Công ước Hà Nội: Sự kiện pháp lý toàn cầu đầu tiên về chống tội phạm mạng

3 giờ trướcBài gốc

Từ Hà Nội, thế giới cùng chung tay viết lên chương mới của an ninh mạng toàn cầu

Với thông điệp “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai”, Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng được tổ chức trong hai ngày 25 - 26/10/2025 tại Hà Nội. Đây được đánh giá là sự kiện ngoại giao - pháp lý quốc tế trọng đại nhất năm 2025, quy tụ lãnh đạo, đại diện hàng trăm quốc gia và tổ chức quốc tế.

Trong thông điệp nhân dịp Việt Nam đăng cai lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng tại Hà Nội, từ ngày 25 - 26/10/2025, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh: “Tội phạm mạng là hiểm họa toàn cầu, đe dọa an ninh, ổn định và sự phát triển bền vững của mọi quốc gia. Chỉ bằng sự đoàn kết, hợp tác và thượng tôn pháp luật, chúng ta mới có thể bảo vệ không gian mạng an toàn, công bằng và nhân văn cho hôm nay và mai sau”.

Theo Chủ tịch nước, Công ước Hà Nội không chỉ là một văn kiện pháp lý, mà còn là nền tảng cho đối thoại, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật và tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt hướng tới giúp đỡ các nước đang phát triển nâng cao năng lực ứng phó với tội phạm mạng. Việc Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội làm địa điểm mở ký mang ý nghĩa biểu tượng lớn, khẳng định vị thế, năng lực và cam kết của Việt Nam trong dẫn dắt hợp tác quốc tế về an ninh mạng, đồng thời thể hiện niềm tin của cộng đồng quốc tế đối với uy tín của đất nước.

Những năm gần đây, Việt Nam ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ của các hoạt động tội phạm mạng. Theo Bộ Công an, riêng năm 2024, lực lượng chức năng phát hiện hơn 6.000 vụ lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại hơn 12.000 tỷ đồng. Các vụ án lớn như mua bán 56 triệu dữ liệu cá nhân bị triệt phá tại Huế hay rửa tiền qua tiền điện tử, buôn bán ma túy trực tuyến cho thấy mức độ tinh vi và nguy hiểm của loại tội phạm này.

Trước thực tế đó, các cơ quan chức năng đã đẩy mạnh điều tra, truy quét, tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng, củng cố “lá chắn số quốc gia”. Tuy nhiên, trong bối cảnh tội phạm mạng mang tính xuyên quốc gia và ẩn danh cao, Việt Nam cùng các quốc gia khác đều cần một hành lang hợp tác toàn cầu để xử lý, dẫn độ, chia sẻ dữ liệu điều tra và thu hồi tài sản phạm tội.

Chính vì thế, Công ước Hà Nội ra đời như bước ngoặt lịch sử - lần đầu tiên thế giới có khuôn khổ pháp lý toàn cầu để phòng, chống tội phạm mạng một cách thống nhất, hiệu quả và nhân văn.

Công ước gồm 9 chương, 71 điều khoản, quy định rõ ràng các hành vi bị coi là tội phạm mạng như: xâm nhập trái phép, can thiệp dữ liệu, phát tán mã độc, tấn công từ chối dịch vụ, lừa đảo trực tuyến, rửa tiền qua công nghệ số… Đồng thời, công ước thiết lập nguyên tắc thẩm quyền, điều tra, truy tố và cơ chế thu thập, chia sẻ bằng chứng điện tử trong các vụ án xuyên quốc gia.

Điểm nhấn đặc biệt là mạng lưới hợp tác quốc tế 24/7, cho phép các quốc gia trao đổi thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và phối hợp ứng phó khẩn cấp khi xảy ra sự cố mạng - điều chưa từng có trong các cơ chế song phương trước đây. Đây được coi là bước đột phá pháp lý, tạo nền tảng cho một hệ sinh thái hợp tác an ninh mạng toàn cầu.

Quá trình hình thành Công ước bắt đầu từ năm 2019, trải qua 8 phiên đàm phán chính thức và 5 phiên họp giữa kỳ trong gần 30 tháng. Việt Nam tham gia đầy đủ và tích cực, với đoàn công tác liên ngành do Bộ Công an và Bộ Ngoại giao chủ trì.

Trong tiến trình đàm phán, đoàn Việt Nam đã đưa ra nhiều đề xuất quan trọng, đặc biệt là các nguyên tắc tôn trọng chủ quyền, không can thiệp công việc nội bộ, hợp tác bình đẳng dựa trên năng lực từng quốc gia. Các đề xuất này được cộng đồng quốc tế hoan nghênh và trở thành nền tảng pháp lý then chốt của Công ước.

Không chỉ tham gia thương lượng, Việt Nam còn chủ động vận động ngoại giao để đăng cai lễ mở ký. Sau khi Công ước được thông qua vào ngày 24/12/2024, Việt Nam đã tiến hành chiến dịch vận động quốc tế quy mô lớn. Kết quả là Đại hội đồng Liên hợp quốc quyết định chọn Hà Nội làm nơi tổ chức lễ mở ký - chính thức gọi văn kiện là Công ước Hà Nội.

Việt Nam tiên phong xây dựng không gian mạng an toàn, hợp tác và nhân văn

Chia sẻ về công tác phòng, chống tội phạm mạng, Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết: “Tội phạm mạng trên thế giới đang chuyển từ tấn công nhỏ lẻ sang hoạt động có tổ chức, mang tính xuyên quốc gia, nhắm vào cơ quan trọng yếu và doanh nghiệp lớn. Riêng Việt Nam ghi nhận khoảng 100 nghìn vụ việc liên quan trong năm qua”.

Theo Thiếu tướng, Bộ Công an đang rà soát toàn bộ hệ thống pháp luật để bảo đảm tương thích với Công ước, trong đó có Luật An ninh mạng (sửa đổi), hợp nhất Luật An toàn thông tin mạng, dự kiến trình Quốc hội phê chuẩn trong tháng 10/2025. Đồng thời, Việt Nam cũng đang bổ sung quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự để triển khai sớm các nội dung của Công ước - đặc biệt trong trao đổi thông tin, dẫn độ và thu hồi tài sản phạm tội.

Cùng với hoàn thiện pháp lý, Việt Nam đang nâng cao năng lực cho lực lượng chuyên trách an ninh mạng, mở rộng hợp tác quốc tế, phát triển nguồn nhân lực số và đẩy mạnh tuyên truyền nhận thức cộng đồng. “Mục tiêu là xây dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh, được sử dụng vì hòa bình và phát triển chung của nhân loại”, Thiếu tướng Lê Xuân Minh nhấn mạnh.

Công ước Hà Nội 2025 được kỳ vọng tạo ra những bước đột phá quan trọng, giúp Việt Nam chuẩn hóa khung pháp lý, tăng cường hợp tác điều tra, xử lý tội phạm xuyên biên giới, đồng thời củng cố năng lực bảo mật quốc gia thông qua hợp tác quốc tế. Ở góc độ kinh tế, Công ước cũng mở ra nhiều cơ hội lớn cho Việt Nam. Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Hoàng Giang, cơ hội dành cho Việt Nam trong quá trình thực thi Công ước Hà Nội rất lớn, bởi không một quốc gia đơn lẻ nào có thể tự giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống.

Cùng đó, ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Nghiên cứu, Tư vấn, Phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế (Hiệp hội An ninh mạng quốc gia) nhận định, Công ước Hà Nội không chỉ là công cụ pháp lý, mà còn là động lực để Việt Nam trở thành trung tâm an ninh mạng của khu vực và thế giới. Đây là cơ hội để sản phẩm và dịch vụ an ninh mạng Việt Nam đạt chuẩn toàn cầu, tham gia sản xuất và cung cấp giải pháp theo nhu cầu quốc tế. Hiện nay, để xây dựng một sản phẩm an ninh mạng đạt yêu cầu của các tổ chức lớn, đòi hỏi tính thực chiến rất cao. Các công ty Việt Nam có lợi thế vì thường xuyên đối mặt với nhiều cuộc tấn công mạng, qua đó tích lũy kinh nghiệm để triển khai giải pháp hiệu quả. Điều này giúp Việt Nam tích lũy kinh nghiệm, tự tin cung cấp giải pháp bảo mật ra thị trường quốc tế, đồng thời góp phần khẳng định vị thế mới của quốc gia trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

Và sự kiện mở ký Công ước Hà Nội không chỉ thể hiện vị thế tiên phong của Việt Nam trong lĩnh vực an ninh mạng mà còn khẳng định quyết tâm của cộng đồng quốc tế trong việc tạo dựng một không gian mạng an toàn, minh bạch và nhân văn. Công ước Hà Nội được kỳ vọng sẽ trở thành “lá chắn pháp lý toàn cầu”, giúp các quốc gia tăng cường hợp tác, chia sẻ dữ liệu, hỗ trợ điều tra xuyên biên giới, cũng như truy tố tội phạm mạng một cách hiệu quả hơn.

Theo giới chuyên gia, khi tội phạm mạng ngày càng tinh vi, biên giới số gần như bị xóa nhòa, thì hợp tác quốc tế chính là chìa khóa. Việt Nam với vai trò chủ nhà của lễ mở ký Công ước, đang khẳng định tầm ảnh hưởng mới - không chỉ là quốc gia hưởng ứng, mà là quốc gia kiến tạo chuẩn mực an ninh mạng toàn cầu. Đây cũng là bước đi quan trọng trong chiến lược bảo vệ chủ quyền số, an ninh dữ liệu và phát triển kinh tế số bền vững của đất nước. Từ “bóng tối” tội phạm mạng đến “ánh sáng” của hợp tác và pháp lý quốc tế, Công ước Hà Nội mở ra một giai đoạn mới - nơi công nghệ được sử dụng vì con người, chứ không chống lại con người. Và Việt Nam, bằng trách nhiệm và bản lĩnh của mình, đang góp phần định hình tương lai an toàn trên không gian mạng.

Từ Hà Nội - trái tim của Việt Nam, thông điệp “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai” đang lan tỏa ra thế giới như lời khẳng định vị thế Việt Nam: không chỉ là điểm đến của hòa bình, mà còn là điểm khởi đầu của hợp tác toàn cầu trong kỷ nguyên số.

Tội phạm mạng - “bóng tối” phía sau kỷ nguyên số
Cùng với quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ, không gian mạng đang trở thành môi trường sống, làm việc và học tập của hàng chục triệu người dân Việt Nam. Tuy nhiên, đằng sau bức tranh rực rỡ ấy là “bóng tối” của tội phạm mạng với quy mô và mức độ tinh vi ngày càng gia tăng. Theo Đại tá Hà Văn Bắc, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), chỉ riêng năm 2024 đã ghi nhận hàng chục nghìn vụ lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại gần 20.000 tỷ đồng. Hơn 25.000 website giả mạo được phát hiện, mạo danh các tổ chức, ngân hàng, cơ quan nhà nước để chiếm đoạt tài sản.
Đáng lo ngại, tội phạm mạng đang triệt để lợi dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ deepfake và nền tảng mã hóa để thực hiện các hành vi tinh vi hơn: giả giọng nói, khuôn mặt, thậm chí tạo dựng video lừa đảo nạn nhân. Những chiêu trò như mạo danh ngân hàng, đầu tư siêu lợi nhuận, tuyển dụng trực tuyến hay tống tiền bằng deepfake khiến nhiều người “sập bẫy”, mất trắng tài sản và dữ liệu cá nhân.
Đại tá Hà Văn Bắc cảnh báo: “Nếu không có sự phối hợp toàn cầu, bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân tiếp theo”. Việc Việt Nam đăng cai lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm mạng - Công ước Hà Nội vào ngày 25 - 26/10/2025 không chỉ là niềm vinh dự mà còn khẳng định vị thế tiên phong của Việt Nam trong nỗ lực kiến tạo không gian mạng an toàn, minh bạch và nhân văn cho toàn cầu.

Nguyệt Thương

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/cong-uoc-ha-noi-su-kien-phap-ly-toan-cau-dau-tien-ve-chong-toi-pham-mang.html