp tác quốc tế như dẫn độ, chuyển giao người bị kết án, tương trợ tư pháp trong việc truy cập và thu thập bằng chứng điện tử, điều tra chung và thu hồi tài sản. Đặc biệt, việc thành lập mạng lưới các điểm liên lạc 24/7 tại mỗi quốc gia thành viên sẽ bảo đảm khả năng phản ứng nhanh chóng, kịp thời trước các sự cố và yêu cầu phối hợp khẩn cấp.

Trao quyền cho cơ quan thực thi pháp luật: Công ước cung cấp các công cụ pháp lý cần thiết để các cơ quan chức năng có thể điều tra hiệu quả trong môi trường số, chẳng hạn như quyền yêu cầu bảo quản nhanh dữ liệu, khám xét và thu giữ bằng chứng điện tử, can thiệp vào các luồng dữ liệu khi có đủ căn cứ pháp lý. Các biện pháp này được thực hiện với điều kiện tiên quyết là phải tôn trọng quyền con người.

Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), được chính thức mở ký tại Hà Nội vào ngày 25–26/10/2025

Cân bằng giữa an ninh và quyền con người: Công ước khẳng định mạnh mẽ rằng mọi biện pháp phòng, chống tội phạm mạng phải tuân thủ các nghĩa vụ quốc tế về quyền con người, bao gồm quyền tự do ngôn luận, quyền riêng tư và các quyền tự do cơ bản khác.

Thúc đẩy phòng ngừa và hỗ trợ kỹ thuật: Công ước không chỉ tập trung vào việc “chống” mà còn chú trọng đến “phòng ngừa”. Các biện pháp như nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng cường hợp tác công – tư, và đặc biệt là hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo, xây dựng năng lực cho các nước đang phát triển được xem là yếu tố then chốt để xây dựng một không gian mạng an toàn, đồng đều trên toàn cầu.

Công ước sẽ chính thức có hiệu lực sau khi có 40 quốc gia phê chuẩn, mở ra một kỷ nguyên mới trong quản trị mạng toàn cầu dựa trên luật pháp.

Từ thành tựu ngoại giao đến cam kết vì một tương lai số bền vững

Ý nghĩa tổng thể của Công ước Hà Nội không chỉ nằm ở những thành tựu pháp lý và chính trị hiện tại mà còn ở tiềm năng của nó trong việc định hình tương lai an ninh không gian mạng. Với lộ trình thực thi dự kiến có hiệu lực vào năm 2027, sau khi nhận đủ 40 văn kiện phê chuẩn, Công ước sẽ thúc đẩy các quốc gia thành viên triển khai các quy định nội luật hóa, xây dựng năng lực điều tra và tăng cường hợp tác quốc tế.

Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại, đặc biệt là trong việc bảo đảm các quốc gia – nhất là các nước đang phát triển – có đủ nguồn lực và năng lực để thực thi các nghĩa vụ theo Công ước. Ví dụ, việc nội luật hóa các hành vi tội phạm mạng và xây dựng các cơ chế điều tra phức tạp đòi hỏi đầu tư đáng kể vào công nghệ, đào tạo và cơ sở hạ tầng pháp lý.

Ngoài ra, việc cân bằng giữa an ninh mạng và quyền con người vẫn là vấn đề nhạy cảm, đặc biệt ở những quốc gia có hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện hoặc nơi các biện pháp giám sát có thể bị lạm dụng để hạn chế tự do ngôn luận. Công ước Hà Nội, với các quy định chặt chẽ về minh bạch và trách nhiệm giải trình, đã đặt ra một tiêu chuẩn cao, song việc thực thi các tiêu chuẩn này sẽ phụ thuộc vào cam kết chính trị và năng lực quản trị của từng quốc gia.

Dù vậy, với sự hỗ trợ của Liên Hợp Quốc và các đối tác quốc tế, Công ước Hà Nội có tiềm năng trở thành một công cụ mạnh mẽ, không chỉ để chống tội phạm mạng mà còn để xây dựng một không gian mạng toàn cầu dựa trên công lý, bình đẳng và tôn trọng quyền con người.

Công ước Hà Nội là cột mốc lịch sử, thiết lập khung pháp lý quốc tế thống nhất để đối phó với tội phạm mạng, đồng thời cân bằng giữa an ninh và quyền con người. Với vai trò lãnh đạo của Việt Nam, Công ước không chỉ nâng tầm vị thế quốc gia mà còn thúc đẩy hợp tác đa phương, xây dựng không gian mạng an toàn và công bằng. Việc thực thi hiệu quả đòi hỏi cam kết nội luật hóa, nâng cao năng lực và tôn trọng pháp quyền – hứa hẹn một trật tự pháp lý mạng toàn cầu bền vững.

Việc Việt Nam tổ chức thành công Lễ mở ký Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng tại Hà Nội thể hiện sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với vai trò, uy tín và trách nhiệm của Việt Nam trong xử lý các vấn đề toàn cầu. Việt Nam không chỉ là nước đăng cai sự kiện mà còn tham gia tích cực trong đàm phán, soạn thảo và vận động thông qua Công ước.

Tên gọi “Công ước Hà Nội” mang ý nghĩa sâu sắc, công nhận vai trò lãnh đạo của Việt Nam trong an ninh mạng toàn cầu. Việc lần đầu tiên một công ước đa phương được đặt tên theo thủ đô của một quốc gia thể hiện thành công ngoại giao đa phương của Việt Nam, khẳng định vị thế của một thành viên tích cực và có trách nhiệm.

Từ góc độ pháp lý hình sự quốc tế, tên gọi này nhấn mạnh tinh thần hợp tác bình đẳng, với Việt Nam là nước dẫn dắt định hình chuẩn mực toàn cầu. Việt Nam đã góp phần quan trọng vào quá trình đàm phán từ năm 2019, đặc biệt trong các vấn đề về hỗ trợ kỹ thuật cho các nước đang phát triển, vận động lựa chọn Hà Nội làm địa điểm ký kết, tổ chức hội nghị cấp cao và triển lãm về quan hệ Việt Nam – Liên Hợp Quốc, đồng thời cam kết thực thi nghiêm túc dựa trên khung pháp lý quốc gia. Điều này thể hiện kinh nghiệm đa phương và cam kết của Việt Nam trong xây dựng không gian mạng an toàn, bền vững – đặc biệt cho các nước đang phát triển.

Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước Hà Nội về chống tội phạm mạng đã thành công tốt đẹp trên mọi phương diện, từ công tác tổ chức chuyên nghiệp, chu đáo đến nội dung sâu sắc và ý nghĩa chính trị to lớn. Sự kiện này mở ra một chương mới trong hợp tác quốc tế, kiến tạo khuôn khổ pháp lý toàn cầu để xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh – nơi công nghệ phục vụ con người và không ai bị bỏ lại phía sau.

Đối với Việt Nam, việc đăng cai tổ chức thành công sự kiện và là quốc gia đầu tiên ký Công ước không chỉ là niềm tự hào, mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ cho đường lối đối ngoại đúng đắn của Đảng và Nhà nước.

Đây là một “Dấu ấn Hà Nội” lịch sử trong tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng, thể hiện một Việt Nam chủ động, tích cực và có trách nhiệm, sẵn sàng chung tay cùng cộng đồng quốc tế giải quyết những thách thức toàn cầu phức tạp nhất – vì hòa bình, ổn định và phát triển bền vững. Chặng đường thực thi Công ước phía trước còn nhiều thách thức, nhưng với cam kết chính trị mạnh mẽ và sự đồng lòng của quốc tế được khởi nguồn từ Hà Nội, chúng ta có quyền tin tưởng vào một tương lai số an toàn và công bằng hơn cho toàn nhân loại.

Chương trình có sự đồng hành VietinBank, PVN, EVN, MB Bank, Agribank, SSI, FPT, VPBank, Gelex, Vietnam Airlines, VIX, BIDV và Viettel. Sự góp mặt bền bỉ và trách nhiệm của các đơn vị không chỉ thể hiện tinh thần đồng hành cùng Nhà nước trong việc xây dựng một môi trường số an toàn, phát triển và nhân văn, mà còn góp phần khẳng định tầm vóc và ý nghĩa của Lễ mở ký Công ước Hà Nội – một dấu mốc quan trọng trong tiến trình hiện thực hóa các cam kết quốc tế về không gian mạng an toàn và bền vững.

CTV An AnVOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/cong-nghe/cong-uoc-ha-noi-hanh-lang-phap-ly-toan-cau-cho-khong-gian-mang-an-toan-cong-bang-post1243083.vov